Urzędnik może zaglądać w korespondencję z prawnikiem

Urzędnik może pobieżnie czytać nawet korespondencję objętą tajemnicą adwokacką i radcowską.

Publikacja: 22.05.2023 03:00

Urzędnik może zaglądać w korespondencję z prawnikiem

Foto: Adobe Stock

Od soboty 20 maja obowiązują nowe przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, dotyczące m.in. kontrolowania przedsiębiorców. W noweli tej wdrożono unijną dyrektywę 2019/1, której celem jest zwiększenie skuteczności egzekwowania unijnych reguł konkurencji.

Wśród nowych przepisów dotyczących uprawnień kontrolnych dla Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest dodany art. 105da, który dotyczy kontroli korespondencji z adwokatem i radcą prawnym. Gdy kontrolowany oświadczy, że ta korespondencja jest objęta tajemnicą adwokacką czy radcowską, kontroler nie musi poniechać zaglądania do tych dokumentów. Może „zapoznać się pobieżnie z pismem lub dokumentem”. Ustawa sugeruje, że ta „pobieżność” ma oznaczać tylko ustalenie, kto do kogo, kiedy i w jakiej sprawie pisał.

Czytaj więcej

Sroczyński, Markiewicz: Nowelizacja wyważa drzwi do firmowych tajemnic

Poufność w kopercie

Prawnicy twierdzą, że tak sformułowany przepis pozwala na naruszanie tajemnicy adwokackiej i radcowskiej. Wskazują, że w praktyce nieraz kontrolerzy z różnych urzędów mogą napotkać takie dokumenty. Jednak w takich przypadkach znajduje zastosowanie tzw. procedura kopertowa z art. 225 kodeksu postępowania karnego. Przewiduje ona, że jeśli kontroler nie dowierza oświadczeniu kontrolowanej osoby co do poufności takiego dokumentu, pakuje go w kopertę, pieczętuje i przekazuje prokuratorowi lub sądowi. I to bez czytania, choćby pobieżnego.

W nowej ustawie wprowadzono podobne przepisy, ale stosowanie procedury kopertowej wyłączono w sprawach niezwiązanych z postępowaniem w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów. Daje to kontrolerom możliwość czytania porad prawnych dotyczących tak delikatnych kwestii jak np. rozwód czy restrukturyzacja spółki.

Rząd twierdził, że „pobieżne” czytanie dokumentów umożliwiono ze względów praktycznych. „Możliwość spojrzenia na tytuł i przedmiot wiadomości może pozwolić kontrolującym lub przeszukującym na rezygnację z zabezpieczenia danego maila jako nie mającego związku ze sprawą, bez konieczności wdrażania procedury kopertowej i angażowania sądu ochrony konkurencji i konsumentów” – czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy.

Czytaj więcej

Prezez UOKiK zyska kolejne kompetencje

Pod groźbą kary

Gdyby przedsiębiorca chciał ukryć przed kontrolerami swoją korespondencję z adwokatem czy radcą prawnym, musi się liczyć z karami. Za takie działanie grozi kara pieniężna w wysokości do 3 proc. rocznego obrotu firmy. Osoby zarządzające mogą być karane w kwocie do 50-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Jak wskazuje Joanna Affre, adwokat i partner zarządzająca w kancelarii Affre i Wspólnicy, przepis stwarza potencjalne pole do nadużyć przez kontrolerów. – W wielu przypadkach doświadczeni urzędnicy UOKiK, nawet nie znając pełnej treści tej korespondencji, mogą się domyślić, że dany przedsiębiorca poszukiwał porady prawnej w związku z potencjalnym naruszeniem prawa konkurencji i na czym to naruszenie mogło polegać – przewiduje ekspertka.

Co do tego, że nowy przepis jest zagrożeniem dla tajemnicy zawodowej, nie ma wątpliwości adw. Bartosz Tiutiunik, wiceprezes Naczelnej Rady Adwokackiej. – Rozwiązanie to jest nieadekwatne do celów i nieproporcjonalne do zagrożeń, które za sobą niesie. Nie wiadomo też czemu ma służyć, poza zaspokojeniem ciekawości kontrolującego – uważa. Dodaje, że taki przepis może pozwolić na ingerencję ze strony władzy w prawa i gwarancje przedsiębiorców oraz wykonywanie zawodu przez adwokatów i radców prawnych.

Czytaj więcej

Ewa Szadkowska: Czy urzędnik zapomni to, co widział
Opinia dla „Rzeczpospolitej”
Jarosław Sroczyński - radca prawny, wspólnik w kancelarii Markiewicz & Sroczyński

Nowe przepisy dotyczące kontroli korespondencji przedsiębiorcy z prawnikiem godzą w tajemnicę zawodową, która jest podstawą wykonywania naszego zawodu. W praktyce nieraz ostrzegamy naszych klientów w pisemnych poradach, by powstrzymali się od jakichś działań, które mogą prowadzić do stworzenia np. nielegalnego kartelu. Nawet „pobieżne” przejrzenie takiej korespondencji może zostać przez urzędników niewłaściwie odczytane i wpłynąć na tok postępowania przeciwko przedsiębiorcy. Brzmienie tych przepisów może skłaniać wielu prawników do szyfrowania korespondencji z klientem lub innych sposobów jej ukrywania. Prawodawca nie powinien przecież tak formułować przepisów, by zachęcać do ich omijania. Dlatego przepisy te należy znieść lub tak zmienić, by tajemnica zawodowa była gwarantowana.

Co jeszcze przewiduje ustawa

Zmiany dla niepełnosprawnych

Orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, którego ważność została przedłużona ze względu na pandemię, ale pierwotnie upłynęłaby do 31 grudnia 2020 r., zachowa ważność do 31 grudnia 2023 r. Orzeczenia, których termin upłynąłby w 2021 r., zachowają ważność do 31 marca 2024 r. Orzeczenia, których termin ważności upłynąłby w okresie od 1 stycznia 2022 r. do wejścia w życie nowego przepisu, będą ważne do 30 września 2024 r. Te zmiany zaczną obowiązywać od 6 sierpnia.

Podstawa prawna: ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i  konsumentów oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 852)


Od soboty 20 maja obowiązują nowe przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, dotyczące m.in. kontrolowania przedsiębiorców. W noweli tej wdrożono unijną dyrektywę 2019/1, której celem jest zwiększenie skuteczności egzekwowania unijnych reguł konkurencji.

Wśród nowych przepisów dotyczących uprawnień kontrolnych dla Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest dodany art. 105da, który dotyczy kontroli korespondencji z adwokatem i radcą prawnym. Gdy kontrolowany oświadczy, że ta korespondencja jest objęta tajemnicą adwokacką czy radcowską, kontroler nie musi poniechać zaglądania do tych dokumentów. Może „zapoznać się pobieżnie z pismem lub dokumentem”. Ustawa sugeruje, że ta „pobieżność” ma oznaczać tylko ustalenie, kto do kogo, kiedy i w jakiej sprawie pisał.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe