W praktyce wykazanie tych okoliczności może być pod względem dowodowym dość skomplikowane.
Organem właściwym do orzekania w sprawach roszczeń dochodzonych w związku z czynem nieuczciwej konkurencji jest sąd powszechny. Tym samym w takich sprawach nie jest możliwe wszczynanie i prowadzenie postępowania administracyjnego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
>> Żądania przedsiębiorcy
ZANIECHANIE NIEDOZWOLONYCH DZIAŁAŃ – to roszczenie może sprowadzać się np. do żądania zakazania przez sąd pozwanemu określonego zachowania (np. rozprowadzania ulotek/newsletterów stanowiących nieuczciwą reklamę). Przedsiębiorca powinien już w pozwie przedstawić argumenty, a nawet dowody zagrożenia lub naruszenia własnego interesu oraz sprzeczności z prawem lub dobrymi obyczajami działań osoby naruszającej jego tajemnicę. Zgodnie z orzecznictwem SN, przesłanką dochodzenia roszczenia o zaniechanie nie jest wina. Przedsiębiorca musi jedynie wykazać, że zagrożenie istnieje w dacie wszczęcia procesu i jego zakończenia oraz że jest ono realne.
USUNIĘCIE SKUTKÓW NIEDOZWOLONYCH DZIAŁAŃ – roszczenie to ma na celu przywrócenie stanu poprzedniego. Konkretne żądanie może tu zmierzać np. do nakazania przez sąd pozwanemu dokonania określonych czynności faktycznych (np. usunięcia szyldów stosowanych w sieci sklepów, które naśladują chronione oznaczenia innej sieci sklepów).
ZŁOŻENIE JEDNOKROTNEGO LUB WIELOKROTNEGO OŚWIADCZENIA ODPOWIEDNIEJ TREŚCI I W ODPOWIEDNIEJ FORMIE – roszczenie to może polegać na odwołaniu, sprostowaniu, przeproszeniu przedsiębiorcy, przez ogłoszenie w pismach branżowych lub prasie codziennej. Przedsiębiorca powinien sprecyzować w pozwie żądanie złożenia oświadczenia, podając treść oświadczenia, częstotliwość, rozmiar i miejsce publikacji.
NAPRAWIENIE WYRZĄDZONEJ SZKODY, NA ZASADACH OGÓLNYCH – roszczenie to ma na celu wyrównanie doznanego uszczerbku. Może być dokonane albo poprzez przywrócenie stanu poprzedniego, albo poprzez zapłatę odpowiedniej kwoty pieniężnej. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej są następujące: musi powstać szkoda, szkoda ma być wyrządzona na skutek czynu nieuczciwej konkurencji oraz musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem, które ją spowodowało. Warto pamiętać, iż w umowach w stosunkach cywilnoprawnych należy zawrzeć karę umowną, która będzie regulowała wysokość wyrządzonej krzywdy bez konieczności badania jej poprzez biegłych. Kara ta może być jednorazowa albo określona co do poszczególnych przypadków naruszenia.
WYDANIE BEZPODSTAWNIE UZYSKANYCH KORZYŚCI, NA ZASADACH OGÓLNYCH – tak jak i powyższe roszczenia, tak i tego przedsiębiorca może dochodzić, gdy popełniono czyn nieuczciwej konkurencji, jednak w tym przypadku musi on dodatkowo udowodnić, że pozwany (ten, kto naruszył) został wzbogacony, a po stronie poszkodowanego nastąpiło zubożenie – czyli że jeden zyskał, a drugi utracił.
ZASĄDZENIE ODPOWIEDNIEJ SUMY PIENIĘŻNEJ NA OKREŚLONY CEL SPOŁECZNY ZWIĄZANY ZE WSPIERANIEM KULTURY POLSKIEJ LUB OCHRONĄ DZIEDZICTWA NARODOWEGO – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony; roszczenie to służy poszkodowanemu niezależnie od stopnia tej winy; jej stopień ma natomiast wpływ na wysokości zasądzanej kwoty. -
>> Termin przedawnienia dochodzenia roszczenia
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy „roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia". Początek terminu przedawnienia wyznacza dzień, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jeżeli jednak czyn nieuczciwej konkurencji polegający na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa stanowił jednocześnie zbrodnię albo występek, przepis ten nie ma zastosowania, stosownie do art. 4421 § 2 kodeksu cywilnego. W takim przypadku termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody nie może skończyć się później niż z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa. -
Monika Matyjasik-Staszewska adwokat, prowadzi Kancelarię Adwokacką
W dobie obowiązywania reguł rynkowej konkurencji z punktu widzenia przedsiębiorców posiadane przez nich tajemnice przedsiębiorstwa są tym czynnikiem, który pozwala im na osiąganie znaczących celów gospodarczych, w tym także dominacji na określonym rynku. Tajemnica przedsiębiorstwa obejmująca m.in. takie obszary jak rozwiązania technologiczne, techniczne, innowacyjne projekty czy składy receptur są (powinny być) najpilniej strzeżonymi informacjami. To właśnie dzięki nim przedsiębiorcy mogą nie tylko utrzymywać działalność gospodarczą na wypracowanym poziomie, ale poprzez stały rozwój (a więc w domyśle – także rozwój obszarów objętych tajemnicą przedsiębiorstwa) poszerzać zakres uczestnictwa na danym rynku, zdobywać nowych klientów. Nic więc dziwnego, że w sferze tajemnicy przedsiębiorstwa może dochodzić do działań mających na celu nieuprawnione zapoznanie się z nimi i wykorzystanie ich dla własnych celów, bądź też ich wykradanie i sprzedaż. Dlatego tak ważne jest jak najlepsze zabezpieczenie się przed nimi.
Biorąc pod uwagę powyższe, implementacja przepisów unijnych do polskiego porządku prawnego miała istotne znaczenie dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą i opierających swoją działalność o know-how bądź na informacjach poufnych, które posiada każdy pomiot prowadzący niniejszą działalność. Celem ustawodawcy nie było zawężenie za pomocą nowelizacji przepisów w jakimkolwiek zakresie ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa ukształtowanej na podstawie przepisów wcześniej obowiązujących, lecz przeciwnie – projektowana zmiana była oparta na założeniu szerokiej interpretacji pojęcia „ujawnienia", obejmującej także wszelkie przypadki „przekazania" informacji – nawet jeśli przekazanie nie prowadzi bezpośrednio do ich ujawnienia.
Odpowiedzialność karna za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa i naruszenia zasad poufności określonych w umowach – nie tylko ze stosunku pracy, lecz również i innych tj. cywilnoprawnych, stanowić będzie cz. IV przedmiotowego cyklu.
