Stolarka budowlana to nasza specjalność

W okresie 20-lecia międzywojennego, a nawet jeszcze kilkadziesiąt lat po zakończeniu II wojny światowej, stolarka budowlana w Polsce opierała się na małych, często rodzinnych zakładach stolarskich. Nierzadko ich historia sięgała wcześniejszych wieków i była związana z przekazywaniem fachu z ojca na syna. Podstawowym materiałem służącym do produkcji było wówczas drewno. Wytwarzano z niego nie tylko okna, drzwi, schody, werandy, podłogi czy meble, ale też całe domy.

W Polsce Ludowej sytuacja nieco się zmieniła. Rozwój gospodarczy wiązał się wówczas z powstawaniem nowych, wielkich przedsiębiorstw państwowych i realizacją ogromnych inwestycji budowlanych. Do nowych realiów dostosowano również branżę stolarki budowlanej. W 1954 r. powstało Zjednoczenie Przemysłu Stolarki Budowlanej Stolbud, czyli organ zarządzania branżą z siedzibą w Warszawie. W jego skład wchodziło około 20 zakładów rozsianych po całym kraju. To one wytwarzały i dostarczały okna i drzwi na place budowy osiedli z wielkiej płyty, które powstawały w każdym większym mieście w Polsce. Do dziś mniej niż połowa z dawnych Zakładów Stolarki Budowlanej Stolbud funkcjonuje na rynku pod zmienioną nazwą. Najbardziej znane to m.in. Sokółka Okna i Drzwi, działająca w jej ramach grupa Inwido AB czy Stolbud Włoszczowa. Większość zakładów jednak zlikwidowano lub upadła, gdyż nie wytrzymała konkurencji po zmianach ustrojowych i uwolnieniu rynku po 1989 r.

Polska jest liderem w produkcji okien w Unii Europejskiej. W 2017 r. nad Wisłą powstało ich 14,4 mln. mat. pras.

Zanim to jednak nastąpiło, zaczęły powstawać prywatne firmy, które początkowo niekoniecznie były zainteresowane produkcją stolarki budowlanej. Tak jak wielu przedsiębiorców w tym czasie próbowały sił w różnych branżach, by dopiero po jakimś czasie zdecydować się na specjalizację w produkcji okien, drzwi i innej stolarki budowlanej.

Zdecydował przypadek

Drutex, który powstał w 1985 r., w pierwszych latach działalności koncentrował się na produkcji i sprzedaży siatek ogrodzeniowych, a następnie drutu i wyrobów z drutu, gwoździ i dachówek z blachy. Dopiero w 1994 r. ruszył z produkcją stolarki okienno-drzwiowej z PVC (polichlorek winylu). O rozpoczęciu nowej działalności zdecydował przypadek. Leszek Gierszewski, prezes, założyciel i współwłaściciel Druteksu, najpierw zainteresował się ofertą jednego z handlowców oferujących okna, potem usłyszał, że w pobliżu powstała firma, która je robi, a wreszcie natrafił na ogłoszenie na temat targów budowlanych w Sopocie. To tam spotkał firmę, która sprzedawała maszyny do produkcji okien i szybko postanowił je kupić.

Gierszewski produkcji plastikowych okien musiał się dopiero nauczyć, bo wcześniej nawet nie widział ich na oczy. Dzięki wytrwałości, sprytowi i zaangażowaniu powoli zdobywał jednak niezbędną wiedzę i doświadczenie w branży. W rezultacie sprzedaż systematycznie rosła. Początkowo odbiorcami byli wyłącznie klienci indywidualni. Potem przyszedł czas na udział w przetargach i dostawach dla większych odbiorców. Sukces pojawił się szybko, bo firma stawiała na wysoką jakość produkcji. W 1997 r. Drutex rozpoczął produkcję rolet, dwa lata później okien i drzwi z aluminium, a po kolejnych trzech latach stolarki drewnianej. W 2013 r. firma ruszyła z budową I etapu Europejskiego Centrum Stolarki, czyli 30 tys. mkw. powierzchni produkcyjnej, a dwa lata później II etapu, czyli dodatkowych 25 tys. mkw. W efekcie dziś dysponuje już łączną powierzchnią produkcyjną przekraczającą 95 tys. mkw.

Obecnie Drutex jest jednym z największych producentów okien, drzwi i rolet w Europie. Firma sprzedaje swoje produkty do większości krajów europejskich oraz do USA, Meksyku, RPA, Australii i na Bliski Wschód. Eksport stanowi już ponad 73 proc. jej sprzedaży. Obecnie potencjał przedsiębiorstwa pozwala na produkcję aż do 7 tys. okien na dobę. Na tym jednak nie koniec. We wrześniu Drutex rozpoczął budowę kolejnej hali produkcyjnej o powierzchni 14 tys. mkw., która ma pozwolić na jeszcze szybszy rozwój i na poszerzenie asortymentu.

Potrzeba jest matką wynalazków

Jedną z ikon polskiej branży stolarki budowlanej jest Ryszard Florek i założona przez niego firma Fakro. Już jako mały chłopiec myślał o stworzeniu specjalnego okna w dachu. Potrzeba taka pojawiła się, gdy podczas zabaw z kolegami na strychu rodzinnego domu, gdzie musiał radzić sobie z panującym tam półmrokiem. Jedynym punktem, który nieco rozświetlał pomieszczenie, była szklana dachówka, która później stanowiła inspirację do budowy okna dachowego.

Szklana dachówka – to ona była inspiracją dla Ryszarda Florka, twórcy Fakro. mat. pras.

Zanim to jednak nastąpiło, Florek skończył Wydział Budownictwa Politechniki Krakowskiej i wraz z kolegą ze studiów Jackiem Rakowiakiem otworzyli w 1986 r. Zakład Stolarki Budowlanej Florad. Firma produkowała boazerie, podłogi, szafy wnękowe i bramy do zabytkowych kamienic, głównie na rynek niemiecki. W 1989 r., gdy upada komunizm, Florek wraz z żoną Krystyną i kuzynem Krzysztofem Kronenbergerem zaczynają składać pierwsze okna dachowe. Niezbędne prace wykonują w przydomowym warsztacie w Nowym Sączu. Drewniane elementy dostarcza zakład Florad, a metalowe części wytłacza im znajomy mechanik.

W styczniu 1991 r. Florek rejestruje firmę Fakro. Od syndyka masy upadłościowej Sądeckich Zakładów Napraw Autobusów kupuje niewielki budynek, w którym uruchomił produkcję. Rok później firma otrzymała pierwsze, duże zamówienie od inwestora budującego osiedle domków jednorodzinnych w Katowicach. W 1994 r. pierwsze okna dachowe pod marką Fakro są już eksportowane do Holandii i na Słowację. – To wówczas nastąpił lawinowy wzrost kompetencji w naszej firmie. Musieliśmy postawić m.in. na najwyższą jakość produkowanych wyrobów, szkolenia i budowę nowych struktur sprzedażowych – mówi Janusz Komurkiewicz, członek zarządu ds. marketingu Fakro i prezes Związku Polskie Okna i Drzwi. Dwa lata później firma otrzymała biało-czerwone godło „Teraz Polska", przyznawane najlepszym polskim produktom. To pozwoliło na dalszą dynamiczną ekspansję. W 2003 r. Fakro sprzedaje już pierwsze okna dachowe poza Europą. Dziś eksportuje je do ponad 50 krajów na całym świecie.

