Zmiana formy opodatkowania do 22 stycznia

Początek każdego roku to moment, w którym osoby fizyczne kontynuujące prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej powinny się zastanowić nad formami i sposobami opodatkowania dochodów osiąganych z tej działalności. Przemyślany wybór jednego z możliwych w danym przypadku rozwiązań może w ostatecznym rozrachunku przynieść spore oszczędności i to zarówno jeśli chodzi o wartość podatku dochodowego do zapłaty, jak i koszty uboczne związane z nałożonymi na niego obowiązkami w zakresie stosowania określonej formy opodatkowania. Warto zatem przeanalizować możliwe do zastosowania rozwiązania w zakresie opodatkowania dochodów osiąganych w roku podatkowym, zwłaszcza że czasu na podjęcie tej strategicznej decyzji zostało już bardzo mało. Przepisy ustaw podatkowych (ustawy o PIT i ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne; dalej: ustawa ryczałtowa) wymagają bowiem, aby oświadczenia w zakresie wyboru formy opodatkowania w roku podatkowym zostały złożone w terminie do 20 stycznia roku podatkowego. W roku 2018 podatnicy mają jednak nieco więcej czasu, ponieważ termin ten przypada w sobotę, co oznacza, że oświadczenia te można złożyć do poniedziałku 22 stycznia.

Według skali

Podstawową, dostępną dla wszystkich podatników osiągających dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej formułą opodatkowania jest rozliczanie się na podstawie tzw. skali podatkowej. Jak bowiem wynika z art. 9a ust. 1 ustawy o PIT dochody osiągnięte przez podatników z pozarolniczej działalności gospodarczej są opodatkowane na zasadach określonych w art. 27 tej ustawy (z zastrzeżeniem art. 9a ust. 2 i 3), chyba że podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Rozliczanie według skali polega na opodatkowaniu dochodów (różnicy pomiędzy przychodami a kosztami ich uzyskania) z zastosowaniem właściwej stawki podatku 18 proc. i 32 proc.

Są wady i zalety

Takie opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej ma wiele zalet, ale może się okazać rozwiązaniem kosztownym w przypadku podatników osiągających znaczne dochody z działalności gospodarczej bądź tych, którzy osiągają dochody z kilku źródeł. Wśród zalet należy wymienić możliwość korzystania z preferencji podatkowych, np. wspólnego rozliczenia z małżonkiem bądź w sposób właściwy dla osób samotnie wychowujących dzieci. Stosowanie progresywnych stawek podatku oznacza jednak, że dochody przekraczające w roku podatkowym kwotę 85 528 zł trzeba opodatkować stawką 32 proc. Co więcej, progresywne stawki znajdują zastosowanie w odniesieniu do sumy dochodów ze wszystkich źródeł, które są opodatkowane według skali podatkowej.

Przykład

Podatnik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, a jego dochody z tego tytułu osiągną w roku 2018 około 100 tys. zł. Ponadto, podatnik świadczy usługi na podstawie umów cywilnoprawnych (zakładane dochody w roku podatkowym wyniosą około 20 tys. zł) oraz prowadzi działalność gospodarczą, z której spodziewa się dochodów w wysokości ok. 50 tys. zł.

Dokonując pewnych uproszczonych obliczeń należy zauważyć, że wartość podatku dochodowego, którą zapłaci podatnik od przypuszczalnych łącznych jego dochodów w roku 2018 (170 tys. zł), wyniesie 42 426 zł. Oznacza to zatem, że de facto podatnik opodatkuje dochody z działalności gospodarczej według najwyższej stawki podatku, tj. 32 proc. Gdyby jednak podatnik wybrał opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej według 19-proc. stawki liniowej (art 30c ustawy o PIT), to łączna wartość podatku dochodowego do zapłaty w roku podatkowym wyniosłaby 35 832 zł (26 332 zł z pracy i z umów cywilnoprawnych z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej podatek + 9 500 zł z działalności gospodarczej). Opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej według zasad ogólnych (skala podatkowa) może się jednak okazać korzystną opcją, jeżeli podatnik ma możliwość wspólnego rozliczenia podatku z małżonkiem, który nie uzyska dochodów w roku 2018. W takim bowiem przypadku łączna wartość podatku do zapłaty w roku podatkowym wyniosłaby 29 488 zł, co wynika z wyliczenia [(170 tys. zł : 2) x 18 proc. - 556,02] x 2

