Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem, a wysokość trzynastki

Przy ustalaniu dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie uwzględnia się zapłaty za zwolnienie od pracy udzielone w celu opieki nad dzieckiem. Nie bierze się też pod uwagę wynagrodzenia za czas oddawania krwi.

Publikacja: 24.01.2016 10:25

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem, a wysokość trzynastki

Foto: 123RF

Trzynastka nie jest świadczeniem powszechnym. Pracownik otrzyma je jedynie wówczas, gdy takie prawo nadają mu:

- ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1144 ze zm., dalej: ustawa) bądź

- umowa o pracę, układ zbiorowy pracy albo regulamin wynagradzania – u pracodawców prywatnych.

Na przestrzeni lat ukształtował się pogląd, zgodnie z którym dla nabywania uprawnienia do trzynastki decydujące znaczenie ma faktyczne wykonywanie obowiązków służbowych w danym roku kalendarzowym, a nie sam fakt pozostawania w stosunku pracy. Tak wynika z uchwał Sądu Najwyższego z: 25 lipca 2003 r. (III PZP 7/03), 13 grudnia 2005 r. (II PZP 9/05), 7 lipca 2011 r. (III PZP 3/11). Zasadniczo zatem bazą obliczeniową dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest płaca za czas efektywnie przepracowany.

W budżetówce kilka warunków

Aby w sferze budżetowej otrzymać trzynastkę za dany rok, niezbędne jest to, aby:

- posiadać status pracownika oraz co najmniej sześciomiesięczny przepracowany okres w roku kalendarzowym,

- nie mieć nieobecności w pracy z przyczyn nieusprawiedliwionych dłuższej niż dwa dni,

- unikać stawiania się do pracy i przebywania w niej w stanie nietrzeźwym,

- nie zostać ukaranym karą dyscyplinarną wydalenia z pracy lub ze służby,

- nie zostać wyrzuconym z pracy w trybie dyscyplinarnym (bez wypowiedzenia).

Ustawodawca nie w każdym przypadku do wypłaty trzynastki wymaga przepracowania przez podwładnego półrocznego okresu. Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy wyjątki w tym zakresie dotyczą m.in.:

- powołania do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej,

- rozwiązania stosunku pracy w związku z likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy,

- korzystania z urlopu wychowawczego, macierzyńskiego, rodzicielskiego,

- nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej),

- wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.

Co wliczać...

Podstawę dodatkowego wynagrodzenia rocznego buduje się podobnie jak przy ekwiwalencie urlopowym. Aby skalkulować trzynastą pensję, należy:

Krok 1.

Ustalić właściwą podstawę, uwzględniając w niej:

- wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,

- wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy,

- wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.

Krok 2.

Pomnożyć otrzymaną podstawę przez stopę procentową wynoszącą 8,5 proc.

Jeśli pracownik nie przepracował u pracodawcy pełnego roku kalendarzowego, ale nabył prawo do trzynastki, oblicza się ją proporcjonalnie do okresu przepracowanego.

...a co pomijać

Ustalając podstawę trzynastki, należy kierować się § 6 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm., dalej: rozporządzenie urlopowe), a także m.in. orzecznictwem sądowym >patrz tabela 1.

Za czas zwolnień od pracy

Przy wyznaczaniu podstawy trzynastek są wątpliwości, czy wliczać do niej wynagrodzenie za takie nieobecności jak czas opieki nad dzieckiem, urlopy okolicznościowe czy zwolnienie dla dawcy krwi. Niejasności spowodowane są tym, że przepisy prawa pracy rozróżniają usprawiedliwione nieobecności w pracy od zwolnień od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia >patrz tabela 2.

Skoro o prawie do uzyskania trzynastki przesądza okres rzeczywistej pracy, należy zgodzić się z tezą, że podstawą tego świadczenia powinno być co do zasady wynagrodzenie za czas efektywnie przepracowany. Takie podejście skłania zatem do tego, aby z bazy obliczeniowej rocznej pensji wyłączyć wynagrodzenie zarówno za czas typowych usprawiedliwionych nieobecności, jak i za czas zwolnień od pracy. Dotyczy to m.in. zapłaty za czas opieki nad dzieckiem oraz za czas poświęcony oddaniu krwi.

Słuszność tych rozważań potwierdził Departament Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z 23 stycznia 2015 r. Wprost w nim uznał, że przy kalkulowaniu wysokości należnej trzynastki nie uwzględnia się m.in. wynagrodzenia otrzymanego za czas zwolnień od pracy, o których mowa w art. 188 k.p. oraz wymienionych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1632).

