Spadkobierca nie zawsze dziedziczy prawo do rozliczenia ulgi po zmarłym

Ulga mieszkaniowa, czyli zwolnienie, które pozwala zaoszczędzić, a nawet uniknąć PIT od opodatkowanego zbycia nieruchomości mieszkalnych co do zasady może przejść na spadkobierców. Są jednak sytuacje, w których rozliczenie preferencji po śmierci podatnika nie będzie możliwe. Potwierdza to jeden z najnowszych wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gdańsku. 

Czy każda sprzedaż nieruchomości podlega PIT?

Kością niezgody w sprawie były podatkowe skutki sprzedaży mieszkania. Z wniosku o interpretację wynikało, że ojciec podatnika dostał je od swoich rodziców w styczniu 2022 r. Trzy lata później postanowił sprzedać je, żeby kupić inne lokum. Pod koniec stycznia 2025 r. podpisał umowę przedwstępną zadatkową nabycia nowego mieszkania za 270 tys. zł. Kilka dni później sfinalizował sprzedaż mieszkania, które nabył w darowiźnie za 360 tys. zł. Niestety tuż po wizycie u notariusza mężczyzna zmarł. Spadek po nim – w tym cenę zapłaconą przez nabywców sprzedanego tuż przed śmiercią mieszkania – odziedziczyło dwóch synów. 

Ponieważ zmarły sprzedał mieszkanie przed upływem 5 lat, licząc od końca roku nabycia co do zasady powinien od tego rozliczyć PIT. Jednak z uwagi na to, że pieniądze planował ponownie wydać na własne cele mieszkaniowe miałby prawo do zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT. I tak zamierzał. Dlatego jeden z synów wystąpił do fiskusa o wyjaśnienie jak wygląda jego sytuacja w zakresie nierozliczonego przez spadkodawcę PIT. Sam nie ukrywał, że zasadniczo ciąży na nim konieczność opłacenia połowy podatku od sprzedaży nieruchomości przez ojca. Jednak był przekonany, że uratuje go od tego ulga mieszkaniowa, z której zamierzał skorzystać zmarły.

Czytaj więcej

Podatki

Te wydatki na mieszkanie możesz odliczyć w PIT. Komu przysługuje specjalna ulga?

Zbliżający się termin składania zeznań podatkowych to dobry moment, aby przypomnieć sobie, z jaki...

Fiskus na to rozwiązanie zielonego światła nie dał. Nie kwestionował już, co prawda, że preferencja z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT ma wymiar majątkowy i może podlegać przejęciu przez spadkobiercę. Niemniej zastrzegł, że warunkiem przejęcia praw i obowiązków przez spadkobiercę podatnika jest ich istnienie u spadkodawcy. 

Tymczasem z wniosku jasno wynika, że do sfinalizowania zawartej przez zmarłego przedwstępnej umowy zakupu mieszkania nie dojdzie. Umowa została bowiem rozwiązana za porozumieniem stron. Dlatego zdaniem fiskusa, skoro spadkodawca nie spełnił warunków do zwolnienia, bo przed śmiercią nie zdążył wydać przychodu z opodatkowanej sprzedaży nieruchomości na własne cele mieszkaniowe, to jego przywilej nie może zostać przeniesiony na jego spadkobiercę. Syn będzie musiał rozliczyć za ojca PIT od swojej części spadku. Przy czym w ocenie urzędników nie ma żadnego znaczenia, że pieniądze ze spadkobrania też chce wydać na własne cele mieszkaniowe, tj. na remont.

Kto ma prawo do ulgi mieszkaniowej w PIT?

Rozczarowany takim obrotem sprawy spadkobierca zaskarżył interpretację, ale wiele nie wskórał. To, że ojciec skarżącego chciał skorzystać z ulgi, a przekreśliła to tylko jego śmierć, czyli wypadek losowy, nie przekonało gdańskiego WSA.

Sąd przypomniał, że warunkiem skorzystania ze spornego zwolnienia jest wydatkowanie otrzymanego przychodu w ustawowym terminie. Istotne jest zatem faktyczne, a nie zadeklarowane czy przyszłe poniesienie przez podatnika określonych wydatków. Gdy więc podatnik przed śmiercią wydatkował przychód na własne cele mieszkaniowe, dochód w tej części zwolniony jest z opodatkowania, pod warunkiem spełnienia przesłanek ustawowych, nawet gdy podatnik nie zdążył złożyć zeznania. Sąd nie miał zatem wątpliwości, że co do zasady ulga mieszkaniowa jest prawem majątkowym w rozumieniu art. 97 § 1 [[ordynacji podatkowe||Ordynacji podatkowej||ortografia|fleksyjny||Nazwy aktów prawnych pisze się wielką literą. Błędna jest również końcówka fleksyjna przymiotnika. Poprawna forma dopełniacza to ‘Ordynacji podatkowej’.]], podlegającym dziedziczeniu. 

Czytaj więcej

Podatki

Wydatki na taki lokal nie dadzą ulgi w PIT. Jest wyrok NSA

Pieniądze wydane na zakup lokalu, który jest formalnie niemieszkalny, nie dają prawa do ulgi mies...

Jednak w spornej sprawie przychód spadkodawcy ze sprzedaży nieruchomości stał się składnikiem majątkowym masy spadkowej, przypadającej jego spadkobiercom i odpowiednio ją zwiększył. Zatem, gdyby doszło do wydatkowania przychodu ze sprzedaży nieruchomości jeszcze przez samego ojca skarżącego na cele mieszkaniowe preferowane przez ustawodawcę, to doszłoby do stosownej zmiany w majątku spadkowym, pozostałym po nim i podlegającym dziedziczeniu. 

Czy spadkobierca może skorzystać z ulgi mieszkaniowej, z której chciał skorzystać zmarły?

WSA zgodził się z fiskusem, że warunkiem przejęcia przez spadkobiercę prawa do ulgi mieszkaniowej jest wydatkowanie przez spadkodawcę środków ze sprzedaży nieruchomości na jego cele mieszkaniowe, tj. zaistnienie tego przywileju u zmarłego. I nie jest zatem możliwe przejęcie przez spadkobiercę prawa do ulgi, jeśli spadkodawca go nie nabył. Ojciec skarżącego przed śmiercią nie wydatkował przychodu uzyskanego ze zbycia nieruchomości na własne cele mieszkaniowe. Jak podkreślił sąd sukcesja w tym przypadku uzależniona jest od tego, czy ekspektatywy dziedziczonych praw zostały maksymalnie ukształtowane. Konkretnie chodzi o to, by spełnione zostały wszystkie zasadnicze przesłanki ustawowe nabycia praw pod rządami danej ustawy.