– Ze względu na zaostrzającą się konkurencję na rynku okien dachowych, zwłaszcza ze strony firmy Velux, doszliśmy do wniosku, że musimy rozszerzyć naszą ofertę o inne produkty. Na początku były to schody strychowe, które mocno przyczyniły się do dalszego rozwoju naszej firmy – twierdzi Komurkiewicz. Kolejnym krokiem było rozpoczęcie produkcji aluminiowo-drewnianych okien pionowych. Z ostatnich danych wynika, że obroty grupy Fakro przekroczyły w ubiegłym roku 1,3 mld zł. Obejmują one 12 spółek produkcyjnych zlokalizowanych głównie w Polsce i 16 dystrybucyjnych (Europa, Azja i Ameryka). Zatrudnienie znajduje w nich 3,3 tys. osób. Dziś grupa z eksportu uzyskuje około 70 proc. przychodów.

– W najbliższych latach chcemy umocnić swoją pozycję jako wicelider w światowej sprzedaży okien dachowych i tym samym zmniejszać dystans do grupy Velux. Ponadto szukamy szans na dalszy rozwój w nowych segmentach rynku – informuje Komurkiewicz. W związku z tym Fakro rozpoczęło już produkcję bram garażowych i drzwi zewnętrznych. Dzięki temu w perspektywie kilku lat grupa chce być liczącym się na świecie producentem i sprzedawcą kompleksowej oferty stolarki budowlanej klasy premium, głównie stosowanej w domach jednorodzinnych.

Pierwsze okno dachowe

Bogatą historię, nie tylko na rynku duńskim, skąd się wywodzi, ale i w Polsce, ma grupa Velux. Jej początki sięgają 1941 r., kiedy to Villum Kann Rasmussen jako pierwszy dostrzegł możliwość przekształcenia poddaszy w tanie i wygodne pomieszczenia mieszkalne. To on zaprojektował pierwsze okno dachowe i wymyślił dla nich nazwę Velux, pochodzącą od duńskiego słowa ventilation (wentylacja) i łacińskiego lux (światło). Firma przez kolejne lata miała okresy dynamicznego rozwoju, jak i okresy kryzysów, które jednak przezwyciężała, m.in. dzięki charyzmie jej założyciela i innowacyjnym produktom wprowadzanym na rynek.

W czasach PRL jej produkty trafiały również do Polski. Były importowane przez tzw. zagraniczne centrale handlowe. W 1990 r. Velux otworzył w naszym kraju przedstawicielstwo handlowe, a w 1998 r. rozpoczął produkcję okuć w otworzonej w Gnieźnie fabryce. Wtedy też przejął firmę Rationel i m.in. należącą do niej fabrykę okien pionowych w Wędkowych koło Tczewa (obecnie spółka nosi nazwę Dovista Polska). W 2000 r. Velux rozpoczyna produkcję okien dachowych w Gnieźnie, a trzy lata później w Namysłowie. – W ubiegłym roku wartość sprzedaży realizowana przez polskie zakłady należące do grupy Velux i spółek siostrzanych wyniosła już około 1,9 mld zł. Prawie w całości był to eksport – mówi Jacek Siwiński, prezes Velux Polska. Dodaje, że grupa jest dziś największym producentem okien w Polsce. W naszym kraju zatrudnia już około 4,25 tys. pracowników.

Siwiński ocenia, że zapotrzebowanie na okna nadal będzie rosło. Na rynku wewnętrznym popyt powinny napędzać zarówno inwestycje związane z budową nowych mieszkań, jak i renowacją już istniejących, zwłaszcza domów jednorodzinnych. Na świecie coraz powszechniejsza staje się realizacja wizji inteligentnych domów. – W związku z tym wprowadzamy na rynek rozwiązania, dzięki którym możemy zdalnie nie tylko zamykać i otwierać okna, ale również, czerpiąc dane o pogodzie, zapewniać w pomieszczeniach optymalne warunki dla ich mieszkańców. To również będzie napędzało rynek stolarki – uważa Siwiński.

Rozpoznawalna polska marka

W Europie powszechnie znane i cenione są okna Oknoplastu. Firmę założył w 1994 r. Adam Placek. Przy wytwarzaniu okien z PVC w dawnym budynku Polmozbytu pracowało wówczas 60 osób. – Zanim powstał Oknoplast, mój ojciec założył dwie, trzy firmy, które działały w innych branżach. Intuicja podpowiadała mu jednak, że produkcja okien z PVC może być lepszym biznesem, bo taki z powodzeniem rozwijał się wówczas w Niemczech – mówi Mikołaj Placek, prezes Oknoplastu. To od naszych zachodnich sąsiadów firma pozyskała niezbędne maszyny i know-how. W pierwszym roku działalności miała 1 mln euro obrotów. W ubiegłym roku było to już ponad 160 mln euro.

Przez dziesięć lat Oknopast produkował niemal wyłącznie na rynek krajowy. – Kamieniem milowym w naszej działalności było wyjście ze sprzedażą na rynki zagraniczne. Stało się to w 2004 r., gdy Polska weszła do UE i zdaliśmy sobie sprawę, że bez zagranicznej ekspansji nasze możliwości dalszego rozwoju będą mocno ograniczone – twierdzi Placek. Dodaje, że spółka postawiła na stopniowe zdobywanie poszczególnych rynków. W 2005 r. uruchamiała sprzedaż na rynku niemieckim. W 2007 r. jako pierwsza polska firma rozpoczęła sprzedaż okien we Włoszech. Po kilku latach okazało się, że w stolicy światowego designu jest trzecią najbardziej rozpoznawalną polską marką, zaraz po Janie Pawle II i Lechu Wałęsie.

W 2008 r. stery w Oknoplaście przejmuje od ojca Mikołaj Placek. W tym momencie firma zatrudnia już ponad 500 pracowników i wypracowuje około 200 mln zł przychodów. – Kolejny kamień milowy to lata 2012–2013, gdy postawiliśmy na zwiększenie rozpoznawalności naszej marki na świecie. To wówczas zostaliśmy sponsorem drużyn piłkarskich Interu Mediolan, Borussii Dortmund i Olympique Lyon – przypomina Placek. Dodaje, że dziś Oknoplast jest jedną z bardziej rozpoznawalnych marek na europejskim rynku. Co więcej, jest w pierwszej piątce największych producentów pionowych okien z PVC w Europie.

W 2017 r. polskie firmy sprzedały za granicą ponad 10 mln okien i drzwi, to 44 proc. całej produkcji. mat. pras.

Firma jest obecna w 13 krajach. Wszędzie gdzie wchodzi, stara się być w gronie trzech–pięciu największych dostawców okien na lokalny rynek. – Mimo że nasza historia liczy dopiero 24 lata, wielu polskich i zagranicznych producentów okien kopiuje nasze działania i strategię, starając się dotrzymać nam kroku. Dziś naszym najważniejszym celem jest umocnienie zdobytej pozycji na rynkach, na których jesteśmy obecni – mówi Placek. Informuje, że do kierowanej przez niego grupy należą obecnie trzy zakłady produkcyjne w Polsce. Powstające w nich wyroby sprzedawane są pod markami Oknoplast (wyroby premium), WND (marka ekonomiczna) i Aluhaus (stolarka aluminiowa). 75 proc. przychodów grupa uzyskuje z eksportu.

Wyroby znane na całym świecie

Krótkie historie powstania i rozwoju grup kapitałowych Drutex, Fakro, Velux i Oknoplast obrazują jedynie niewielki wycinek dynamicznych zmian zachodzących w ostatnich latach na polskim rynku stolarki budowlanej. Co więcej, dotyczą one jednych z największych firm w tej branży. Tymczasem w naszym kraju i na rynkach zagranicznych działa około 1,5 tys. producentów okien, drzwi, bram i rolet mających zakłady wytwórcze na terenie całej Polski. Jeśli do tego dodać ich dostawców, to liczba firm wzrasta do ponad 2 tys. Każdy z tych podmiotów to odrębna, często skomplikowana, długa, ale i ciekawa historia wzlotów i upadków.

Polska stolarka budowlana jest też doskonałym przykładem sukcesu polskiej przedsiębiorczości na arenie międzynarodowej. Z danych Centrum Analiz Branżowych, instytucji specjalizującej się w badaniach rynku stolarki budowlanej, wynika, że od czterech lat nasz kraj jest największym europejskim eksporterem w tej branży.

Od 2017 r. jesteśmy także najważniejszym producentem okien. Na drugie miejsce zepchnęliśmy dotychczasowego lidera, czyli Niemcy. W całej Europie wyprodukowano w ubiegłym roku ponad 95 mln okien. Z tego z zakładów zlokalizowanych nad Wisłą wyszło 14,4 mln okien, co daje nam około 15-proc. udział w produkcji na Starym Kontynencie. Według szacunków CAB ten rok przyniesie dalsze zwyżki. W krajowych zakładach powinno powstać o około 5 proc. więcej okien niż w 2017 r. To z kolei oznacza, że pozostaniemy liderem europejskiego rynku okien, zarówno jeśli idzie o wielkość produkcji, jak i eksportu.

Największy eksporter w Europie

Prognozy CAB wydają się jak najbardziej trafne, jeśli wziąć pod uwagę, że po I półroczu łączna produkcja okien i drzwi wzrosła w Polsce o 4,5 proc. – Producenci mogliby sprzedać jeszcze więcej stolarki, ale ich rozwój ogranicza brak rąk do pracy oraz niewystarczająca ilość szyb zespolonych – twierdzi Maksymilian Miros, analityk CAB. Zauważa, że w I półroczu do Polski z zagranicy sprowadzono o 24 proc. szyb więcej niż przed rokiem, ale i tak nie zaspokaja to popytu zgłaszanego przez producentów okien. Mimo to produkcja stolarki rośnie nieprzerwanie od pięciu lat.

Obecnie polskie okna i drzwi montowane są w domach, biurach i budynkach użyteczności publicznej w ponad 120 krajach. To właśnie eksport od dłuższego czasu napędza produkcję w branży. CAB wyliczyło, że w ostatnich czterech latach roczna sprzedaż w Polsce zwiększyła się tylko o niespełna 9 proc. W tym okresie wielkość eksportu zwyżkowała za to o połowę. W rezultacie w ubiegłym roku polskie firmy sprzedały za granicą prawie 10,4 mln okien i drzwi, czyli 44 proc. całej produkcji. Niektóre grupy produktowe, takie jak okna drewniane i ślusarka aluminiowa, już w około dwóch trzecich trafiają na rynki zagraniczne.

O tym, jak bardzo branżę napędza eksport, mogą świadczyć dane historyczne. W 2004 r. łącznie na rynkach zagranicznych ulokowaliśmy około 3 mln okien i drzwi. W 2010 r. było to już prawie dwa razy tyle. Szczególnie dobrze sprzedawały się okna z PVC oraz drzwi drewniane.

Jeszcze bardziej imponująco wygląda eksport w ujęciu wartościowym. W 2004 r. wartość stolarki sprzedanej przez polskie zakłady na rynkach zagranicznych wyniosła zaledwie 313 mln euro. W 2010 r. było to już 879 mln euro. Z kolei w ubiegłym roku nasz eksport sięgnął 1,87 mld euro. Tym samym w ciągu 13 lat wzrósł o 497 proc.

Większym powodem do dumy jest jednak to, że wartość eksportu naszej solarki była największa spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej. Drugie na liście Niemcy na rynkach zagranicznych uplasowały produkty o wartości 1,53 mld euro. W ubiegłym roku ich eksport wzrósł jednak tylko o 1,2 proc., podczas gdy nasz o 12,1 proc. Kolejne w tym rankingu państwa, czyli Włochy, Holandia, Austria, Portugalia, Dania i Czechy, nie zrealizowały sprzedaży zagranicznej na poziomie nawet jednej trzeciej tego co Polska.