Bez prawa rozporządzania gotówką nie ma podatku od czynności cywilnoprawnych

Sam fakt przelania pieniędzy na konto bankowe określonej osoby w celu ich przechowania i przekazania wskazanej przez wpłacającego innej osobie nie jest samodzielną podstawą opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Publikacja: 28.08.2019 05:40

Bez prawa rozporządzania gotówką nie ma podatku od czynności cywilnoprawnych

Foto: 123RF

W czerwcu 2016 r. fiskus określił podatnikowi podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) od depozytu nieprawidłowego. Kwota była niebagatelna bo wyniosła ponad 20 tys. zł. A z akt sprawy wynikało, że mężczyzna trafił na widelec skarbówki przy okazji sprawdzania rzetelności jego małżeńskich rozliczeń PIT za 2013 r. Okazało się bowiem, że w 2013 r. na prywatny rachunek bankowy mężczyzny wpłynęło ponad milion złotych, które zostało przekazane spółkom.

Czytaj także: Czy można złożyć zbiorczą deklarację PCC-4

Poproszony o wyjaśnienia tłumaczył, że był zatrudniony w spółce zajmującej się handlem złomem na stanowisku zastępcy dyrektora ds. handlowych i logistyki. W ramach wykonywanych dla spółki obowiązków służbowych jej udziałowiec jako jego bezpośredni przełożony, dokonywał przelewów środków pieniężnych z konta bankowego firmy na jego prywatne konto bankowe. Środki te, w ramach realizacji polecenia służbowego, były następnie przez niego wypłacane w formie gotówki i wpłacane do kasy spółki. Wpłaty te dokumentowane były przez kasjerkę i księgowość w formie raportów kasowych. On natomiast nie otrzymywał dowodów KP.

Mężczyzna wskazał też co było powodem takiego postępowania. Chodziło o to, że za sprzedaż złomu firmy otrzymywały zapłatę w formie przelewu, zaś zakup złomu płatny był głównie gotówką. Należało więc dokonać jej transferu do kasy przedsiębiorstwa. Podatnik twierdził przy tym, że nie wiedział, że przelewy pochodziły z różnych firm więc wszystkie wypłacone ze swojego rachunku bankowego środki pieniężne, wpłacał do kasy firmy.

Jego wersję potwierdziła spółka w której był zatrudniony. Przy czy podkreśliła, że nie był on uprawniony do dysponowania przelanymi na jego rzecz pieniędzmi w sposób inny niż opisany.

Te tłumaczenia nie przekonały jednak skarbówki. Jej urzędnicy ocenili, że w sprawie doszło do depozytu nieprawidłowego, a taka czynność w świetle ustawy podlega PCC.

Inaczej sprawę wiedział jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi. Przypomniał, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych określa jakie czynności polegają opodatkowaniu tym podatkiem. Charakterystyka poszczególnych umów, o których mowa w ustawie, powinna być ustalana zasadniczo w oparciu o regulację prawa prywatnego: cywilnego i handlowego. O opodatkowaniu lub jego braku nie przesądza nazwa nadana umowie przez jej strony, ale występowanie elementów przedmiotowo istotnych (essentialia negotii) charakterystycznych dla danej czynności (umowy).

Tymczasem w ocenie WSA w spornym przypadku nie było dostatecznych podstaw do przyjęcia, że skarżący zawarł umowę depozytu nieprawidłowego, podlegającą opodatkowaniu PCC.

Ostatecznie stanowisko korzystne dla podatnika potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Jego zdaniem sam fakt przelania pieniędzy na konto bankowe określonej osoby w celu ich przechowania i przekazania wskazanej przez wpłacającego innej osobie nie stanowi samodzielnie przesłanki do stwierdzenia, że doszło do powstania i wykonania czynności cywilnoprawnej depozytu nieprawidłowego, podlegającej opodatkowaniu PCC.

W celu prawidłowego i wystarczająco uzasadnionego stwierdzenia powstania i realizacji depozytu nieprawidłowego należy wykazać lub udowodnić uprawnienie przechowawcy do rozporządzania przedmiotem przechowania, które może wynikać z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności. Uprawnienia tego nie można domniemywać.

Jak tłumaczył NSA sam więc fakt umieszczenia pieniędzy na rachunku bankowym, nie jest równoznaczny z istnieniem upoważnienia udzielonego przechowawcy przez składającego do rozporządzania takimi środkami. Polecenie powierzającego pieniądze co do przekazania – wydania ich określonej osobie trzeciej nie stanowi prawa do dysponowania tymi środkami. Jest to obowiązek i wykonanie obowiązku nałożonego na przechowawcę i/lub zobowiązanego do przekazania.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 kwietnia 2019 r.

Sygnatura akt: I FSK 1575/17

komentarz eksperta

Łukasz Kupryjańczyk, doradca podatkowy, wspólnik w Thedy & Partners

Stan faktyczny rozpatrywanej przez sąd sprawy może wydawać się dość zawiły, ale konkluzje sądu są klarowne i zasługują na aprobatę. W sprawie chodziło o rozstrzygnięcie, czy przekazanie pieniędzy przez spółkę na rzecz osoby fizycznej powoduje, że automatycznie mamy do czynienia z depozytem nieprawidłowym i koniecznością zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Przypomnijmy, że transakcja depozytu nieprawidłowego podlega PCC. Jednak w praktyce gospodarczej występuje również instytucja przechowania, która już PCC nie podlega. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z depozytem nieprawidłowym, podmiot otrzymujący środki może z nich korzystać, czy to na podstawie umowy czy innych postanowień regulujących tego typu stosunek. Jeśli takiej umowy nie ma, a tym samym podmiot otrzymujący środki nie może nimi dysponować, mamy do czynienia z przechowaniem.

W analizowanej przez sąd sprawie, organ podatkowy zauważył, że spółka przelała środki na konto osoby fizycznej. Zdaniem urzędników był to depozyt, od którego należało zapłacić PCC. Podatnik nie zgodził się ze skarbówką i podatku nie uiścił, gdyż nie mógł dysponować otrzymanymi środkami. Zatem w tym przypadku można co najwyżej mówić o przechowaniu.

Wydaje się, że w opisanej sprawie stanowisko podatnika było słuszne. Organy podatkowe tylko na podstawie przelewu bankowego i domniemania nie mogą żądać podatku.

Konieczne jest zbadanie, czy podmiot otrzymujący pieniądze ma prawo do dysponowania nimi, czy została w tym celu zawarta umowa. Jeśli nie ma takiej umowy czy innych ustaleń między podatnikami, nie można z góry zakładać, że każda tego typu sytuacja jest depozytem nieprawidłowym, podlegającym opodatkowaniu.

Również sąd potwierdził, że sam fakt przelania pieniędzy na konto bankowe określonej osoby w celu ich przechowania i przekazania wskazanej przez wpłacającego innej osobie nie stanowi samodzielnie przesłanki do stwierdzenia, że doszło do powstania i wykonania czynności cywilnoprawnej depozytu nieprawidłowego, podlegającej opodatkowaniu.

W czerwcu 2016 r. fiskus określił podatnikowi podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) od depozytu nieprawidłowego. Kwota była niebagatelna bo wyniosła ponad 20 tys. zł. A z akt sprawy wynikało, że mężczyzna trafił na widelec skarbówki przy okazji sprawdzania rzetelności jego małżeńskich rozliczeń PIT za 2013 r. Okazało się bowiem, że w 2013 r. na prywatny rachunek bankowy mężczyzny wpłynęło ponad milion złotych, które zostało przekazane spółkom.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP