Trzydzieści dni bez urzędówek. Prawnicy szykują protest

Izba Adwokacka w Warszawie podczas sobotniego zgromadzenia przyjęła uchwałę wzywającą ministra sprawiedliwości do podniesienia wynagrodzeń za sprawy z urzędu. W razie braku działań zapowiada protest – w porozumieniu z centralnymi organami adwokatury i samorządem radców prawnych.

Publikacja: 22.05.2025 04:50

Trzydzieści dni bez urzędówek. Prawnicy szykują protest

Foto: Fotorzepa / Marian Zubrzycki

W ostatnich tygodniach izba piotrkowsko-częstochowska oraz izba w Zielonej Górze zobowiązały właściwe okręgowe rady do wstrzymania się na 30 dni z przekazywaniem sądom list adwokatów świadczących pomoc z urzędu. Ma być to forma skłonienia ministra sprawiedliwości do podniesienia stawek za prowadzenie spraw z urzędu. Podobną uchwałę przyjęto w sobotę na zgromadzeniu izby warszawskiej. Jest ona jednak znacznie szersza.

Zakłada bowiem powołanie stałej komisji, której celem ma być opracowanie projektu odpowiednich zmian w przepisach dotyczących pełnomocników czy obrońców z urzędu i ich wynagradzania, a także w odniesieniu do funkcjonowania nieodpłatnej pomocy prawnej. W tym celu ma ona współpracować z samorządami prawniczymi i NRA, a także prowadzić rozmowy z rządem i klubami parlamentarnymi. Warszawska adwokatura chce też zabiegać o wprowadzenie odpłatności za dyżury obrończe w postępowaniu przyspieszonym.

Stołeczna palestra zapowiada protest, ale nie samotny

Przede wszystkim jednak zgromadzenie zobowiązało okręgową radę adwokacką do podjęcia protestu. Ma on polegać, podobnie jak w przypadku dwóch innych izb, na wstrzymaniu się od wyznaczania przez 30 dni pełnomocników z urzędu, a także nieprzekazywaniu sądom list obrońców z urzędu, kuratorów, reprezentantów dziecka czy adwokatów na dyżury obrończe. Wyjątkiem będą sprawy, w których stosowane jest tymczasowe aresztowanie, dotyczące zgody na zabieg leczniczy, oraz zakresu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i konwencji haskiej (chodzi głównie o tzw. porwania rodzicielskie). Protest ma być jednak podjęty tylko we współpracy z Naczelną Radą Adwokacką i samorządem radców prawnych. Ma też być ogólnopolski. Stąd jest jasne, że potrzebny będzie udział innych izb adwokackich i radcowskich. 

– Chciałabym, żeby kwestia wynagrodzenia pełnomocników z urzędu została ustalona w drodze rozmów z ministerstwem, które, mam nadzieję, rozumie, że państwo polskie kupuje w tej chwili usługi prawne znacząco poniżej ich wartości i ceny, za którą kupują je obywatele – mówi Agata Rewerska, która podczas zgromadzenia kandydowała na dziekana izby i zdobyła drugie miejsce. – Tego rodzaju protest traktowałabym jako zupełną ostateczność i skutek fiaska negocjacji z resortami. Przeprowadzenie go w skali ogólnopolskiej będzie trudne, wymaga bowiem koordynacji między izbami i prawdopodobnie dodatkowej uchwały NRA w tym zakresie. Stawki z urzędu są problemem wszystkich pełnomocników, nie tylko adwokatów. Radcowie też się borykają z tym problemem, więc wspólne jego rozwiązanie jest jak najbardziej zasadne – dodaje.

Czytaj więcej

Na ten ruch resortu prawnicy czekali od lat. Będą nowe, wyższe stawki [LISTA]

Nowa dziekan ORA Warszawa liczy, że minister podniesie stawki i nie będzie konieczności organizacji protestu

– Jestem za tym, by środowiska prawników, czyli zarówno adwokatów, jak i radców prawnych, wspólnie ze swoimi organami centralnymi podejmowały dalsze działania w celu podniesienia stawek za sprawy z urzędu – mówi Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, dziekan ORA Warszawa. – Uczymy się na błędach. W latach minionych zgromadzenie izby wezwało do protestu, ale okazało się, że organy naczelne adwokatury, które prowadzą negocjację z MS, chcą, by protest był prowadzony wspólnie, za wspólną zgodą co do czasu, miejsca i jego formy. Dlatego się nie odbył – dodaje.

I podkreśla, że adwokaci chcą pozyskać poparcie sędziów i prokuratorów w rozwiązaniu tego problemu, który – jeśli nie zostanie ostatecznie rozwiązany – może stanowić barierę dostępu do sądu dla obywateli. Dziekan ORA Warszawa uważa, że wielu sędziów solidaryzuje się z trudną pracą pełnomocnika z urzędu i gdyby mogli, zasądzaliby wyższe stawki.

– Pan minister prof. Adam Bodnar był obecny na naszym zgromadzeniu. Potwierdził, że podnoszenie stawek będzie kontynuowane (częściowo zostały już wcześniej podniesione – red.). Więc jeśli pan minister uprzedzi postulaty środowiska, to nie będzie konieczności realizowania części uchwały dotyczącej protestu. Uchwała ma charakter symboliczny, ale na pewno będzie musiała być zrealizowana, jeśli nie zostanie uprzedzona zmianami przepisów w tym zakresie – konkluduje Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska.

Z kolei prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Przemysław Rosati podkreśla, że każda forma nacisku na ministerstwo w sprawie podniesienia stawek jest pożądana.

Czytaj więcej

Warszawska izba adwokacka odracza protest ws. niskich stawek

Czy jest szansa na skoordynowany protest samorządów prawniczych w całym kraju?

Podobny projekt uchwały złożył adwokat Robert Pogorzelski. Nie było w nim jednak powyższych ograniczeń co do podjęcia protestu. W projekcie tym znalazł się też dodatkowy postulat – aby stawki za sprawy z urzędu powiązać z minimalnym wynagrodzeniem, tak by wynosiły nie mniej niż 60 proc. tej kwoty. Przyjęto go w odrębnej uchwale.

– Myśl szerszego protestu jest słuszna, i faktycznie byłby on skuteczniejszy. Natomiast wydaje mi się, że za dużo warunków musi zostać spełnionych, by do niego w ogóle doszło – mówi Robert Pogorzelski.

Czytaj więcej

Czy wyższe stawki dla prawników uderzą po kieszeni obywateli? MS wyjaśnia

– Kwestia tzw. urzędówek jest dla samorządu, ale też obywateli tematem ważnym i zbyt długo niezałatwionym. Od lat bierzemy udział w dyskusji, zarówno na temat stawek, jak i całego systemu nieodpłatnej pomocy prawnej. Dostrzegamy wprowadzone przez ministerstwo zmiany, ale to stanowczo za mało, jeśli chodzi o adekwatność wynagrodzenia do wykonywanej pracy w różnej kategorii spraw. Nie rozmawialiśmy jednak w samorządzie o jakiejś formie protestu – zaznacza z kolei Anna Sękowska, dziekan warszawskiej izby radcowskiej.

Dodaje przy tym, że najbliższą okazją do rozmowy w sprawie urzędówek jest odbywające się w przyszłym tygodniu posiedzenie Krajowej Rady Radców Prawnych.

Czytaj więcej

Pietryga: Obywatel nie może być zakładnikiem prawniczych wojenek
Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Włodzimierz Chróścik, prezes KRRP

Na temat wynagrodzeń za sprawy prowadzone z urzędu nieustannie rozmawiamy z Ministerstwem Sprawiedliwości, proponując konkretne rozwiązania organizacyjne i legislacyjne. Uczestniczymy w debacie o stawkach i o całym systemie nieodpłatnej pomocy prawnej. Wprowadzone dotychczas przez ministerstwo zmiany są zdecydowanie niewystarczające. To ważna dla samorządu i obywateli, lecz wciąż nierozwiązana kwestia. W samorządzie nie było jednak rozmów o żadnej formie protestu. Najbliższą okazją do podjęcia tematu będzie przyszłotygodniowe posiedzenie Krajowej Rady Radców Prawnych, w porządku którego jest przewidziany punkt dotyczący stawek za tzw. urzędówki. Zaproszenie do dyskusji na ten temat podczas posiedzenia KRRP otrzymał ode mnie pełnomocnik ministra sprawiedliwości ds. kosztów pomocy prawnej – pan Jacek Różycki.

W ostatnich tygodniach izba piotrkowsko-częstochowska oraz izba w Zielonej Górze zobowiązały właściwe okręgowe rady do wstrzymania się na 30 dni z przekazywaniem sądom list adwokatów świadczących pomoc z urzędu. Ma być to forma skłonienia ministra sprawiedliwości do podniesienia stawek za prowadzenie spraw z urzędu. Podobną uchwałę przyjęto w sobotę na zgromadzeniu izby warszawskiej. Jest ona jednak znacznie szersza.

Zakłada bowiem powołanie stałej komisji, której celem ma być opracowanie projektu odpowiednich zmian w przepisach dotyczących pełnomocników czy obrońców z urzędu i ich wynagradzania, a także w odniesieniu do funkcjonowania nieodpłatnej pomocy prawnej. W tym celu ma ona współpracować z samorządami prawniczymi i NRA, a także prowadzić rozmowy z rządem i klubami parlamentarnymi. Warszawska adwokatura chce też zabiegać o wprowadzenie odpłatności za dyżury obrończe w postępowaniu przyspieszonym.

Pozostało jeszcze 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Spadki i darowizny
Odziedziczyłeś majątek? By dysponować spadkiem, musisz mieć ten dokument
Dobra osobiste
Po błędnej diagnozie nie zdążyła pożegnać się z dzieckiem. Sąd wycenił ból matki
Prawo drogowe
Jakie kary grożą za kierowanie autem bez uprawnień? Trzy scenariusze wydarzeń
Praca, Emerytury i renty
Na tę informację czekają miliony seniorów. Znamy termin wypłaty 14. emerytury
Prawo w Polsce
Wybory prezydenckie 2025. Jak zmienić miejsce głosowania przed drugą turą?