Odziedziczyłeś majątek? By dysponować spadkiem, musisz mieć ten dokument

Śmierć bliskiej osoby oznacza m.in. konieczność zajęcia się różnymi formalnościami. Spadkobiercy muszą w pierwszej kolejności złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Gdzie można załatwić tę sprawę?

Publikacja: 17.05.2025 13:01

Stwierdzenie nabycia spadku jest niezbędne, jeśli chcemy zarządzać majątkiem, który odziedziczyliśmy

Stwierdzenie nabycia spadku jest niezbędne, jeśli chcemy zarządzać majątkiem, który odziedziczyliśmy

Foto: Adobe Stock

Z chwilą śmierci spadkodawcy wszystkie prawa i obowiązki przechodzą na jego spadkobierców. Następcy prawni mogą odziedziczyć majątek na podstawie dziedziczenia ustawowego (jeśli zmarły nie pozostawił testamentu) lub na podstawie dziedziczenia testamentowego. W obu przypadkach spadkobiercy muszą ubiegać się o formalny dokument, który potwierdzi ich prawa do spadku.

Stwierdzenie nabycia spadku. Dlaczego jest potrzebne?

Co do zasady nie istnieją przepisy, które nakazywałyby przeprowadzenie postępowania spadkowego. Choć nie jest ono obowiązkowe, w praktyce jest konieczne do potwierdzenia praw spadkobiercy. Stwierdzenie nabycia spadku stanowi urzędowy dowód, dzięki któremu jesteśmy w stanie udowodnić, że dana osoba może dysponować określonymi składnikami majątku po zmarłym.

Jakie instytucje będą od nas wymagać tego dokumentu? Przede wszystkim bank. Bez poświadczenia potwierdzającego nabycie spadku nie będziemy w stanie wypłacić środków pieniężnych, które spadkodawca zgromadził na rachunku. Dokument będzie również niezbędny, jeśli mamy w planach sprzedać nieruchomość, którą odziedziczyliśmy oraz gdy chcemy przerejestrować samochód, który przypadł nam w spadku. Dysponując poświadczeniem, możemy także ubiegać się o odzyskanie wierzytelności od dłużnika spadkodawcy oraz zapłatę zachowku. Poza tym dokument potwierdzający nabycie spadku przyda się w momencie, gdy będziemy chcieli załatwić sprawy np. w spółdzielni mieszkaniowej, w sądzie, ZUS, OFE lub w gminie.

W praktyce, bez tego dokumentu spadkobierca nie będzie w stanie skutecznie domagać się określonego działania ze strony osób trzecich lub instytucji. Ze stwierdzeniem nabycia spadku nie należy czekać, zwłaszcza jeśli w skład majątku wchodzi nieruchomość. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece wymaga bowiem niezwłocznego ujawnienia nowego właściciela w księdze wieczystej. Na opieszałego właściciela może zostać nałożona kara grzywny w wysokości od 500 do 10 tys. zł.

W jaki sposób uzyskać stwierdzenie nabycia spadku?

Sprawę można załatwić na dwa sposoby – u notariusza lub w sądzie. Pierwszy sposób jest zdecydowanie szybszy, jednak wymaga obecności wszystkich spadkobierców zarówno ustawowych, jak i testamentowych. Muszą być oni zgodni co do ważności testamentu oraz co do kręgu spadkobierców. Notariusz sporządza tzw. notarialny akt poświadczenia dziedziczenia oraz protokół dziedziczenia. Należy dodać, że akt nie zostanie wydany, jeśli w danej sprawie mamy do czynienia z testamentem szczególnym (wojskowym, ustnym lub podróżnym). W takim przypadku sprawę należy załatwić w sądzie. Po sporządzeniu aktu notariusz dokonuje jego wpisu do Rejestru Spadkowego. Zarejestrowany akt ma taką samą moc prawną jak sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Drugim sposobem na uzyskanie stwierdzenia nabycia spadku jest złożenie wniosku w sądzie. Zgodnie z art. 628 Kodeksu postępowania cywilnego: 

„Do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy”.

Czytaj więcej

Przez błąd rodziców dzieci dostaną spadek z długami. Co zdecydował Sąd Najwyższy?

Po złożeniu wniosku sąd wezwie na rozprawę wszystkie osoby, które należą do kręgu spadkobierców. W jej toku spadkobiercy będą musieli złożyć oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Po zakończeniu sprawy sąd wyda prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, które trafi do Rejestru Spadkowego. Wniosek do sądu może złożyć nie tylko spadkobierca, ale również jego następcy prawni, osoby uprawnione do zachowku, zapisobierca (również z tytułu zapisu windykacyjnego), zapisobierca dalszy, nabywca spadku (udziału spadkowego) oraz wierzyciele spadkodawcy.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku można złożyć w dowolnym momencie, ponieważ  w tym przypadku nie występuje przedawnienie. Należy jednak odwołać się do art. 1026 Kodeksu cywilnego: „stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku”. W związku z tym sąd nie wyda postanowienia przed tym terminem, chyba że wszyscy spadkobiercy złożą wspomniane oświadczenia.

Z chwilą śmierci spadkodawcy wszystkie prawa i obowiązki przechodzą na jego spadkobierców. Następcy prawni mogą odziedziczyć majątek na podstawie dziedziczenia ustawowego (jeśli zmarły nie pozostawił testamentu) lub na podstawie dziedziczenia testamentowego. W obu przypadkach spadkobiercy muszą ubiegać się o formalny dokument, który potwierdzi ich prawa do spadku.

Stwierdzenie nabycia spadku. Dlaczego jest potrzebne?

Pozostało jeszcze 93% artykułu
Internet i prawo autorskie
Bruksela pozwała Polskę do TSUE. Jest szybka reakcja rządu Donalda Tuska
Prawnicy
Prokurator z Radomia ma poważne kłopoty. W tle sprawa katastrofy smoleńskiej
Sądy i trybunały
Nagły zwrot w sprawie tzw. neosędziów. Resort Bodnara zmienia swój projekt
Prawo drogowe
Ten wyrok ucieszy osoby, które oblały egzamin na prawo jazdy
Dobra osobiste
Karol Nawrocki pozwany za książkę, którą napisał jako Tadeusz Batyr