Trybunał przed Trybunałem, wkrótce wyrok. Wiceprezes TK napisał list otwarty do prezesa TSUE

Skarga Komisji Europejskiej ponad dwa lata czekała na swoją kolej w luksemburskim Trybunale. Przypomnijmy, że była ona efektem wszczętego w grudniu 2021 r. postępowania przeciwko Polsce w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego po wyrokach Trybunału Konstytucyjnego z 14 lipca 2021 r. (sygn. P 7/20) i 7 października 2021 r. (sygn. K 3/21). Trybunał Konstytucyjny orzekł, że część przepisów unijnych jest niezgodna z polską konstytucją, która ma prymat nad prawem unijnym. 

Zdaniem Komisji, wykładnia Konstytucji dokonana przez TK narusza zobowiązania Polski wynikające z art.19 ust.1 akapit drugi Traktatu UE, który Polska podpisała w 2003 r. Potem jeszcze podpisała późniejsze traktaty UE (m.in. Lizboński w 2007 r.). Zgodziła się tym samym na prymat prawa wspólnotowego nad prawem krajowym. Trybunał Konstytucyjny miał też naruszyć swoimi wyrokami ogólne zasady autonomii, pierwszeństwa, skuteczności i jednolitego stosowania prawa Unii oraz zasadę wiążącego skutku wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Naruszony miałyby zostać także art. 19 ust. 1 TUE, gwarantujący prawo do skutecznej ochrony sądowej.

Komisja zarzuca także, że Trybunał Konstytucyjny nie spełnia wymogów niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu prawa Unii. Podstawą takiej oceny Komisji są nieprawidłowości przy mianowaniu trzech sędziów dublerów w TK w grudniu 2015 r. oraz przy wyborze prezesa tej instytucji w grudniu 2016 r. 

Skarga KE została zarejestrowana pod sygn. C-448/23. 18 grudnia Trybunał Sprawiedliwości ma wydać ostateczny wyrok. 

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

KE skarży Polskę do TSUE w związku z antyunijnymi orzeczeniami TK

Komisja Europejska wniosła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej skargę przeciwko Polsce...

Bartłomiej Sochański zgadza się z TK pod przewodnictwem Marka Safjana

Tuż przed werdyktem wiceprezes Trybunału Konstytucyjnego Bartłomiej Sochański zdecydował się opublikować list otwarty do prezesa Trybunału Sprawiedliwości Koena Lenaertsa. Twierdzi, że Trybunał Konstytucyjny dotychczas „nie miał możliwości w żadnej formie i procedurze odnieść się do zarzutów Komisji i przedstawić stanu faktycznego w tej sprawie”, tymczasem „w przestrzeni publicznej pojawiają się wypowiedzi byłego i obecnego Ministra Sprawiedliwości polskiego rządu antycypujące wyrok TSUE w tej sprawie”.

„W związku z wyraźnym zamiarem koniunkturalnego wykorzystania orzeczenia TSUE przez władze polityczne uznaję za konieczne przekazać Panu Prezesowi oraz opinii publicznej informację o istotnych faktach” - pisze sędzia Sochański.

Dalej wiceprezes TK podkreśla, że Polska przestrzega prawa międzynarodowego. „Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Polskę umowy międzynarodowej, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio mając pierwszeństwo w przypadku kolizji przed ustawami. Jednak najwyższym prawem w Rzeczypospolitej Polskiej pozostaje Konstytucja” - wyjaśnia.  

Bartłomiej Sochański cytuje też uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z maja 2005 r. (K 18/04), wydanego pod przewodnictwem przyszłego sędziego TSUE Marka Safjana, a dotyczącego zgodności przepisów traktatowych z polską Konstytucją: „zgodnie z art. 8 ust 1 Konstytucji pozostaje ona najwyższym prawem Rzeczpospolitej. Rzeczypospolita Polska nie może przekazać organizacji międzynarodowej upoważnienia do stanowienia aktów prawnych, lub podejmowania decyzji, które byłyby sprzeczne z Konstytucją .W szczególności Rzeczpospolita nie może przekazywać kompetencji w zakresie, który powodowałby, że nie może funkcjonować jako państwo suwerenne i demokratyczne". Zaznacza, że tezy te zostały powtórzone w wyroku TK z 24 listopada 2010 r. o sygn. K 32/09. 

