Uchwałę w sprawie przekazania Fundacji Polska Edukacja im. Komisji Edukacji Narodowej w Białymstoku i prowadzenia od 1 września 2015 r. szkoły podstawowej w Downarach wraz z oddziałem przedszkolnym podjęła rada miejska w Goniądzu w woj. podlaskim.
W uzasadnieniu uchwały rada wskazała, że powodem była zmniejszająca się liczba uczniów w obwodzie szkolnym, konieczność obniżenia wydatków gminy i niewystarczający poziom subwencji oświatowych. Gmina ma 7 mln zł długu, a utrzymanie szkoły, w której uczy się 38 dzieci, kosztuje 580 tys. zł rocznie. Przekazanie jej fundacji nie zmieni statusu szkoły i sposobu organizacji, nie wpłynie negatywnie na poziom kształcenia i warunki nauki.
– Wraz ze zmniejszaniem się liczby uczniów subwencja dla samorządów na prowadzenie szkół publicznych przestaje wystarczać. Podmioty niepubliczne, jakimi są m.in. stowarzyszenia czy fundacje, mogą jednak przejmować do prowadzenia tylko małe szkoły, liczące poniżej 70 uczniów – wyjaśnia dr Mateusz Pilich z Uniwersytetu Warszawskiego, ekspert w sprawach oświaty. – Obwarowane to jest skomplikowaną procedurą, a po ostatniej nowelizacji ustawy o systemie oświaty musi się na to zgodzić kurator oświaty. W przejmowanych szkołach nie obowiązuje bowiem Karta nauczyciela.
Uchwała, podjęta 30 marca 2015 r., wywołała ostre kontrowersje i spory między mieszkańcami. W listopadzie Janina T. (dane zmienione), nauczycielka ze szkoły podstawowej w Downarach, wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku. Uchwała zmieniała na niekorzyść jej warunki pracy, ponieważ jako nauczyciel zatrudniony przez fundację nie będzie podlegać Karcie nauczyciela. Ustawa o systemie oświaty przewiduje sześciomiesięczny termin na powiadomienie pracowników szkoły o jej przekazaniu, przyczynach, skutkach prawnych, ekonomicznych i socjalnych dla pracowników oraz o nowych warunkach pracy i płacy. Tego terminu, przewidzianego głównie na zdecydowanie przez nauczycieli o dalszym zatrudnieniu, nie dotrzymano. 27 lutego 2015 r. odbyło się spotkanie pracowników z burmistrzem, ale nieobecni, wśród nich Janina T., mogli zapoznać się z treścią powiadomień najwcześniej w dniu ich doręczenia 3 i 6 marca.
Powiadomienia zawierały głównie informację, że z dniem przekazania fundacji prowadzenia szkoły w Downarach nauczyciele przestają podlegać przepisom Karty nauczyciela. W konsekwencji – stwierdził WSA – 1 września 2015 r. Janina R. przestała być nauczycielem podlegającym Karcie nauczyciela. Mogła zatem zaskarżyć uchwałę do sądu. Miała także podstawy do wysunięcia zarzutu naruszenia art. 5 ust. 5l ustawy o systemie oświaty. Rada miejska ani burmistrz nie zawiadomili pracowników szkoły w terminie sześciu miesięcy o zamierzanym przekazaniu szkoły fundacji.