W tym samym tonie wcześniej, w 2014 r., wypowiedział się podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy Radosław Mleczko w odpowiedzi na interpelację poselską nr 6932.

Firmy prywatne same określają zasady

Decydując się na wypłacanie trzynastek, pracodawcy pozabudżetowi związane z tym warunki i reguły mogą regulować z daleko posuniętą swobodą. Ta swoboda nie zwalnia jednak firm z konieczności:

- stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny podwładnych,

- zachowania zasad równego traktowania i przestrzegania zakazu wszelkiej dyskryminacji, w tym również w sferze wynagrodzeń.

Pracodawca prywatny może np. postanowić o wliczaniu do podstawy wymiaru nagrody rocznej dowolnych składników pensji.

Przykład

Pracownik był zatrudniony w urzędzie miasta przez cały 2015 r. Na jego wynagrodzenie miesięczne składa się: stała płaca zasadnicza (2700 zł brutto), premie regulaminowe oraz nagrody uznaniowe. Jego nieobecności w pracy w zeszłym roku spowodowane były urlopem wypoczynkowym, krótkotrwałą niedyspozycją zdrowotną, oddawaniem krwi oraz opieką nad dzieckiem na podstawie art. 188 k.p.

Wynagrodzenie za poszczególne miesiące 2015 r. wyniosło:

01/2015: wyn. zasadnicze – 2700 zł, premia – 300 zł, nagroda 200 zł,

02/2015: wyn. zasadnicze – 2700 zł, premia – 200 zł, nagroda 100 zł,

03/2015: wyn. zasadnicze (po pomniejszeniu za chorobę) – 2250 zł, premia – 100 zł, wyn. chorobowe – 345,16 zł,

04/2015: wyn. zasadnicze (bez uwzględniania części przypadającej na dwa dni opieki nad dzieckiem) – 2442,86 zł, premia – 250 zł, wyn. za dwa dni opieki nad dzieckiem – 283,38 zł,

05/2015: wyn. zasadnicze – 2700 zł, premia – 180 zł,

06/2015: wyn. zasadnicze – 2700 zł, premia – 200 zł, nagroda 200 zł,

07/2015: wyn. zasadnicze (bez uwzględniania części przypadającej na urlop wypoczynkowy) – 1526,09 zł, premia – 100 zł, wyn. za urlop wypoczynkowy – 1279,91 zł,

08/2015: wyn. zasadnicze – 2700 zł, premia – 250 zł, nagroda 100 zł,

09/2015: wyn. zasadnicze – 2700 zł, premia – 200 zł,

10/2015: wyn. zasadnicze – 2700 zł, premia – 150 zł, nagroda 50 zł,

11/2015: wyn. zasadnicze – 2700 zł, premia – 220 zł,

12/2015: wyn. zasadnicze (bez uwzględniania części przypadającej na dzień zwolnienia od pracy w związku z oddawaniem krwi) – 2571,43 zł, premia – 210 zł, wyn. za nieobecność spowodowaną oddawaniem krwi – 139,07 zł.

W tych okolicznościach obliczenie trzynastki powinno wyglądać następująco:

- (2700 zł + 300 zł + 2700 zł + 200 zł + 2250 zł + 100 zł + 2442,86 zł + 250 zł + 2700 zł + 180 zł + 2700 zł + 200 zł + 1526,09 zł + 100 zł + 1279,91 zł + 2700 zł + 250 zł + 2700 zł + 200 zł + 2700 zł + 150 zł + 2700 zł + 220 zł + 2571,43 zł + 210 zł) = 34 030,29 zł

(pominięto tu nagrody uznaniowe, wynagrodzenie za chorobę, wynagrodzenie za opiekę i za oddanie krwi),

- 34 030,29 zł x 8,5 proc. = 2892,57 zł.

Trzynastka nie jest świadczeniem powszechnym. Pracownik otrzyma je jedynie wówczas, gdy takie prawo nadają mu:

- ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1144 ze zm., dalej: ustawa) bądź

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Edukacja
Matura 2024: język polski - poziom podstawowy. Odpowiedzi eksperta
Sądy i trybunały
Trybunał niemocy. Zabezpieczenia TK nie zablokują zmian w sądach
Sądy i trybunały
Piebiak: Szmydt marzył o robieniu biznesu na Wschodzie, mógł być szpiegiem
Sądy i trybunały
"To jest dla mnie szokujące". Szefowa KRS o sprawie sędziego Szmydta
Konsumenci
Kolejna uchwała SN w sprawach o kredyty