Prawo bankowe wyróżnia dwa rodzaje akredytyw

Akredytywa dokumentowa polega na tym, że bank, działając na zlecenie importera, ale we własnym imieniu zobowiązuje się do zapłaty eksporterowi ustalonej kwoty, po spełnieniu przez niego określonych warunków.

Aktualizacja: 11.01.2017 09:30 Publikacja: 11.01.2017 08:50

Prawo bankowe wyróżnia dwa rodzaje akredytyw

Foto: Fotorzepa, Jakub Dobrzyński

W chwili otwarcia akredytywy, między bankiem otwierającym, a beneficjentem nawiązuje się stosunek zobowiązaniowy, który jest niezależny od relacji między zleceniodawcą, a bankiem. Akredytywa dokumentowa powinna zawierać: nazwę i adres zleceniodawcy i beneficjenta, kwotę i walutę akredytywy, termin ważności akredytywy oraz opis dokumentów, po których przedstawieniu beneficjentowi będzie przysługiwało prawo żądania wypłaty w ramach akredytywy. Zobowiązanie banku otwierającego akredytywę staje się wymagalne w momencie przedstawienia przez beneficjenta dokumentów, zgodnie z warunkami akredytywy.

Przykład

W zależności od rodzaju towaru czy usługi, w akredytywie mogą występować różne dokumenty. Wśród najczęściej pojawiających się można wymienić: faktury, specyfikacje, dokumenty ubezpieczeniowe i transportowe, weksle i certyfikaty.

Realizacja przez bank ww. zobowiązania może przyjąć postać płatności:

- ze środków zlecającego, zgromadzonych na jego koncie bankowym, które do momentu ważności akredytywy mogą zostać zablokowane,

- ze środków wolnych banku (w takiej sytuacji, umowa zlecenia otwarcia akredytywy powinna wskazywać sposób spłaty przez zlecającego zobowiązania względem banku z tytułu realizacji akredytywy, który może przyjąć formę kredytu).

W stosunku prawnym akredytywy dokumentowej może pojawić się, obok banku otwierającego akredytywę, również bank pośredniczący w jej wykonaniu, którego funkcja sprowadza się do: awizowania, negocjowania lub potwierdzania akredytywy. W dwóch pierwszych przypadkach, bank pośredniczący jest jedynie pośrednikiem między beneficjentem (eksporterem), a bankiem otwierającym akredytywę. Działa on w imieniu akredytata jako jego przedstawiciel, co oznacza, że nie podejmuje żadnych własnych zobowiązań (stwierdza autentyczność akredytywy, przekazuje jej treść beneficjentowi, negocjuje i weryfikuje okazane przez beneficjenta dokumenty oraz dokonuje zapłaty na zlecenie akredytata, po otrzymaniu od niego środków na ten cel). Bank pośredniczący może również pełnić funkcję banku potwierdzającego zobowiązanie akredytata (potwierdzanie akredytyw jest czynnością często stosowaną, w szczególności, gdy bankiem otwierającym akredytywę jest bank z kraju o niskiej wiarygodności). Bank taki staje się dodatkowym dłużnikiem beneficjenta, odpowiedzialnym za realizację akredytywy (podejmuje on własne zobowiązanie do dokonania płatności na rzecz beneficjenta, po spełnieniu przez niego warunków akredytywy).

Strony mogą modyfikować warunki umowy Konstrukcja akredytywy pozwala na modyfikacje wielu jej elementów, dzięki czemu w praktyce wymienić można różne jej rodzaje, w zależności od przyjętych kryteriów:

- z uwagi na charakter podmiotów gospodarczych, uczestniczących w akredytywach (importowa i eksportowa),

- z uwagi na zabezpieczenie zapłaty banku pośredniczącego przez akredytata (akredytywa rembursowa, pokryta z góry lub z dołu),

- z uwagi na charakter zobowiązania banku otwierającego (akredytywa odwołalna i nieodwołalna),

- ze względu na możliwości działania beneficjenta (akredytywa przenoszalna i nieprzenośna),

- ze względu na formę przekazania środków beneficjentowi (akredytywa gwarancyjna, gotówkowa, gotówkowo-kredytowa, akceptacyjna, dyskontowa oraz z odroczonym terminem płatności),

- według funkcji banku pośredniczącego (akredytywa potwierdzona oraz niepotwierdzona – awizowana i negocjowana),

- specyficzne rodzaje akredytyw (zaliczkowa, pozwalająca otrzymać przedpłatę przed realizacją transakcji oraz rewolwingowa, umożliwiająca dokonanie wielu transakcji w ramach jednego zlecenia, aż do wyczerpania ustalonej wcześniej ogólnej kwoty).

W ramach forfaitingu

Akredytywy dokumentowe mogą być wykorzystywane w transakcjach forfaitingowych. Forfaiting polega na nabywaniu przez forfaitera (najczęściej bank) długoterminowych, pieniężnych wierzytelności handlowych przed terminem ich wymagalności (zapadalności), za określonym wynagrodzeniem, z przejęciem ryzyka niewypłacalności dłużnika (bez regresu w stosunku do forfetysty-zbywcy wierzytelności). Po zawarciu umowy handlowej, importer (dłużnik) zleca swojemu bankowi otwarcie akredytywy, potwierdzonej następnie przez forfaitera, po czym następuje formalne przekazanie i odbiór towaru przez importera. Eksporter (wierzyciel) może czekać na zapłatę należności w terminie zapadalności lub przelać wierzytelność na forfaitera (bank), po uprzedniej prezentacji określonych dokumentów (np. faktur). Forfaiter przekazuje dokumenty do banku importera (akredytata), a ten wydaje je importerowi, po zbadaniu ich wiarygodności. W terminie zapłaty należności ma miejsce rozliczenie akredytywy, z równoczesnym obciążeniem rachunku importera.

Możliwe jest również - w ramach forfaitingu – dyskonto akredytywy własnej przez bank, który ją otworzył. Taka forma rozliczenia jest korzystna dla obu stron transakcji: eksporterowi pozwala pozyskać środki wcześniej, na preferencyjnych warunkach w porównaniu z warunkami oferowanymi przez jego bank krajowy (brak kosztów potwierdzenia akredytywy, niższa stawka dyskonta), zaś importerowi umożliwia odroczenie płatności w dogodnym dla niego terminie.

Marginalne znaczenie formy pieniężnej

Akredytywa pieniężna polega na tym, że bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający akredytywę) może zobowiązać się pisemnie wobec innego banku, że zwróci kwoty wypłacone beneficjentowi lub skupi weksle trasowane, ciągnione przez beneficjenta na wskazany bank (art. 86 ust. 1 prawa bankowego). Akredytywa pieniężna powinna zawierać: nazwę i adres osoby upoważnionej do dokonywania wypłat, kwotę i walutę akredytywy oraz termin jej ważności. Zobowiązania banku otwierającego stają się wymagalne z chwilą wypłaty dokonanej beneficjentowi na zasadach określonych w akredytywie, pod warunkiem przedstawienia przez beneficjenta dokumentu tożsamości (roszczenie to przysługuje bankowi, który dokonał wypłaty).

Obecnie, akredytywa pieniężna nie pełni w obrocie gospodarczym istotnej roli. Wykorzystywana jest najczęściej do realizacji wypłat na rzecz podróżnych, aczkolwiek wypierają ją karty płatnicze i czeki podróżne.

W stosunku prawnym akredytywy pieniężnej występują dwa banki (bank otwierający akredytywę oraz bank beneficjanta, dokonujący płatności na rzecz uprawnionego). Bank otwierający akredytywę pieniężną może upoważnić bank beneficjenta do dokonania wypłaty na rzecz uprawnionego, na zasadach określonych w dokumencie, potwierdzającym otwarcie takiej akredytywy (list kredytowy). Beneficjentowi przysługuje roszczenie o wypłatę jedynie w stosunku do banku otwierającego akredytywę. Nie powstaje natomiast między nim a bankiem upoważnionym do zrealizowania mu wypłaty żaden stosunek prawny.

W chwili otwarcia akredytywy, między bankiem otwierającym, a beneficjentem nawiązuje się stosunek zobowiązaniowy, który jest niezależny od relacji między zleceniodawcą, a bankiem. Akredytywa dokumentowa powinna zawierać: nazwę i adres zleceniodawcy i beneficjenta, kwotę i walutę akredytywy, termin ważności akredytywy oraz opis dokumentów, po których przedstawieniu beneficjentowi będzie przysługiwało prawo żądania wypłaty w ramach akredytywy. Zobowiązanie banku otwierającego akredytywę staje się wymagalne w momencie przedstawienia przez beneficjenta dokumentów, zgodnie z warunkami akredytywy.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego