Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest instytucją niezwykle charakterystyczną dla polskiego prawa karnego skarbowego, w swej treści stanowi wyraz idei filozofii karania nastawionej zdecydowanie bardziej na odzyskanie uszczuplonej należności publicznoprawnej i spełnienie funkcji prewencyjnej niż na wywołaniu dolegliwości karnej u sprawcy przestępstwa, czy też wykroczenia skarbowego. Prawo karne skarbowe ma charakter autonomiczny, pozostaje samodzielnym aktem prawnym, wyodrębnionym z prawa karnego powszechnego poprzez oznaczenie szczególnego przedmiotu ochrony, jakim jest szeroko pojęty interes ekonomiczny Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego czy Wspólnoty Europejskiej. Wpływa to również na fakt, że prawo karne skarbowe ściśle związane jest z takimi gałęziami prawa jako prawo podatkowe, dewizowe i celne. Organy podatkowe, jak również inne organy, którym ustawa zapewnia prawno-karną ochronę, mają na celu jak najszybsze i możliwie jak najpełniejsze odzyskanie należnych im danin, a sam fakt ukarania sprawcy nie jest aż tak istotny. Wpływ na to ma zdecydowanie charakter naruszenia, jak również zwyczajne względy ekonomiczne.
Czytaj także: Postępowanie podatkowe: Dobrowolne poddanie się karze nie zawsze się opłaci
Realizacja zamierzeń ustawodawcy możliwa jest poprzez zastosowanie licznych instytucji i narzędzi, w które ustawa została wyposażona. Jednym z ciekawszych rozwiązań, oferujących realną korzyść dla sprawcy w zamian za chęć kompromisowego rozwiązania sprawy jest instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności.
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności możliwe jest jedynie w przypadku, gdy sprawca dopuszcza się wykroczenia skarbowego, lub przestępstwa skarbowego, za które ustawa przewiduję karę grzywny przy jednoczesnym braku warunków obligujących do zastosowania nadzwyczajnego obostrzenia kary, których katalog znajduje się w art. 37 § 1 kodeksu karnego skarbowego i art. 38 § 2, a także wtedy, jeśli wniosek został złożony do finansowego organu postępowania przygotowawczego przed wniesieniem aktu oskarżenia. Sama forma złożenia wniosku może być dwojaka, można to zrobić pisemnie, lub ustnie do protokołu przed organem finansowym.
Dwa etapy
Postępowanie w kwestii złożenia wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności ma charakter dwuetapowy. W pierwszej kolejności postępowanie toczy się przed finansowym organem postępowania przygotowawczego, do którego sprawca zobowiązany jest złożyć wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, zaś w drugiej kolejności toczy się przed sądem, do którego to już finansowy organ postępowania przygotowawczego składa wniosek o udzielenie zezwolenia. Wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, sporządzony przez finansowy organ postępowania przygotowawczego w swej istocie spełnia funkcję podobną dla aktu oskarżenia. Jego wpłynięcie do sądu ma na celu rozstrzygnięcie o przedmiocie procesu.
