TSUE: Trybunał Konstytucyjny nie jest bezstronnym sądem, naruszył kilka podstawowych zasad

To sedno wyroku wydanego w czwartek przez Wielką Izbę Trybunału Sprawiedliwości UE, która rozpatrzyła skargę Komisji Europejskiej przeciwko Polsce z 2023 r. Powodem skargi Brukseli były orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, które uderzały w zasadę pierwszeństwa prawa unijnego przed prawem krajowym oraz kwestionowały uprawnienia luksemburskiego trybunału do stosowania zabezpieczeń dotyczących wymiaru sprawiedliwości.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

KE skarży Polskę do TSUE w związku z antyunijnymi orzeczeniami TK

Komisja Europejska wniosła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej skargę przeciwko Polsce...

Unijny trybunał w pełni uwzględnił skargę KE i orzekł, że Polska uchybiła swoim zobowiązaniom, ponieważ polski Trybunał Konstytucyjny naruszył zasadę skutecznej ochrony sądowej i pogwałcił pierwszeństwo, autonomię, skuteczność i jednolite stosowanie prawa Unii, a także wiążący skutek orzeczeń TSUE. Trybunał w Luksemburgu wskazał, że Polska nie może powoływać się na swoją tożsamość konstytucyjną, aby uchylić się od respektowania wspólnych wartości zapisanych traktacie, takich jak państwo prawne, skuteczna ochrona sądowa i niezależność wymiaru sprawiedliwości. 

Według TSUE sądy krajowe nie mogą jednostronnie określać zakresu i granic kompetencji przyznanych Unii, bowiem kwestie te podlegają wyłącznie właściwości sądów unijnych. - W szczególności autonomia i skuteczność porządku prawnego Unii stoją na przeszkodzie wszelkiej zewnętrznej kontroli orzeczeń Trybunału wydanych w kontekście wykonywania jego wyłącznej kompetencji do dokonywania ostatecznej i wiążącej wykładni prawa Unii oraz do kontroli zgodności z prawem aktów Unii – uznał trybunał.  Dodał przy tym, że ewentualne wątpliwości dotyczące zakresu kompetencji UE należy rozwiewać wyłącznie poprzez pytania prejudycjalne. 

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Ewa Szadkowska: TSUE wysadził TK w powietrze. To ważna lekcja także dla Donalda Tuska

Czekam, aż prezes Trybunału Konstytucyjnego zarzuci sędziom z Luksemburga próbę dokonania zamachu...

Co ważne, luksemburski trybunał zgodził się też z zarzutami dotyczącymi poważnych nieprawidłowości w powołaniu trzech tzw. sędziów dublerów i prezes TK. Według TSUE doszło w tej sprawie do naruszenia podstawowych reguły dotyczące procedur nominacyjnych w Polsce, a to podważa status polskiego trybunału jako niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego na mocy ustawy w rozumieniu prawa Unii. 

Zgodnie z przepisami, Polska powinna jak najszybciej zastosować się do wyroku TSUE. Jeżeli do tego nie dojdzie, to skarżąca w tej sprawie Komisja Europejska może domagać się nałożenia na nasz kraj kar pieniężnych.

Kontrowersyjne wyroki Trybunału Konstytucyjnego i sędziowie dublerzy. Skarga Komisji Europejskiej na Polskę

Chodzi o dwa wyroki TK z 2021 r. W pierwszym z nich, wydanym 14 lipca, polski trybunał stwierdził, że nakładanie przez Trybunał w Luksemburgu na państwa członkowskie środków tymczasowych związanych z funkcjonowaniem sądownictwa i konstytucyjnych organów państwa jest niezgodne z polską konstytucją. Była to reakcja na zabezpieczenie TSUE, w którym nakazano zawieszenie działań Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Zresztą niestosowanie się do tego nakazu kosztowało Polskę kilkaset milionów euro.

W drugim orzeczeniu z 7 października Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że unijne traktaty nie mają pierwszeństwa przed konstytucją. Według TK niezgodne z polską ustawą zasadniczą są przepisy europejskie, które uprawniają sądy krajowe do pomijania przepisów konstytucji albo orzekania na podstawie uchylonych norm. TK stwierdził też wówczas, że niekonstytucyjne są przepisy unijne w zakresie, w jakim organy Unii Europejskiej działają poza granicami kompetencji przekazanych przez Polskę w traktatach.

Komisja Europejska domagała się stwierdzenia, że poprzez wykładnię tych wyroków trybunału Polska uchybiła zobowiązaniom traktatowym. Co więcej, Bruksela chciała też uznania przez TSUE, że Trybunał Konstytucyjny nie jest niezawisłym i bezstronnym sądem ustanowionym na mocy ustawy. Powodem tego – według Komisji Europejskiej – miało być obsadzenie TK trzema tzw. sędziami dublerami, czyli osobami wybranymi wadliwie przez PiS na zajęte już stanowiska sędziowskie oraz nieprawidłowości w procedurze powołania Julii Przyłębskiej na stanowisko prezesa TK.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Trybunał przed Trybunałem, wkrótce wyrok. Wiceprezes TK napisał do prezesa TSUE

W przyszłym tygodniu Wielka Izba Trybunału Sprawiedliwości UE rozpatrzy skargę Komisji Europejski...