VAT: Kiedy poszczególne czynności tworzą jedno świadczenie złożone

Trybunał Sprawiedliwości UE wielokrotnie próbował określić kryteria uznania grupy czynności za integralną całość. W wielu przypadkach ciągle jednak trudno jest jednoznacznie wskazać kiedy kilka świadczeń gospodarczych tworzy jedność.

Publikacja: 07.11.2016 01:00

VAT: Kiedy poszczególne czynności tworzą jedno świadczenie złożone

Foto: 123RF

Rosnąca konkurencyjność w gospodarce powoduje, że aby zadowolić swoich klientów przedsiębiorcy muszą być coraz bardziej elastyczni i adekwatnie dostosowywać swoją ofertę do potrzeb nabywców. Zmiana realiów gospodarczych, która nastąpiła na przestrzeni ostatnich lat, spowodowała powstanie nowego typu transakcji – świadczenia złożonego. W praktyce, podatnicy bardzo często mają problem z ustaleniem, czy to, co sprzedają, jest świadczeniem złożonym, czy nie. Taka okoliczność powoduje ryzyko błędnych rozliczeń VAT od takich transakcji.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wielokrotnie zajmował się problemem świadczeń złożonych, przeprowadzając analizę ich struktury wewnętrznej. W swych licznych orzeczeniach Trybunał starał się określić klarowne kryteria, które powinny decydować o zakwalifikowaniu danego zespołu świadczeń jako jednej integralnej całości. Na kanwie orzecznictwa TSUE wykształciła się koncepcja świadczeń złożonych, która pomimo usilnych starań, nigdy nie doczekała się bezwzględnej zasady wskazującej kiedy kilka świadczeń gospodarczych tworzy jedność.

Pojęcie zdefiniowane w orzecznictwie

Zarówno dyrektywa VAT, jak również polska ustawa o VAT nie posługują się pojęciem świadczenia złożonego. Pojęcie to zostało stworzone i zdefiniowane w orzecznictwie TSUE. Wskazano tam, że na świadczenie złożone składają się dwa świadczenia lub więcej, które są tak ściśle ze sobą powiązane, że w aspekcie gospodarczym tworzą obiektywnie jedną całość. Co do zasady, w skład danego świadczenia złożonego wchodzi jedno świadczenie główne oraz świadczenia pomocnicze. Istnieją trzy rodzaje świadczeń złożonych, na które może się składać odpowiednio:

a) wykonanie kliku usług;

b) dostawa kilku towarów;

c) wykonanie usług oraz dostawa towarów.

Usługa kompleksowa natomiast, może się składać z:

a) wykonania kilku usług;

b) wykonania usług oraz dostawy towarów (przy czym usługa jest świadczeniem wiodącym).

Można zatem przyjąć że pojęcie „usługa kompleksowa" zawiera się w zakresie pojęcia „świadczenie złożone". Jeżeli elementem dominującym świadczenia złożonego będzie wydanie towaru, to cała transakcja będzie miała charakter dostawy towarów (art. 7 ust. 1 ustawy o VAT). W innym przypadku, świadczenie złożone będzie traktowane jako świadczenie usług (art. 8 ustawy o VAT).

Kalkulacyjne i klasyczne

Na podstawie analizy orzecznictwa, interpretacji podatkowych oraz odpowiednich przepisów ustawy o VAT można podzielić świadczenia złożone na dwie kategorie:

- świadczenia złożone „kalkulacyjne" oraz

- świadczenia złożone „klasyczne".

Jaka jest różnica między nimi? O świadczeniu złożonym „kalkulacyjnym" możemy mówić gdy finalne świadczenie główne jest wyświadczane bezpośrednio na rzecz finalnego konsumenta, natomiast odbiorcą świadczeń pomocniczych (wyświadczanych przez podmiot trzeci) jest de facto świadczeniodawca. Z perspektywy świadczeniodawcy są one kosztami, bez których nie istniałaby możliwość sprzedaży świadczenia głównego.

Natomiast świadczenie złożone „klasyczne" charakteryzują się tym, że zarówno świadczenie główne, jak i świadczenia pomocnicze są wyświadczone bezpośrednio przez świadczeniodawcę na rzecz świadczeniobiorcy.

Problemy i możliwości

Z jednej strony tematyka świadczeń złożonych jest jednym z bardziej zawiłych problemów jakie istnieją w rozliczeniach VAT. To oznacza liczne problemy dla przedsiębiorców w szczególności w zakresie identyfikacji takich świadczeń, a także określenia miejsca ich świadczenia, momentu powstania obowiązku podatkowego, czy zastosowania właściwej stawki VAT. Brak jakichkolwiek ram prawnych oznacza, że uczestnicy obrotu gospodarczego są zdani w tym zakresie na łaskę (bądź niełaskę) organów podatkowych. Interpretacje indywidualne wydawane przez dyrektorów izb skarbowych w podobnych stanach faktycznych niejednokrotnie zawierają odmienne konkluzje.

Z drugiej strony, istniejące różnice w stawkach VAT mogą być bodźcem do kreowania świadczeń złożonych, które będą miały najkorzystniejszy status podatkowy. Możliwości racjonalizacji, jakie się tu pojawiają, to np. uzyskanie obniżonej stawki VAT, przeniesienie miejsca opodatkowania, czy nabycie prawa do odliczenia. Aby jednak nie narazić się na zarzut takiego ukształtowania transakcji, które zmierza do celowego obejścia prawa, konieczne jest projektowanie danego świadczenia już od samego początku symultanicznie na poziomie biznesowym oraz podatkowym. Warto również rozważyć pozyskanie interpretacji indywidualnej.

Rosnąca konkurencyjność w gospodarce powoduje, że aby zadowolić swoich klientów przedsiębiorcy muszą być coraz bardziej elastyczni i adekwatnie dostosowywać swoją ofertę do potrzeb nabywców. Zmiana realiów gospodarczych, która nastąpiła na przestrzeni ostatnich lat, spowodowała powstanie nowego typu transakcji – świadczenia złożonego. W praktyce, podatnicy bardzo często mają problem z ustaleniem, czy to, co sprzedają, jest świadczeniem złożonym, czy nie. Taka okoliczność powoduje ryzyko błędnych rozliczeń VAT od takich transakcji.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Edukacja
Matura 2024: język polski - poziom podstawowy. Odpowiedzi eksperta
Sądy i trybunały
Trybunał niemocy. Zabezpieczenia TK nie zablokują zmian w sądach
Sądy i trybunały
Piebiak: Szmydt marzył o robieniu biznesu na Wschodzie, mógł być szpiegiem
Sądy i trybunały
"To jest dla mnie szokujące". Szefowa KRS o sprawie sędziego Szmydta
Konsumenci
Kolejna uchwała SN w sprawach o kredyty