Spółka osobowa, czyli zgodnie z definicją w art. 4 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych – jawna, partnerska, komandytowa oraz komandytowo-akcyjna, może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. W świetle zaś art. 9 k.s.h. zmiana postanowień umowy ww. podmiotów – co do zasady – wymaga zgody wszystkich jego uczestników. Powołany przepis ma jednak wyłącznie dyspozytywny charakter, co oznacza, że kontrakt spółki może odmiennie regulować tę kwestię >patrz przykład 1.
Dopuszczalne jest zatem podejmowanie uchwał modyfikujących jego treść większością głosów (kwalifikowaną lub zwykłą) bądź wprowadzenie wymogu kworum. Podkreślić należy, że do spółek osobowych w przeciwieństwie do kapitałowych nie znajduje zastosowania art. 20 k.s.h. Nie istnieje więc nakaz jednakowego traktowania wspólników w takich samych okolicznościach. Pokrzywdzony uczestnik podmiotu nie pozostaje jednak bez środków obrony swoich interesów. Może on mianowicie w takiej sytuacji powołać się na nieważność czynności prawnej, wypowiedzieć umowę spółki >patrz wzór oświadczenia o wypowiedzeniu umowy spółki komandytowej albo, podnosząc, że naruszenie opisanej reguły stanowi ważny powód, wystąpić do właściwego sądu gospodarczego o rozwiązanie podmiotu >patrz przykład 2 oraz wzór pozwu o rozwiązanie spółki partnerskiej.
Przykład 1
Paragraf 4 umowy ZOLTEX Iksiński sp.j. stanowi, że zmiana postanowień kontraktu wymaga uchwały podjętej większością dwóch trzecich głosów w obecności co najmniej trzech wspólników. 1 lipca 2015 r. sześciu spośród siedmiu uczestników podmiotu opowiedziało się za uchwałą, na podstawie której od daty jej powzięcia pan Piotr utracił – zawarte dotychczas w umowie – zwolnienie od udziału w stratach spółki. Z uwagi na to, że nie brał on udziału w podjęciu przedmiotowej decyzji, uznał, że nie mogła być ona powzięta. Według niego bowiem art. 9 k.s.h. pozwala na dokonywanie modyfikacji postanowień kontraktu spółki osobowej wyłącznie za zgodą wszystkich jej wspólników. Stanowisko pana Piotra nie jest jednak zasadne. Regulacje umowne mogą mianowicie inaczej kształtować tę kwestię. Zapis zaś w kontrakcie ZOLTEX Iksiński sp.j. – traktujący o procedurze wprowadzania zmian do umowy owego podmiotu – jest prawidłowy.
Przykład 2
Wspólnicy spółki Przedsiębiorstwo Budowlane Alfa – Beata Igrekowska sp.k. stosownie do paragrafu 3. umowy większością głosów podjęli uchwałę, z mocy której – od daty jej powzięcia – do realizacji, wymienionych w kontrakcie podmiotu, czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu nie będzie już wymagana zgoda pani Oktawii. Z uwagi zaś na to, że uznała ona, że zachowanie pozostałych uczestników spółki, którzy podjęli przedmiotową decyzję, można zakwalifikować jako ważny powód rozwiązania Przedsiębiorstwa Budowlanego Alfa – Beata Igrekowska sp.k., wystąpiła ona do sądu gospodarczego ze stosownym powództwem. Pani Oktawia mogła postąpić w opisany sposób. Jeżeli jednak sąd nie uwzględni jej żądania, pani Oktawia będzie mogła wypowiedzieć umowę spółki, ewentualnie wytoczyć sprawę o stwierdzenie nieważności uchwały wykluczającej jej udział w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu.
Uwaga! Późniejsze pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki komandytowo-akcyjnej stanowi zmianę statutu i wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy. Do modyfikacji statutu zaś, pozbawiającej prawa prowadzenia spraw S.K.A. lub przyznającej takie uprawnienie komplementariuszowi dotychczas go pozbawionemu, konieczna jest akceptacja wszystkich pozostałych komplementariuszy. Natomiast uchwały walnego zgromadzenia w sprawach zmiany statutu muszą zapaść pod rygorem nieważności, po uzyskaniu aprobaty wszystkich komplementariuszy.
