Wierzyciel, który chce skorzystać z prawa potrącenia, składa o tym oświadczenie nie później niż przy zgłoszeniu wierzytelności. Oświadczenie woli w tym zakresie powinno być złożone osobie uprawnionej i poczytuje się, że zostało złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Hipoteza art. 96 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe obejmuje jedynie takie przypadki, gdy w dacie ogłoszenia upadłości, obie wierzytelności potrącane istniały z tego powodu, że żaden z wierzycieli wzajemnych nie skorzystał z prawa potrącenia. Gdy wierzyciel nie skorzystał przed datą ogłoszenia upadłości dłużnika z prawa potrącenia, to po tej dacie oświadczenie w tym zakresie powinien złożyć syndykowi, gdyż upadły, z mocy art. 75 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy, traci prawo zarządu oraz możliwość rozporządzania mieniem wchodzącym w skład masy upadłości i korzystania z niego. Upadły nie może więc być adresatem takiego oświadczenia woli wierzyciela. Samo złożenie syndykowi oświadczenia w przedmiocie potrącenia wierzytelności nie jest jednak wystarczające do umorzenia zobowiązania. Konieczne jest również zgłoszenie sędziemu-komisarzowi, w toku postępowania upadłościowego, wierzytelności podlegającej potrąceniu. Zgodnie bowiem z art. 245 ust. 1 pkt 5 powołanej wyżej ustawy na liście wierzytelności umieszcza się dane, czy wierzycielowi przysługuje prawo potrącenia. W toku postępowania w przedmiocie ustalenia listy wierzytelności badana jest zatem zasadność dokonanego przez wierzyciela potrącenia. Z chwilą uprawomocnienia się listy wierzytelności, na której uznano wierzytelność przedstawioną do potrącenia, dochodzi do ich wzajemnego umorzenia na podstawie art. 498 § 1 i art. 499 K.c. Termin zgłoszenia oświadczenia o potrąceniu ma charakter prekluzyjny i niezgłoszenie przez wierzyciela oświadczenia o potrąceniu oznacza, że zrzekł się on tego prawa w postępowaniu upadłościowym. Wyłączenie dopuszczalności potrącenia występuje jedynie do czasu zakończenia lub umorzenia postępowania upadłościowego. Po wystąpieniu tych zdarzeń prawnych wierzyciel, na zasadach ogólnych, może skorzystać z prawa potrącenia. W rezultacie nieskorzystania z potrącenia w postępowaniu upadłościowym wierzyciel zostanie zaspokojony na zasadach ogólnych na podstawie podziału funduszy masy, natomiast swoje zobowiązanie powinien spełnić na rzecz syndyka.
