Dostawa powierniczo nabytej nieruchomości podlega VAT

Spółka, która na zlecenie dewelopera kupuje we własnym imieniu, ale na jego rachunek grunty, musi rozpoznać dostawę towarów, przenosząc ostatecznie na zleceniodawcę prawo własności działki.

Publikacja: 24.02.2016 01:00

Dostawa powierniczo nabytej nieruchomości podlega VAT

Foto: 123RF

- Spółka zawarła z deweloperem umowę o świadczenie usług. Na podstawie tej umowy spółka zobowiązała się m.in. do „nabywania w imieniu własnym, lecz na rachunek dewelopera nieruchomości (grunty) wskazanych przez dewelopera za cenę akceptowaną przez dewelopera" oraz „wydania deweloperowi wszystkiego, co spółka uzyskała w związku z wykonywaniem zlecenia na podstawie niniejszej umowy, w tym zwłaszcza do przeniesienia własności nieruchomości na rzecz dewelopera na warunkach określonych przez dewelopera".

Z kolei deweloper na podstawie tej umowy zobowiązał się m.in. do:

– pisemnego wskazywania spółce nieruchomości do kupienia oraz limitu ceny zakupu;

– przekazywania na rzecz spółki środków finansowych niezbędnych do przeprowadzenia transakcji, tj. wadium, ceny zakupu oraz kosztów zawarcia umowy (środki te nie są wynagrodzeniem spółki);

– przejmowania własności nabytych przez spółkę nieruchomości.

W umowie wyraźnie wskazany jest zakres czynności, które spółka może podejmować w stosunku do nieruchomości nabytych na rzecz dewelopera. Za wykonywanie usług przewidzianych w umowie spółce przysługuje wynagrodzenie określone w umowie. Czy przeniesienie przez spółkę na rzecz dewelopera prawa własności nieruchomości nabytych w wykonaniu umowy jest dostawą towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT? – pyta czytelnik.

W obrocie gospodarczym podmioty nie muszą działać osobiście, dopuszczalne jest działanie przez przedstawiciela. Istota przedstawicielstwa w prawie cywilnym polega na tym, że pewna osoba wykonuje w imieniu i na rzecz innego podmiotu czynności prawne. Osoba, która dokonuje czynności, określana jest mianem przedstawiciela, natomiast osoba, w imieniu której czynność jest przeprowadzana – reprezentowanym. Jeżeli czynność przedstawiciela mieści się w granicach umocowania udzielonego przez reprezentowanego, to wywołuje ona bezpośredni skutek dla podmiotu, który udzielił pełnomocnictwa. Prawu cywilnemu znane są także inne podobne instytucje, które pełnią funkcje zbliżone do przedstawicielstwa, przy czym nie należy ich utożsamiać z przedstawicielstwem. W szczególności należy tu wskazać powiernika, który na zewnątrz działa jako samodzielny podmiot prawa, jednak z mocy wewnętrznego porozumienia z inną osobą, na rzecz której działa, nie występuje we własnym interesie.

Powiernictwo jako instytucja prawna nie jest uregulowane w prawie polskim. Podstawą do konstruowania czynności powierniczych jest zasada swobody umów. Stosownie do art. 3531 kodeksu cywilnego (k.c.) strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Podstawą do skonstruowania umowy powierniczej najczęściej jest umowa-zlecenie. Prawa i obowiązki stron umowy powierniczej należy zasadniczo oceniać według przepisów o zleceniu >patrz ramka.

Władztwo nad nabytymi prawami, jakie można przypisać zleceniobiorcy wykonującemu zlecenie powiernicze, jest ograniczone poprzez:

- ograniczenie czasowe – zleceniobiorca obowiązany jest przekazać nabyte prawa na pierwsze żądanie zleceniobiorcy;

- ustawowo wyłączoną możliwość rozporządzania tymi prawami na rzecz kogoś innego niż zleceniodawca lub wskazany przez niego podmiot, co powoduje wyłączenie możliwości efektywnego zwiększenia masy majątkowej zleceniobiorcy o prawa nabyte w wykonaniu powiernictwa;

- nieekwiwalentność dla zleceniobiorcy zbycia nabytych we własnym imieniu, lecz na rachunek zlecającego praw – prawa te przenoszone są na zlecającego nieodpłatnie, natomiast dający zlecenie zwraca przyjmującemu zlecenie jedynie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, oraz zwalnia go od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym, natomiast w przypadku przenoszenia powierniczo nabytych praw na wskazaną przez zlecającego osobę trzecią cena zbycia stanowi należność zleceniodawcy.

Grunt to towar

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (zob. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (zob. art. 2 pkt 6 ustawy o VAT). Towarami są zatem m.in. grunty. Przez odpłatną dostawę towarów na terytorium kraju rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (zob. art. 7 ust. 1 zdanie wstępne ustawy o VAT).

Dwa etapy

Organy podatkowe przyjmują, że w obrocie gospodarczym nabycie towaru we własnym imieniu w ramach umowy powiernictwa sprawia, że dochodzi do dwóch odrębnych dostaw tego samego towaru. Mianowicie:

1. najpierw na rzecz powiernika,

2. następnie na rzecz zlecającego takie nabycie.

W takim przypadku za każdym razem dochodzi do dostawy towaru określonej w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Gdy dostawa taka jest odpłatna, podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

W rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia ze zleceniem zakupu nieruchomości na rzecz faktycznego nabywcy. Nabyte nieruchomości są przekazywane deweloperowi. Do czasu tego przekazania nabywcą jest zleceniobiorca. Zatem w stosunkach zewnętrznych to powiernik jest wyłącznym właścicielem w sensie prawnym. Czynność przeniesienia własności nieruchomości nabytej na podstawie umowy-zlecenia (powiernictwa) spełnia przesłanki zawarte w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, gdyż nastąpi przeniesienie na dewelopera prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Za wykonaną czynność spółka otrzymuje od powierzającego środki pieniężne niezbędne do zapłaty wadium, ceny zakupu oraz pokrycia wszelkich kosztów nabycia nieruchomości, co stanowi o odpłatności transakcji przeniesienia własności przedmiotowej nieruchomości. Tym samym odpłatna dostawa nieruchomości przez spółkę na rzecz dewelopera podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, jako odpłatna dostawa towaru. Zatem dostawa nieruchomości, uprzednio nabytej w tym celu w wykonaniu umowy-zlecenia przez spółkę na rzecz dewelopera, jest odpłatną dostawą towaru i podlega opodatkowaniu VAT.

W analogicznym stanie faktycznym wypowiadała się Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 8 października 2014 r. (IPTPP1/443-494/14-4/MW). Organ potwierdził w niej, że sprzedaż nieruchomości przez powiernika powierzającemu jest opodatkowaną dostawą towarów w rozumieniu przepisów o VAT.

Autor jest doradcą podatkowym

Obowiązują zasady umowy-zlecenia

- Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 § 1 k.c.).

- W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa (art. 734 § 2 k.c.).

- Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, to za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie (art. 735 § 1 k.c.).

- Przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym (art. 740 zdanie drugie k.c.). Oznacza to, że wszelkie nabycie praw lub rzeczy w takim przypadku ma charakter powierniczy.

- Dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi. Powinien również zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym (art. 742 k.c.).

- Spółka zawarła z deweloperem umowę o świadczenie usług. Na podstawie tej umowy spółka zobowiązała się m.in. do „nabywania w imieniu własnym, lecz na rachunek dewelopera nieruchomości (grunty) wskazanych przez dewelopera za cenę akceptowaną przez dewelopera" oraz „wydania deweloperowi wszystkiego, co spółka uzyskała w związku z wykonywaniem zlecenia na podstawie niniejszej umowy, w tym zwłaszcza do przeniesienia własności nieruchomości na rzecz dewelopera na warunkach określonych przez dewelopera".

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił