Dotacje unijne: są pieniądze na regionalne agendy naukowo-badawcze

Taką informację przynosi zaktualizowany harmonogram naboru wniosków w ramach programu „Inteligentny rozwój". Zgodnie z nim konkurs na projekty badawczo-rozwojowe wpisujące się w regionalne agendy naukowo-badawcze ma zostać ogłoszony 28 kwietnia, a nabór wniosków przeprowadzony w okresie od 12 czerwca do 12 lipca. I w tym zakresie nic się nie zmieniło w porównaniu do poprzedniej wersji harmonogramu. Natomiast tym, co może ucieszyć jednostki naukowe, badawcze, uczelnie, politechniki, a także wszystkich przedsiębiorców, jest zwiększenie budżetu. Pierwotnie do konsorcjów miało trafić 250 mln zł. Ostatnio zapadła decyzja o powiększeniu alokacji do 340 mln zł.

Istota działania

Instrument o nazwie „Regionalne agendy naukowo-badawcze" wspiera projekty polegające na prowadzeniu badań przemysłowych i prac rozwojowych. Można więc powiedzieć, że są to typowe przedsięwzięcia dla całego programu „Inteligentny rozwój". Tym, co odróżnia to narzędzie od innych działań programu, jest powiązanie prowadzonych badań z krajowymi i regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami i ukierunkowanie zakresu prowadzonych prac na te dziedziny, obszary, które wydają się najatrakcyjniejsze z punktu widzenia poszczególnych województw i uwzględniają ich potencjał badawczy. W celu wyłonienia takich obszarów utworzone zostały tytułowe agendy badawcze.

Ich zakres tematyczny powstał w oparciu o zagadnienia badawcze wpisujące się w regionalne specjalizacje, zgłoszone przez urzędy marszałkowskie w porozumieniu m.in. z przedstawicielami regionalnych ośrodków naukowych. System ten ma zapewniać spójność mechanizmów finansowania prac B+R istotnych z punktu widzenia kraju i regionów, a jednocześnie nie powielać przedsięwzięć badawczych finansowanych np. w zakresie sektorowych oraz strategicznych programów badawczych Zakres tematyczny RANB stworzono po:

- analizie i uporządkowaniu zagadnień badawczych, zgłoszonych przez samorządy województw,

- weryfikacji zgodności w zakresie pojęcia prac B+R,

- ograniczeniu liczby lub zakresu zgłoszonych propozycji (niezgodność z regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami lub powielanie się z tematyką realizowanych przez NCBiR strategicznych lub sektorowych programów B+R).

Generalnie obszar agend obejmuje następujące zagadnienia:

- zdrowe społeczeństwo,

- biogospodarka rolno-spożywcza, leśno-drzewna i środowiskowa,

- zrównoważona energetyka, transport i budownictwo,

- innowacyjne technologie dla środowiska,

- innowacyjne technologie i procesy przemysłowe.

Przykładowo ten ostatni obszar dotyczy rozwoju metod projektowania, realizacji i diagnostyki uwzględniających zagadnienia trwałości, niezawodności, bezpieczeństwa i optymalnego użytkowania narzędzi, urządzeń, maszyn i obiektów. Badania i prace rozwojowe w tym obszarze obejmują nowatorskie technologie w zakresie automatyki, robotyki, tekstroniki (inteligentna odzież) i mechatroniki oraz innowacyjne technologie materiałowe i procesowe. Obszar obejmuje także swoim zakresem rozwój aparatury doświadczalnej oraz technologie kosmiczne w szczególności technologie geoinformacyjne.

Istotnym wątkiem proponowanego zakresu prac badawczych i rozwojowych w tym obszarze jest wykorzystanie technologii ICT i/lub nowoczesnych materiałów przy projektowaniu i optymalizacji nowatorskich usług i produktów oraz znaczące modyfikowanie istniejących rozwiązań dla różnych obszarów gospodarki, ze szczególnym nastawieniem na automatyczne przetwarzanie dużych ilości danych.

Definicje B+R

Przedmiotem dofinansowania mogą być wyłącznie wydatki na badania przemysłowe i prace rozwojowe. Terminy te zostały zdefiniowane w rozporządzeniu unijnym o pomocy publicznej (rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 651/2014). W myśl art. 2 pkt 85 „badania przemysłowe" oznaczają badania planowane lub badania krytyczne mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności celem opracowania nowych produktów, procesów lub usług, lub też wprowadzenia znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów bądź usług. Uwzględniają one tworzenie elementów składowych systemów złożonych i mogą obejmować budowę prototypów w środowisku laboratoryjnym lub środowisku interfejsu symulującego istniejące systemy, a także linii pilotażowych, kiedy są one konieczne do badań przemysłowych, a zwłaszcza uzyskania dowodu w przypadku technologii generycznych.

Z kolei „eksperymentalne prace rozwojowe" (art. 2 pkt 86) oznaczają zdobywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i biznesu oraz innej stosownej wiedzy i umiejętności w celu opracowywania nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. Mogą one także obejmować na przykład czynności mające na celu pojęciowe definiowanie, planowanie oraz dokumentowanie nowych produktów, procesów i usług.

Eksperymentalne prace rozwojowe mogą obejmować opracowanie prototypów, demonstracje, opracowanie projektów pilotażowych, testowanie i walidację nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne produktów, procesów lub usług, których ostateczny kształt zasadniczo nie jest jeszcze określony. Mogą obejmować opracowanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy z konieczności jest produktem końcowym nadającym się do wykorzystania do celów komercyjnych, a jego produkcja jest zbyt kosztowna, aby służył on jedynie do demonstracji i walidacji.

Praktyczne różnice

W wielu przypadkach bardzo trudno jest wyraźnie postawić granicę i wskazać, gdzie kończą się badania przemysłowe, a rozpoczynają eksperymentalne prace rozwojowe. Tylko pewną podpowiedzią są tutaj sformułowania o kreowaniu czegoś nowego – dla badań przemysłowych, a z drugiej strony wykorzystywaniu istniejącej już wiedzy, technologii – dla prac rozwojowych. Mocno upraszczając tę kwestię, można powiedzieć, że badania przemysłowe nie wychodzą poza laboratorium, a ich wyniki nie przybierają postaci gotowego produktu, a co najwyżej są czymś w rodzaju prymitywnego prototypu. Na tym etapie trudno jeszcze mówić o komercjalizacji wyników badań, ponieważ, niejako z założenia i definicji „badań przemysłowych", firma nie powinna mieć wiedzy co do tego, jak ten wymyślony lub znacząco udoskonalony produkt będzie się zachowywał w rzeczywistym świecie (żeby to sprawdzić, trzeba pójść dalej w kierunku prac rozwojowych).

Inaczej z pracami rozwojowymi. Można powiedzieć, że jest to ten etap, gdy firma zaczyna opuszczać laboratorium (co nie znaczy, że nie trzeba będzie do niego jeszcze powrócić i kontynuować badań przemysłowych), przechodzi do testowania produktu w warunkach zbliżonych do warunków realnych. To jest ten czas, gdy tworzone są coraz to doskonalsze prototypy, wersje demonstracyjne, następuje ich weryfikowanie. A wszystko to powinno dać ostateczną odpowiedź na pytanie o możliwość i warunki komercjalizacji wyników dotychczasowych prac. Być może kluczowym pytaniem dla rozróżnienia, czy przedsiębiorca jest na etapie badań przemysłowych, czy prac rozwojowych jest to – jaki jest konkretnie wynik danego etapu prac? Jak daleko do określenia komercyjnych możliwości stojących przed produktem (jego zalążkiem).

Wysokość dofinansowania

Istota działania 4.1.2 wymaga od przedsiębiorców współdziałania z sektorem naukowo-badawczym. W tej części programu (inaczej niż np. przy działaniach 1.1, 1.2) firmy mogą być wyłącznie partnerami w projektach, co nie znaczy, że nie mogą wyjść z inicjatywą i nakłonić wybraną jednostkę do utworzenie konsorcjum. W każdym razie firmy samodzielnie nie mogą złożyć wniosku. Jeżeli jednak będą działać w obrębie konsorcjum i otrzymają dofinansowanie, to mogą liczyć na refundację od 25 proc. do 80 proc. ponoszonych wydatków. Intensywność wsparcia zależy od wielkości firmy, kategorii prowadzonych działań (prace rozwojowe czy badania przemysłowe) i spełnienia kryteriów tzw. efektywnej współpracy lub rozpowszechniania wyników badań.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora: m.koltuniak@rp.pl

Poziom gotowości technologicznej

W celu prawidłowego przyporządkowania wydatków do kategorii badań przemysłowych lub do eksperymentalnych prac rozwojowych, niezbędne może być określenie poziomów gotowości technologicznej przedsięwzięcia.