„Na takich też założeniach opierają się orzeczenia Trybunału kwestionowane obecnie przez Komisję. Nie wyobrażam sobie, aby polski Trybunał Konstytucyjny orzekający w jakimkolwiek innym składzie, zgodnie z zasadą sędziowskiej niezawisłości mógł wypowiadać się inaczej” - pisze sędzia Sochański.

Nawet sędzia dubler jest sędzią TK – argumentuje wiceprezes Sochański

Wiceprezes TK poświęca sporo miejsca statusowi sędziów TK. Jak zauważa, przed przyjęciem Polski do Wspólnoty organy UE nie kwestionowały statusu sędziów, którzy w różnym stopniu służyli poprzedniemu ustrojowi łamiącemu prawa człowieka i zasadę praworządności.

Zdaniem Bartłomieja Sochańskiego wszyscy sędziowie TK powołani po zmianie władzy w 2015 r. mieli lub mają status legalnych sędziów, gdyż w momencie wyboru przez Sejm wyróżniali się wiedzą prawniczą, złożyli ślubowanie przed Prezydentem Rzeczypospolitej i faktycznie objęli urząd sędziego. „W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalone jest stanowisko, że powoływanie sędziów TK jest aktem kreacyjnym polskich organów konstytucyjnych, jako wyraz suwerennej decyzji Państwa nie podlega kontroli jakichkolwiek organów sądowych krajowych i zagranicznych (wyrok z 10 marca 2021 K 7/21, z 21 listopada 2021 K 6/21, z 11 grudnia 2023 Kp 1/23). Natomiast Trybunał Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w Strasbourgu przypisuje sobie uprawnienie kontroli powoływania sędziów polskiego Trybunału Konstytucyjnego przez organy konstytucyjne Rzeczpospolitej Polskiej (wyrok z 18 maja 2021 – skarga 4907/18, z 14 grudnia 2023 skarga 40119/21)” - wskazuje wiceprezes TK.

W jego opinii, takie samo nieuzasadnione uprawnienie przypisał sobie Sejm, który w 2024 r. wydał uchwałę o nieważności ex tunc wyboru trzech urzędujących sędziów TK określanych jako dublerzy. TK orzekł niezgodność tej uchwały z Konstytucją w maju 2024 r. (U 5/24). 

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Prezydent powołał nowego wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego

W piątek prezydent Andrzej Duda powołał na stanowisko wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego sędzi...

Wiceprezes TK skarży się na polskich polityków

Bartłomiej Sochański zwraca uwagę  Koena Lenaertsa na działania rządu polskiego, które - jak twierdzi - utrudniają działalność Trybunałowi oraz poniżają sędziów TK. Chodzi o niewybieranie nowych sędziów na wolne stanowiska w TK, brak publikacji wszystkich orzeczeń tj.  nawet tych wydanych przez składy, w których zasiadają osoby o niekwestionowanym statusie sędziego TK. Pisze o braku środków na wynagrodzenia dla wszystkich sędziów Trybunału oraz postępowaniu karnym, które zostało wszczęte przeciwko prezesowi TK. Wreszcie informuje o zapowiedziach ministra sprawiedliwości w sprawie roszczeń odszkodowawczych wobec sędziów TK za orzekanie. „Powyższe fakty spotykają się jak dotąd z obojętnością unijnych elit, jeszcze niedawno podnoszących wobec Polski argument praworządności dla przewlekania wypłaty środków finansowych” - skarży się Bartłomiej Sochański.

„Należę do pokolenia Solidarności, które musiało stoczyć prawdziwą walkę o praworządność i przynależność do europejskich struktur, w której miałem swój skromny udział. Stawką w tej walce były w najlepszym wypadku prześladowania i wolność, a w najgorszym przypadku zdrowie i życie. Doceniając dorobek Unii Europejskiej obserwuję wszak od pewnego czasu z zażenowaniem, jak wyznawcy ideologii przeciwko której stawaliśmy przebierają się obecnie w unijne garnitury obrońców rzekomej praworządności, zasłaniając przy tym nadużycia i partykularne interesy. Jestem już człowiekiem starym, życie nauczyło mnie cierpliwości, powściągliwości i szanowania status quo, ale obawiam się, że takiej hipokryzji i podwójnych standardów młodsze pokolenia Europejczyków mogą nie zaakceptować” - podkreśla wiceprezes Trybunału Konstytucyjnego. Zapewnia też o gotowości TK do dialogu.