Wystarczy zawiadomić raz

Zasadą wynikającą z ustawy o PIT jest, że raz przyjęta forma opodatkowania pozostaje aktualna także w latach kolejnych, jeżeli podatnik w terminie do 20 stycznia roku podatkowego nie zawiadomi właściwego naczelnika urzędu skarbowego o zmianie (rezygnacji) z przyjętej dotychczas metody. Tak więc podatnicy, którzy w roku 2017 opodatkowywali swoje dochody z działalności gospodarczej podatkiem liniowym bądź korzystali z ryczałtowej formy opodatkowania, chcąc opodatkować swoje dochody z działalności gospodarczej w roku 2018 na zasadach ogólnych, muszą złożyć w terminie do 22 stycznia oświadczenie o rezygnacji z dotychczasowej formy opodatkowania.

A może liniowo...

Dochody osiągane przez osoby fizyczne z prowadzonej działalności gospodarczej mogą być opodatkowane z zastosowaniem jednolitej stawki podatku w wysokości 19 proc., tj. na zasadach przewidzianych w art. 30c ustawy o PIT.

Wybierając opodatkowanie według 19-proc. stawki liniowej, należy pamiętać o sytuacjach wyłączających możliwość takiego opodatkowania przewidzianych w art. 9a ust. 3 ustawy o PIT.

Aby wybrać 19-proc. podatek liniowy, podatnik musi, zgodnie z art. 9a ust. 2 ustawy o PIT, w terminie do 20 stycznia roku podatkowego (w roku 2018 - do 22 stycznia) złożyć do właściwego z uwagi na miejsce jego zamieszkania urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze tej formy opodatkowania (z zastrzeżeniem rozwiązań właściwych dla podatników rozpoczynających działalność gospodarczą w roku podatkowym). Raz złożone oświadczenie wywołuje skutki także w latach kolejnych. Zatem jeżeli podatnik, który płacił do tej pory podatek liniowy uzna, że ta metoda rozliczeń z fiskusem będzie dla niego w 2018 r. niekorzystna, to powinien w terminie do 22 stycznia złożyć oświadczenie o rezygnacji z tej formy opodatkowania (wtedy będzie opodatkowany według zasad ogólnych) bądź oświadczenie o wyborze jednej z form ryczałtowych (np. ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych). Podatek liniowy jest zazwyczaj korzystny dla podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej na poziomie przekraczającym 95 tys. zł. przy jednoczesnym braku korzystania z preferencji podatkowych dostępnych na zasadach ogólnych. Może się jednak okazać atrakcyjny także gdy podatnik co prawda osiąga niższe dochody z działalności gospodarczej, ale w strukturze jego dochodów znajdują się przychody osiągane także z innych źródeł opodatkowanych według zasad ogólnych.

Także ta forma opodatkowania ma pewne minusy, takie jak ograniczenie możliwości korzystania z ulg podatkowych, brak kwoty zmniejszającej podatek, a także wyłączenie możliwości wspólnego opodatkowania z małżonkiem czy w sposób właściwy dla osób samotnie wychowujących dziecko. Uwaga! Wybór podatku liniowego odnosi się do wszystkich form prowadzenia działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o PIT (art. 9a ust. 5 ustawy o PIT).

Kiedy ryczałt ewidencjonowany

Pierwszą z uproszczonych form opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy ryczałtowej, pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w tej formie na dany rok podatkowy podatnik składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca swojego zamieszkania, nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego (z zastrzeżeniem sytuacji, w której podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w roku podatkowym). Jeżeli w tym terminie podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie wybrał innej formy opodatkowania, to uważa się, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną ryczałtem. Ryczałt jest dostępny także dla podatników prowadzących działalność w formie spółki. W takim przypadku oświadczenie o wyborze tej formy opodatkowania muszą złożyć wszyscy wspólnicy. W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych opodatkowaniu podlega przychód według jednej ze stawek określonych w art. 12 ustawy ryczałtowej w wysokości od 3 proc. do 20 proc. (np. usługi w zakresie robót budowlanych – 5,5 proc., usługi parkingowe – 17 proc.). Uwaga! Podstawą opodatkowania jest tutaj przychód (a nie – jak w przypadku zasad ogólnych czy podatku liniowego – dochód podatnika), co często pomimo pozornie atrakcyjnych stawek podatku nie zawsze może być korzystne podatkowo.

Przykład

Podatnik prowadzi firmę budowlaną. W roku 2018 osiągnie przychody w wysokości 100 tys. zł. Dochody podatnika (przychód minus koszty uzyskania przychodów) wyniosą jednak tylko 20 tys. zł.

W takim przypadku (dokonując pewnego uproszczenia – brak rozliczania składek ZUS) kwota ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wyniesie (według stawki 5,5 proc.) - 5500 zł. Jeżeli jednak podatnik opodatkowałby dochody według reguł ogólnych, to kwota podatku wyniosłaby (z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej podatek) jedynie 3044 zł, natomiast w wariancie podatku liniowego 3800 zł. Ryczałt okazuje się korzystny w sytuacji, gdy koszty działalności podatnika są niewielkie.

Uwaga na wyłączenia

Opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych jest dostępne dla podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyli ustalonego limitu przychodu (w przypadku spółki sumy przychodów wspólników) w wysokości 250 000 euro (na rok 2018 jest to 1 078 425 zł), a zarazem nie osiągają przychodu z działalności, która wyłącza możliwość opodatkowania ryczałtem, bądź w konkretnej, indywidualnej sytuacji podatnika nie zachodzą inne ustalone ustawą ryczałtową przesłanki wyłączające stosowanie tej formy opodatkowania. Opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub kartą podatkową pozbawia podatnika niektórych preferencji (np. prawa do wspólnego rozliczenia dochodów z małżonkiem). Z drugiej jednak strony te ryczałtowe formy opodatkowania charakteryzują się dużymi uproszczeniami w zakresie prowadzenia księgowości.

Raz na kwartał

Kwartalne opłacanie ryczałtu jest możliwe w przypadku podatników, u których przychody z działalności prowadzonej samodzielnie albo przychody spółki nie przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartości 25 000 euro (w 2018 r. – 107 842,50 zł). Warunkiem opłacania ryczałtu kwartalnie jest zawiadomienie o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika w terminie do 20 stycznia roku podatkowego (art. 21 ust. 1c ustawy ryczałtowej). Obowiązkiem zawiadomienia nie są jednak objęci podatnicy, którzy wcześniej płacili ryczałt kwartalnie i do 20 stycznia nie zgłosili likwidacji działalności gospodarczej bądź nie wybrali innej formy opodatkowania lub nie zawiadomili naczelnika urzędu skarbowego o zaprzestaniu opłacania ryczałtu co kwartał. W takim przypadku przyjmuje się, że podatnik nadal opłaca ryczałt kwartalnie.

Dla niektórych karta podatkowa

Opodatkowanie kartą podatkową to druga ryczałtowa formuła opodatkowania, a zarazem niewątpliwie najłatwiejsza forma płacenia podatku dochodowego. Jest ona jednak dostępna wyłącznie dla wybranych przedmiotów działalności (szczegółowo wskazanych w art. 23 ustawy ryczałtowej), która jest prowadzona przez drobnych przedsiębiorców. Sama wartość podatku wynika w tym przypadku z decyzji naczelnika urzędu skarbowego wydawanej odrębnie na każdy rok. Dla ustalenia wysokości tego podatku istotnymi elementami są przedmiot działalności, wielkość miejscowości, w której działalność jest prowadzona oraz liczba pracowników zatrudnionych w tej działalności. Aby stosowanie tej formy opodatkowania było możliwe, podatnik musi złożyć we właściwym urzędzie skarbowym w terminie do 20 stycznia roku podatkowego (z zastrzeżeniem sytuacji w której podatnik rozpoczyna w roku podatkowym prowadzenie działalności) sformalizowany wniosek na druku PIT-16 (art. 29 ust. 1 ustawy ryczałtowej). Gdy jednak podatnik w roku poprzednim był opodatkowany kartą podatkową i do 20 stycznia roku podatkowego nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie wybrał innej formy opodatkowania, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie. Ten sposób płacenia podatku dostępny jest także dla podatników prowadzących działalność w formie spółki cywilnej (oczywiście jeżeli spełnione są warunki dla stosowania tej formy rozliczeń). Tutaj jednak – inaczej niż w przypadku innych form opłacania podatku dochodowego – wymagane jest, aby wniosek o zastosowanie opodatkowania kartą podatkową (PIT-16) w terminie do 20 stycznia roku podatkowego złożył jeden ze wspólników.

Autor jest doradcą podatkowym