Obowiązki związane z likwidacją musi wypełnić firma

Spółka niebędąca osobą prawną, kontynuująca działalność po wystąpieniu wspólnika, musi sporządzić wykaz składników majątku.

Publikacja: 02.03.2017 01:00

Obowiązki związane z likwidacją musi wypełnić firma

Foto: www.sxc.hu

Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 listopada 2016 r. (II FSK 2827/14).

Stan faktyczny

We wniosku o interpretację spółka osobowa prawa handlowego (spółka jawna) wyjaśniła, że jej wspólnikami były osoby fizyczne. Dwoje z nich pozostawało w związku małżeńskim, w którym obowiązywał ustrój ustawowej wspólności majątkowej. Wspólnicy się jednak rozwiedli, w wyniku czego powstał niepodzielony majątek wspólny. Spółka wskazała, że wspólniczka miała prawo udziału w zysku na poziomie 5 proc. Jej mężowi w tym czasie przysługiwało prawo udziału w 90 proc. zysku. Małżonkowie zawarli ugodę przed sądem w przedmiocie podziału majątku wspólnego powstałego po rozwodzie. Zgodnie z jej postanowieniami mężowi przyznano na wyłączną własność 5 proc. wkładu związanego ze spółką prawa handlowego, w wyniku czego został w niej udziałowcem w wysokości 95 proc. Tytułem wyrównania udziałów były mąż (wspólnik) zobowiązał się zapłacić w ratach byłej żonie prawie 320 tys. zł.

Spółka zaznaczyła, że spłata została skalkulowana w ten sposób, iż miała obejmować również równowartość przyznanego byłemu mężowi (wspólnikowi) majątku, tj. 5 proc. wkładu związanego ze spółką prawa handlowego.

Podatniczka zapytała czy w związku z zawartą ugodą i przyznaniem na jej podstawie wspólnikowi 5 proc. wkładu przysługującego dotąd żonie, po stronie spółki powstał obowiązek sporządzenia wykazu składników majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej (art. 24 ust. 3a ustawy o PIT), a w konsekwencji, czy spółka musi z tego tytułu rozliczyć podatek jako płatnik.

Fiskus odpowiedział, że spółka jawna jest zobowiązana do sporządzenia wykazu składników majątku na dzień zakończenia uczestnictwa wspólnika. Zdaniem urzędników, konieczność sporządzenia przez spółkę wykazu na podstawie art. 24 ust. 3a ustawy o PIT nie wiąże się jednak z obowiązkiem zapłaty podatku.

Rozstrzygnięcie

Spółka nie była zadowolona z takiej wykładni prawa i zaskarżyła ją do sądu administracyjnego, jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił jej skargę.

Zauważył, że spółka jawna – będąc spółką osobową w rozumieniu kodeksu spółek handlowych – jest jednocześnie odrębnym od osób fizycznych (w tym wspólników) podmiotem będącym przedsiębiorcą. Sąd co prawda przyznał, że w spornym przepisie ustawodawca nie wskazuje wprost adresatów tej normy. Przepis ogranicza się do stwierdzenia "sporządza się", odnosząc się do zagadnienia likwidacji działalności gospodarczej lub wystąpienia wspólnika ze spółki niebędącej osobą prawną. W ocenie WSA, należy zatem przyjąć, że obowiązkiem podatnika bezpośrednio związanym z faktem likwidacji działalności gospodarczej (w tym także w formie spółki niebędącej osobą prawną lub w przypadku wystąpienia wspólnika) jest sporządzenie wykazu na dzień likwidacji. W tym przypadku, tj. całkowitej likwidacji oczywiste jest bowiem, że wykaz taki musi sporządzić podmiot likwidujący prowadzoną działalność gospodarczą. W przypadku natomiast wystąpienia wspólnika ze spółki, obowiązek ten spoczywa na spółce kontynuującej tę działalność. Spółka, jako odrębny od wspólników podmiot praw i obowiązków, a zarazem właściciel określonych składników majątku, prowadzi podatkowe oraz inne wymagane ewidencje i rejestry oraz posiada dane niezbędne do wykazania wykazu majątku.

Zdaniem sądu, wykaz można sporządzić jedynie na podstawie posiadanej dokumentacji (księgowo-finansowej oraz majątkowej) podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą (lub całkowicie ją likwidującego). W przypadku wspólnika występującego ze spółki, przy założeniu, że działalność gospodarcza jest nadal prowadzona przez spółkę, sporządzenie rzetelnych informacji mogłoby napotkać trudności. Pomijając kwestie ewentualnych konfliktów pomiędzy byłymi już wspólnikami, które mogłyby uniemożliwić podanie właściwych danych do wykazu, ich wskazanie możliwe jest jedynie na podstawie dokumentacji, którą dysponuje jedynie podmiot prowadzący tę działalność.

Tak samo uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodził się z WSA, że na podstawie art. 24 ust. 3a ustawy o PIT spółka niebędąca osobą prawną, kontynuująca działalność po wystąpieniu wspólnika, ma obowiązek sporządzenia wykazu majątku. Jak tłumaczył NSA, dane zawarte w tym wykazie związane są bowiem immanentnie z odpowiednimi danymi, które powinny być zawarte w księgach podatkowych. Zgodnie natomiast z art. 3 pkt 4 ordynacji podatkowej, za księgi podatkowe uważa się m.in. księgi rachunkowe, podatkową księgę przychodów i rozchodów, a także ewidencje środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zdaniem sądu kasacyjnego, nie zmienia tego art. 8 ust. 1 ustawy o PIT, ponieważ odnosi się on do opodatkowania wspólników, a nie do obowiązku prowadzenia ksiąg przez spółki niebędące osobami prawnymi. —Aleksandra Tarka

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki: a.tarka@rp.pl

Zdaniem eksperta

Natalia Wytrykowska, ekspert podatkowy w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

Wyrok NSA z 29 listopada 2016 r. (II FSK 2827/14) odnosi się do istotnego problemu wynikającego z interpretacji art. 24 ust. 3a ustawy o PIT w zakresie wskazania podmiotu zobowiązanego do sporządzenia wykazu składników majątkowych spółki jawnej w przypadku ustąpienia jednego ze wspólników. Rzeczywiście, art. 24 ust. 3a ustawy o PIT nie precyzuje kto konkretnie jest podmiotem zobowiązanym do sporządzenia wykazu i poprzez użycie dość ogólnego określenia – wykaz „sporządza się", może stwarzać wątpliwości interpretacyjne.

Kodeks spółek handlowych nadaje spółkom osobowym odrębną podmiotowość prawną, wskazując że mogą one we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Majątek wnoszony do spółki przez jej wspólników staje się jej odrębną własnością, a więc spółka może rozporządzać nim jak właściciel. Nie można się więc nie zgodzić ze stwierdzeniem, że to na spółce ciąży obowiązek jego właściwego ewidencjonowania. Podstawowym argumentem sądu zarówno na etapie skargi do WSA, jak i przed NSA, przemawiającym za nałożeniem wskazanego obowiązku na spółkę jest to, że to spółka jako podmiot zobowiązany do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, zgodnie z art. 24a ust. 1 ustawy o PIT, posiada wszelkie niezbędne dane do sporządzenia właściwego wykazu, natomiast wspólnik nieuprawniony do dysponowania majątkiem spółki, nie jest podmiotem właściwym do podejmowania działań w tym zakresie.

Przedstawiona przez sąd argumentacja pozostawia jednak pewne niebezpieczeństwo nadużyć, ponieważ niektórzy podatnicy mogliby uznać, że to, iż nie dysponują oni wystarczającymi danymi do sporządzenia wymaganych prawem dokumentów, oznacza że są zwolnieni z obowiązku ich sporządzania.

Pomimo szerokiej argumentacji przedstawionej przez stronę skarżącą, uzasadnienie NSA przytacza tylko powzięte już wcześniej konkluzje wynikające z orzeczenia poprzednich instancji. Pozostawia to pewien niedosyt po stronie podatników, którzy zapewne oczekiwaliby bardziej wnikliwej analizy sprawy, a przede wszystkim przedstawienia rozstrzygnięcia zawierającego dokładne wyjaśnienie zagadnień budzących wątpliwości prawne.

Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 listopada 2016 r. (II FSK 2827/14).

Stan faktyczny

Pozostało 99% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP