Od czego zależy sposób wyceny kupionych akcji

Jednostki mikro nie mogą wyceniać aktywów i pasywów w wartości godziwej ani w skorygowanej cenie nabycia. Skutków wyceny posiadanych akcji bądź udziałów w innych jednostkach nie mogą więc odnosić bezpośrednio na kapitał własny.

Publikacja: 24.02.2016 01:00

Foto: Fotolia

Nasza spółka zamierza nabyć aktywa finansowe. Kiedy aktywa finansowe w postaci nabytych akcji bądź udziałów w innych jednostkach można wycenić bezpośrednio przez kapitał własny i jak ująć w księgach rachunkowych skutki tej wyceny? Stosujemy ustawę o rachunkowości – pyta czytelniczka.

Odpowiedź na to pytanie zależy, po pierwsze, od ustalenia, czy są to aktywa w postaci udziałów w jednostkach podporządkowanych, a po drugie od tego, czy jednostka stosuje rozporządzenie ministra finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU nr 149, poz. 1674 ze zm., dalej: rozporządzenie).

Aktywa trwałe

Udziały w jednostkach podporządkowanych nie podlegają wspomnianemu rozporządzeniu, dlatego należy je wyceniać na dzień bilansowy zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o rachunkowości (dalej: uor). Jedną z metod wyceny możliwą do zastosowania w przypadku udziałów w jednostkach podporządkowanych zaliczanych do aktywów trwałych jest wycena w cenie rynkowej z odniesieniem skutków przeszacowania zgodnie z art. 35 ust. 4 uor:

- skutki przeszacowania inwestycji wycenianych w cenie rynkowej zaliczonych do aktywów trwałych, powodujące wzrost ich wartości, zwiększają kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny;

- obniżenie wartości inwestycji uprzednio przeszacowanej do wysokości kwoty, o którą podwyższono z tego tytułu kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, jeżeli kwota różnicy z przeszacowania nie była do dnia wyceny rozliczona, zmniejsza ten kapitał (fundusz); w pozostałych przypadkach skutki obniżenia wartości inwestycji zalicza się do kosztów finansowych;

- wzrost wartości danej inwestycji bezpośrednio wiążący się z uprzednim obniżeniem jej wartości, zaliczonym do kosztów finansowych, ujmuje się do wysokości tych kosztów jako przychody finansowe.

Przykład

Jednostka nie stosuje rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych. 2 lutego 2015 r. nabyła 1000 akcji po cenie rynkowej 200 zł/szt. Jak należy ująć transakcje na kontach, gdy:

I. na dzień bilansowy 31 grudnia 2015 r. kurs akcji wynosił 170 zł, a na dzień bilansowy 31 grudnia 2016 r. kurs wynosił 210 zł;

II. na dzień bilansowy 31 grudnia 2015 r. kurs akcji wynosił 220 zł, a na dzień bilansowy 31 grudnia 2016 r. kurs wynosił 190 zł.

Ad. I

Ewidencja księgowa w 2015 r.

1. Nabycie akcji

Wn „Inwestycje długoterminowe – akcje w cenie nabycia" 200 000 zł

Ma „Inne rozrachunki" 200 000 zł

2. Wycena akcji na dzień 31 grudnia 2015 r.

Wn „Koszty finansowe" 30 000 zł

Ma „Odpisy z tytułu przeszacowania do wartości godziwej" 30 000 zł

3. Ujęcie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Wn „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 5700 zł

Ma „Podatek dochodowy – odroczony" 5700 zł

Ewidencja księgowa w 2016 r.

1. Wycofanie wyceny akcji na 31 grudnia 2015 r.

Wn „Odpisy z tytułu przeszacowania do wartości godziwej" 30 000 zł

Ma „Przychody finansowe" 30 000 zł

2. Wycena akcji na dzień 31 grudnia 2016 r.

Wn „Odpisy z tytułu przeszacowania do wartości godziwej" 10 000 zł

Ma „Kapitał z aktualizacji wyceny inwestycji długoterminowych" 10 000 zł

3. Rozwiązanie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Wn „Podatek dochodowy – odroczony" 5700 zł

Ma „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 5700 zł

4. Ujęcie rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Wn „Kapitał z aktualizacji wyceny inwestycji długoterminowych" 1900 zł

Ma „Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 1900 zł

Ad. II.

Ewidencja księgowa w 2015 r.

1. Nabycie akcji

Wn „Inwestycje długoterminowe – akcje w cenie nabycia" 200 000 zł

Ma „Inne rozrachunki" 200 000 zł

2. Wycena akcji na dzień 31 grudnia 2015 r.

Wn „Odpisy z tytułu przeszacowania do wartości godziwej" 20 000 zł

Ma „Kapitał z aktualizacji wyceny inwestycji długoterminowych" 20 000 zł

3. Ujęcie rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Wn „Kapitał z aktualizacji wyceny inwestycji długoterminowych" 3 800 zł

Ma „Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 3 800 zł

Ewidencja księgowa w 2016 r.

1. Wycofanie wyceny akcji na 31 grudnia 2015 r.

Wn „Kapitał z aktualizacji wyceny inwestycji długoterminowych" 20 000 zł

Ma „Odpisy z tytułu przeszacowania do wartości godziwej" 20 000 zł

2. Wycena akcji na dzień 31 grudnia 2016 r.

Wn „Koszty finansowe" 10 000 zł

Ma „Odpisy z tytułu przeszacowania do wartości godziwej" 10 000 zł

3. Rozwiązanie rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Wn „Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 3 800 zł

Ma „Kapitał z aktualizacji wyceny inwestycji długoterminowych" 3 800 zł

4. Ujęcie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Wn „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 1 900 zł

Ma „Podatek dochodowy – odroczony" 1 900 zł

Dostępne do sprzedaży

Jeżeli aktywa finansowe nie są udziałami w jednostkach podporządkowanych, a spółka stosuje wytyczne rozporządzenia, to zgodnie z jego § 5 na dzień nabycia lub powstania aktywa finansowe może zakwalifikować jako aktywa dostępne do sprzedaży. Natomiast zgodnie z § 21 ust. 2 skutki przeszacowania aktywów finansowych zakwalifikowanych do kategorii dostępnych do sprzedaży i wycenianych w wartości godziwej mogą być wykazywane w sposób wybrany przez jednostkę tj.:

- zyski lub straty z przeszacowania mogą być zaliczone odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego, w którym nastąpiło przeszacowanie, lub

- zyski lub straty z przeszacowania mogą być odniesione na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

Uwaga! Wybrany przez jednostkę sposób ujęcia skutków przeszacowania musi być stosowany do wszystkich takich aktywów dostępnych do sprzedaży, od dnia ich nabycia lub powstania do dnia ich wyłączenia z ksiąg rachunkowych.

Przykład

Jednostka stosuje rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych. 2 lutego 2015 r. nabyła 1 000 akcji po cenie rynkowej 200 zł/szt., które zostały zakwalifikowane do aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, a zgodnie z polityką rachunkowości skutki przeszacowania są rozliczane z kapitałem z aktualizacji wyceny. Jak należy ująć transakcje na kontach, gdy na dzień bilansowy 31 grudnia 2015 r. kurs akcji wynosił 170 zł?

Ewidencja księgowa w 2015 r.

1. Nabycie akcji

Wn „Inwestycje długoterminowe - akcje w cenie nabycia" 200 000 zł

Ma „Inne rozrachunki" 200 000 zł

2. Wycena akcji na dzień 31 grudnia 2015 r.

Wn „Kapitał z aktualizacji wyceny inwestycji długoterminowych" 30 000 zł

Ma „Odpisy z tytułu przeszacowania do wartości godziwej" 30 000 zł

3. Ujęcie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego

Wn „Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego" 5 700 zł

Ma „Kapitał z aktualizacji wyceny inwestycji długoterminowych" 5 700 zł

Jeżeli aktywa finansowe nie są udziałami w jednostkach podporządkowanych, a spółka nie stosuje przepisów rozporządzenia, to dla akcji i udziałów w innych jednostkach zaliczonych do aktywów trwałych może zastosować wycenę w cenie rynkowej z odniesieniem skutków przeszacowania zgodnie z art. 35 ust. 4 uor (taką jak omówiono dla udziałów w jednostkach podporządkowanych zaliczonych do aktywów trwałych). W przypadku inwestycji krótkoterminowych nie ma możliwości ujęcia skutków wyceny przez kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

Uwaga! Zgodnie z art. 28a uor jednostki mikro nie mogą wyceniać aktywów i pasywów według wartości godziwej i w skorygowanej cenie nabycia, więc aktywów finansowych w postaci posiadanych akcji bądź udziałów w innych jednostkach nie mogą wycenić bezpośrednio przez kapitał własny.

Autorka jest biegłym rewidentem, Grupa ECA

Nasza spółka zamierza nabyć aktywa finansowe. Kiedy aktywa finansowe w postaci nabytych akcji bądź udziałów w innych jednostkach można wycenić bezpośrednio przez kapitał własny i jak ująć w księgach rachunkowych skutki tej wyceny? Stosujemy ustawę o rachunkowości – pyta czytelniczka.

Odpowiedź na to pytanie zależy, po pierwsze, od ustalenia, czy są to aktywa w postaci udziałów w jednostkach podporządkowanych, a po drugie od tego, czy jednostka stosuje rozporządzenie ministra finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU nr 149, poz. 1674 ze zm., dalej: rozporządzenie).

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Dane osobowe
Wyciek danych klientów znanej platformy. Jest doniesienie do prokuratury
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Sądy i trybunały
Prokurator krajowy zdecydował: będzie śledztwo ws. sędziego Nawackiego