Kiedy nie stanowi
Kluczowym aktem prawnym przemawiającym za nieuznawaniem odroczenia płatności zobowiązań podatkowych za pomoc publiczną jest obwieszczenie Komisji 98/C 384/03 w sprawie stosowania reguł pomocy publicznej do środków związanych z bezpośrednim opodatkowaniem działalności gospodarczej z 10 grudnia 1998 roku, w którym Komisja Europejska stwierdziła, że działania administracji podatkowej mające na celu optymalizację długów nie stanowią pomocy publicznej. Jeśli więc organ podatkowy uzna, że podatnik utracił płynność finansową, a odroczenie płatności podatków pozwoli na pokrycie właściwych należności, to wówczas odroczenie to nie powinno stanowić pomocy publicznej.
Potwierdza Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w orzeczeniu z 6 lutego 2018 r. (I SA/Bd 1018/17). W wyroku tym sąd zwrócił uwagę na to, że do zakwalifikowania ulgi jako pomoc publiczną konieczne jest jeszcze uznanie jej za zakłócającą funkcjonowanie wymiany handlowej wewnątrz UE: „Stosowanie ulg w spłacie podatków jest pomocą publiczną, co należy podkreślić, tylko wówczas, gdy prowadzi lub może doprowadzić do zakłóceń w wymianie handlowej pomiędzy państwami UE. Zatem udzielenie pomocy niezakłócającej funkcjonowania wymiany handlowej między państwami UE nie jest jeszcze niedozwoloną pomocą publiczną. Organy podatkowe samodzielnie tę okoliczność muszą ustalać w każdej indywidualnej sprawie".
Przykład
Do zakłócenia w wymianie handlowej pomiędzy państwami UE nie dojdzie, gdy podatnik prowadzi działalność wyłącznie na danym, ograniczonym terenie. W takim przypadku nie ma bowiem powiązań z zagranicznymi przedsiębiorcami, a jego odbiorcami są wyłącznie krajowe podmioty.
Podobną opinię wyraził 20 marca 2020 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w „Opinii dotyczącej występowania pomocy publicznej – ulgi ZUS". W odniesieniu do ulgi dotyczącej odroczenia płatności składek ZUS urząd podkreślił, że możliwość skorzystania z ulg mają wszyscy przedsiębiorcy, niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, miejsca jej prowadzenia ani też wielkości przedsiębiorstwa, a jedyną przesłanką uprawniającą do złożenia wniosku jest pogorszenie sytuacji finansowej w wyniku wystąpienia epidemii COVID-19. W związku z tym, w ocenie UOKiK, środek ten ma charakter generalny i nie stanowi pomocy publicznej ze względu na niespełnienie przesłanki selektywności.
Powoływana regulacja art. 15zzzh ust. 1 pkt 2 tarczy antykryzysowej znajduje zastosowanie do sytuacji, gdzie mamy do czynienia z pomocą publiczną. Gdy pomoc publiczna nie występuje, wówczas odroczenie płatności nie będzie stanowić pomocy publicznej mającej na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce.
Opłata prolongacyjna
Odroczenie podatku co do zasady implikuje powstanie obowiązku uiszczenia opłaty prolongacyjnej. Przepis dotyczący ustalania opłaty prolongacyjnej od kwoty podatku lub zaległości podatkowej (art. 57 ordynacji podatkowej) odsyła jedynie do art. 67a tego aktu pomijając przy tym art. 67b, który stanowi o ulgach dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Jak jednak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 czerwca 2011 r. (II FSK 243/10): „Organ podatkowy nie może udzielić ulgi podatkowej osobie prowadzącej działalność gospodarczą, o ile nie zachodzą łącznie przesłanki udzielenia takiej ulgi określone w przepisach art. 67a i art. 67b o.p.".
Trzeba tu jednak podkreślić, że w odniesieniu do zobowiązań podatkowych odroczonych w ramach wniosków złożonych na podstawie tarczy antykryzysowej w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19 albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, opłata prolongacyjna nie jest naliczana.
Podstawa prawna: rozporządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013 z 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 352 z 24 grudnia 2013 r., str. 1)
art. 57, art. 67a – art. 67e ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 900 ze zm.)
Mateusz Rychlik jest młodszym menedżerem w zespole ds. CIT w KPMG w Polsce
Paweł Szala ekspert w zespole ds. CIT w KPMG w Polsce
Przed złożeniem wniosku zawsze jest potrzebna szczegółowa analiza
Przedsiębiorca występujący z wnioskiem o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych zobowiązany jest zaklasyfikować tę ulgę jako pomoc publiczną (pomoc de minimis) lub jako ulgę niestanowiącą pomocy publicznej. Decyzja w tym zakresie ma znaczenie, gdyż wiąże się z konkretnymi wymogami formalnymi, odmienną procedurą oraz ewentualnymi limitami. Ponadto, każda z możliwości obwarowana jest pewnymi ograniczeniami lub wymogami.
Jak zostało wskazane, na podstawie znowelizowanej „Tarczy antykryzysowej", wsparcie udzielone na podstawie ordynacji podatkowej w zakresie m.in. odroczenia płatności zobowiązań podatkowych, które zostało przyznane w związku z COVID-19, stanowi pomoc publiczną udzieloną w szczególnym celu. W tym zakresie pomoc udzielana przez wszelkie organy podatkowe nie może przekroczyć kwoty 800 tys. euro, która obejmuje zasadniczo wszystkie jednostki gospodarcze powiązane z danym beneficjentem. Limit ten może zatem stanowić utrudnienie zwłaszcza dla podmiotów objętych licznymi powiązaniami gospodarczymi, kapitałowymi, osobowymi.
Jednocześnie, warto podkreślić, że wskazana pomoc jest przyznawana na podstawie programów pomocy posiadających szacowany budżet. Z kolei taki program dotyczący ulg w spłacie zobowiązań podatkowych udzielanych na podstawie przepisów ordynacji podatkowej, nie został jeszcze zatwierdzony przez Komisję Europejską. Tym samym, dopóki program pomocy w tym zakresie nie zostanie zaakceptowany, odroczenie zobowiązań podatkowych w związku z COVID-19 powinno być generalnie traktowane za pomoc de minimis.
Z kolei wniosek składany w sytuacji, gdy ulga (odroczenie) nie stanowi pomocy publicznej może każdorazowo wymagać bliższej analizy prowadzonej działalności oraz tego czy podatnik będzie zwolniony przy tej okazji z opłaty prolongacyjnej.
Jednocześnie, przy uwzględnieniu wskazanej argumentacji, należy podkreślić, że przygotowanie odpowiedniego wniosku o odroczenie płatności zobowiązań podatkowych wiąże się z wieloma wymogami formalnymi i koniecznością podjęcia skoordynowanych działań, w tym związanych z powstrzymaniem ewentualnej egzekucji administracyjnej, która mogłaby zostać wszczęta w okresie między momentem złożenia wniosku a jego rozpatrzeniem.
Warto również wspomnieć, że ordynacja podatkowa przewiduje także dalsze, czy też bardziej specyficzne możliwości ograniczenia poboru zaliczek czy zaliczenia nadpłaty jednego podatku na poczet drugiego. Podjęcie decyzji o właściwych środkach może wymagać kompleksowej oceny podmiotu pod kątem jego możliwości, zasobów, profilu oraz – kluczowej w czasach załamania gospodarczego – płynności finansowej.
