SN o sile gwarancji bankowej w biznesie

Proces o zapłatę gwarantowanej kwoty nie może przeradzać się w badanie istnienia należności nią zabezpieczonej. Celem jest zapewnienie beneficjentowi prostego uzyskania pieniędzy.

Publikacja: 16.06.2023 07:10

SN o sile gwarancji bankowej w biznesie

Foto: Adobe Stock

Takie postępowanie nie jest nadużyciem prawa – wskazał Sąd Najwyższy, co jest tym bardziej ważne, że umowa gwarancji, choć szeroko stosowana, nie jest szczegółowo unormowana.

Cztery spółki działające jako konsorcjum zawarły z generalnym dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad umowę dotyczącą projektowania i budowy części drogi ekspresowej, a następnie zawarły z jedną z nich umowę na wykonanie całości prac budowlanych w zamian za płatności konsorcjum na rzecz tej spółki w trzech ratach. Spór wynikł o drugą z nich na 4,6 mln zł. Zwrot raty konsorcjum w razie jej nierozliczenia, niewykonania np. innych prac, zapewniała gwarancja Towarzystwa Ubezpieczeń SA wystawiona na zlecenie wykonawcy. A ponieważ doszło do sporu na tle jej rozliczenia, trzy spółki konsorcjum pozwały TU o zapłatę tej kwoty.

Sądy Okręgowy, a następnie Apelacyjny w Gdańsku oddaliły żądanie, wskazując, że okoliczności wykorzystania zaliczki na inny cel, niż przewidywała umowa, podniesiono dopiero w procesie, już po wygaśnięciu ważności gwarancji, więc została ona wykorzystana wbrew jej celowi, z nadużyciem prawa (art. 5 kodeksu cywilnego).

Czytaj więcej

Wypłaty z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych można ograniczyć czasowo

Te trzy spółki odwołały się do SN, wskazując, że były z wykonawcą prac w sporze, czy doszło do rozliczenia zaliczki zabezpieczonej gwarancją, i zostały bezprawnie w sądzie obciążone udowodnieniem, że do takiego rozliczenia nie doszło.

Sąd Najwyższy w składzie sędziowie: Beata Janiszewska, Maciej Kowalski i Marcin Łochowski, uwzględnił ich skargę kasacyjną, wskazując, że gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe stosowane są przede wszystkim jako instrument zabezpieczenia wierzytelności, a w obrocie prawnym przyjęte jest, że nadanie gwarancji samodzielnego charakteru następuje przez wskazanie w umowie na ich „nieodwołalny” i „bezwarunkowy” charakter oraz na powstanie obowiązku zapłaty przez gwaranta ustalonej kwoty „na pierwsze żądanie” uprawnionego, czyli beneficjenta gwarancji.

Gwarant może uchylić się od żądania realizacji gwarancji, kiedy jej beneficjent nadużywa swego prawa, a zasada ta (art. 5 k.c.) może być stosowana także w obrocie profesjonalnym, w tym wielkoskalowym i wyspecjalizowanym.

Podstawowym celem gwarancji jest umożliwienie beneficjentom uzyskania pieniędzy w zasadzie natychmiastowo, bez konieczności dowodzenia, że ich roszczenie za niewykonanie umowy (tzw. stosunku podstawowego) faktycznie istnieje w określonej wysokości. Proces o zapłatę kwoty gwarancji nie powinien więc się przeradzać w badanie tego stosunku podstawowego, także pod pozorem analizy wystąpienia nadużycia prawa.

W związku z tym stosowanie art. 5 k.c. do żądania wypłaty gwarancji powinno być wyjątkowe, ograniczać się do wykorzystania uprawnień beneficjenta ewidentnie sprzecznie z celem gwarancji, np. w celu uzyskania nienależnych korzyści, albo gdy gwarancja wykorzystana jest w wyniku zmowy zainteresowanych.

Sygnatura akt: II CSKP 905/22

Takie postępowanie nie jest nadużyciem prawa – wskazał Sąd Najwyższy, co jest tym bardziej ważne, że umowa gwarancji, choć szeroko stosowana, nie jest szczegółowo unormowana.

Cztery spółki działające jako konsorcjum zawarły z generalnym dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad umowę dotyczącą projektowania i budowy części drogi ekspresowej, a następnie zawarły z jedną z nich umowę na wykonanie całości prac budowlanych w zamian za płatności konsorcjum na rzecz tej spółki w trzech ratach. Spór wynikł o drugą z nich na 4,6 mln zł. Zwrot raty konsorcjum w razie jej nierozliczenia, niewykonania np. innych prac, zapewniała gwarancja Towarzystwa Ubezpieczeń SA wystawiona na zlecenie wykonawcy. A ponieważ doszło do sporu na tle jej rozliczenia, trzy spółki konsorcjum pozwały TU o zapłatę tej kwoty.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Dane osobowe
Wyciek danych klientów znanej platformy. Jest doniesienie do prokuratury
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Sądy i trybunały
Prokurator krajowy zdecydował: będzie śledztwo ws. sędziego Nawackiego