SN rozstrzygnął o trybie odwołania w sprawach spadkowych

To sedno uchwały Sądu Najwyższego rozstrzygającej kwestię istotną dla zabezpieczenia spadku i spisu inwentarza. Zagadnienie to budzi w praktyce rozbieżności, mimo że w kodeksie postępowania cywilnego poświęcono jej cały rozdział: „Zabezpieczenie spadku, wykaz inwentarza i spis inwentarza”.

Zabezpieczenie spadku, wykaz inwentarza i spis inwentarza

W sprawie, którą zajął się SN, z wnioskiem o zabezpieczenie spadku wystąpiła B., ustawowy spadkobierca zmarłej, której majątek znalazł się w rękach innej krewnej oraz obcego mężczyzny. B powołała się na testament i wystąpiła do sądu rejonowego (sądu spadku), aby wydał postanowienie o sporządzeniu inwentarza (czyli formalnego spisu przez komornika pozostawionego przez zmarłą majątku), oddaniu ruchomości pod jej dozór oraz ustanowieniu dozoru nad nieruchomością, a także powierzeniu go jej. Sąd rejonowy oddalił jednak wniosek, uznając, że B. nie uprawdopodobniła zagrożenia zawłaszczenia majątku spadkowego i swojego prawa do spadku, co następuje zwykle później w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku.

Rozpoznając zażalenie wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy w Warszawie w osobie sędzi Edyty Bronowickiej powziął wątpliwości, które zawarł w pytaniu prawnym do Sądu Najwyższego, mianowicie, czy na postanowienie sądu w przedmiocie zabezpieczenia spadku orzekające co do istoty sprawy przysługuje środek zaskarżenia w postaci zażalenia czy apelacji.

W uzasadnieniu sędzia wskazała, że tej kwestii dotyczą dwa przepisy: art. 635 § 6 k.p.c., że na postanowienie w zakresie zabezpieczenia spadku przysługuje zażalenia, oraz art. 518 k.p.c., że od postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy przysługuje apelacja. W tym wypadku chodzi właśnie o takie postanowienia. Także orzecznictwo SN skłaniało się do apelacji, którą rozpatruje sąd wyższej instancji. Ale pojawiało się też przeciwne stanowisko.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Czego spadkobiercy i inni uprawnieni mogą domagać się w sądzie spadku

Aby zapewnić prawidłowy przebieg dziedziczenia, trzeba czasem złożyć odpowiednie wnioski do sądu.

Co stwierdził Sąd Najwyższy

SN w składzie: Tomasz Szanciło, Dariusz Pawłyszcze i Jacek Widło, stwierdził w uchwale, że na postanowienie sądu w przedmiocie zabezpieczenia spadku orzekające co do istoty sprawy przysługuje zażalenie.

– Dobrze, że SN wyjaśnił tę kwestię, bo to ułatwi pełnomocnikom prowadzenie tych spraw, pozwoli nie przekroczyć terminu na złożenie odwołania. Szkoda tylko, że rozpatrzenie zażalenia w tej sprawie odwlekło się o wiele miesięcy – wskazał pełnomocnik wnioskodawczyni adwokat Paweł Sanak.

Prawnicy nie mają wątpliwości, że czas w tych sprawach jest najważniejszy.

– Zwłaszcza kiedy uprawnieni do spadku mieszkają w innym mieście czy za granicą. Jeśli uprawnieni do spadku to małoletni, na ich rodziców spada dodatkowy obowiązek zatroszczenia się o przypadający im majątek, a to wymaga jego zabezpieczenia oraz sporządzenia inwentarza – skazuje adwokat Roman Nowosielski.

Dr Bogurad Kordasiewicz, radca prawny, nie wiążę zbytnich nadziei z zabezpieczeniem spadku i radzi, aby spadkobierca za życia rozdysponował między beneficjentów co cenniejsze rzeczy, a przynajmniej je wskazał w testamencie, aby się nie okazało, że Kossaki znikną ze ścian mieszkania zmarłego i spadkobiercy nie będą w stanie doliczyć się, ile ich było.

Sygnatura akt: III CZP 158/22