Powstanie różnego typu sytuacji kryzysowych powoduje konieczność podejmowania przez przedsiębiorstwo działań zmierzających do przywrócenia jednostce dobrej kondycji finansowej, warunkującej jej rozwój. Jedną z metod umożliwiających wyprowadzenie podmiotu z recesji (stagnacji) jest jego restrukturyzacja.
Restrukturyzacja oznacza zespół procesów mających na celu wzmocnienie konkurencyjności firmy na rynku. To zaplanowane i kontrolowane zmiany zakresu i działania podmiotu, ukierunkowane na poprawę efektywności i skuteczności jego funkcjonowania. Restrukturyzacja odnosi się do przyszłości i może obejmować obszar zasobów (majątku), zatrudnienia, techniki i technologii oraz organizacji przedsiębiorstwa. Może ona wiązać się ze zmianą zakresu działalności (np. sprzedażą lub likwidacją części działalności bądź przeniesieniem do innego miejsca), ograniczeniem zatrudnienia, zmianą techniki i technologii oraz towarzyszących tej zmianie procesów reorganizacji funkcjonowania, a także z kluczowymi zmianami w organizacji firmy (pkt 3.13 Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe").
Na przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów przedsiębiorstwo jest zobowiązane do jej przeprowadzenia lub zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań, należy utworzyć rezerwę (art. 35d ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości; dalej: uor).
Uwaga! Restrukturyzacja nie zawsze oznacza konieczność wypływu w przyszłości środków, zawierających korzyści ekonomiczne. Gdy plan restrukturyzacji nie przewiduje zdarzeń oznaczających potrzebę wypływu środków, obejmujących korzyści ekonomiczne, wówczas nie ma podstaw do tworzenia rezerwy. Można także zrezygnować z tworzenia rezerw na restrukturyzację pod warunkiem, że uproszczenie to nie wywiera istotnie ujemnego wpływu na jasne i rzetelne przedstawienie kondycji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego przedsiębiorstwa (art. 4 ust. 4 uor).
Obowiązek prawny lub umowny
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 21 uor, przez rezerwy należy rozumieć zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Tworzy się je na podstawie obowiązku prawnego lub umownego, zwyczajowo oczekiwanego obowiązku handlowego (w sytuacji wystąpienia dużego prawdopodobieństwa zajścia konieczności wywiązania się podmiotu z ciążącego na nim obowiązku, generującego na tyle istotne koszty lub straty, że ich pominięcie w wyniku finansowym tego okresu, w którym obowiązek powstał, spowodowałoby znaczne zniekształcenie obrazu sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego firmy).