W SN sprawa ważna dla przedsiębiorców. Chodzi o podstawę wymiaru składek

Powiększony skład Sądu Najwyższego jeszcze w listopadzie odpowie na pytanie Izby Pracy, czy ZUS może obniżać podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne zadeklarowaną przez przedsiębiorcę tuż po rozpoczęciu działalności.

Publikacja: 22.11.2023 14:09

W SN sprawa ważna dla przedsiębiorców. Chodzi o podstawę wymiaru składek

Foto: Adobe Stock

Dokładnie pytanie Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN brzmi:  „Czy organ rentowy w przypadku podjęcia pozarolniczej działalności przez ubezpieczonego, nie negując tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jest uprawniony do weryfikacji podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia w sytuacji, gdy w początkowym okresie prowadzenia tej działalności ubezpieczony deklaruje podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, której wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach, zaś w kolejnych miesiącach realizuje się ryzyko socjalne, którego wystąpienie było pewne w momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej.”

Izba  rozpatrywała ‎skargę kasacyjną przedsiębiorczyni odwołującej się od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu ‎z 20 października 2020 r., (sygn. akt III AUa 585/20). Posiedzenie SN w tej sprawie odbędzie się 29 listopada (sygn. akt III UZP 3/23).

Czytaj więcej

SN: ZUS nie może narzucać przedsiębiorcom podstawy wymiaru składek

Prawo nie zakazuje wysokich składek

Uprawnienie przedsiębiorców do deklarowania podstawy wymiaru składek w maksymalnej wysokości do 250 proc.  przeciętnego wynagrodzenia jest wprost wskazane w art. 18 ust. 8 i art. 20 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

- Oczywistym jest, iż przedsiębiorcy korzystali z tego uprawnienia w celu uzyskania możliwie najwyższych (optymalnych) świadczeń, tj. zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego oraz emerytalnego. Tymczasem Zakład Ubezpieczeń Społecznych wielokrotnie obniżał przedsiębiorcom podstawy wymiaru składek deklarowane w wyższych wysokościach, argumentując, iż działanie takie jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego - zauważa rzecznik małych i średnich przedsiębiorców Adam Abramowicz.

Była już uchwała SN

21 kwietnia  2010 r. skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego podjął uchwałę dotyczącą praktyki ZUS  (sygn. akt II UZP 1/10). Zgodnie z jej treścią Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeśli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd Najwyższy podkreślał, iż ZUS nie może modyfikować wysokości deklarowanej przez przedsiębiorcę podstawy wymiaru składek z uwagi na zasady współżycia społecznego.

- Pomimo jednoznacznej treści uchwały, ZUS wydawał decyzje obniżające przedsiębiorcom podstawy wymiaru składek w sytuacjach, w których uznawał, iż przedsiębiorca otrzymał (w ocenie ZUS) nieadekwatnie wysokie zasiłki. Niestety zdarzało się, iż sądy potwierdzały wadliwą interpretację Zakładu - wskazał Rzecznik MŚP.

W takich sytuacjach Rzecznik wnosił do Sądu Najwyższego skargi nadzwyczajne. Dotychczas cztery z nich zostały uwzględnione przez Sąd Najwyższy wyrokami: z dnia 2 marca 2023 r., sygn. akt II NSNc 107/23, 19 kwietnia 2023 r., sygn. akt II NSNc 171/23, 15 czerwca 2023r., sygn. akt II NSNc 197/23 oraz 22 czerwca 2023 r., sygn. akt II NSNc 204/23.

Z treści wyroków Sądu Najwyższego jednoznacznie wynika, iż stanowisko wyrażone w "siódemkowej" uchwale SN z  2010 r. zachowuje pełną aktualność, a wobec jego jednoznacznego brzmienia Zakład nie jest uprawniony do kwestionowania wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zadeklarowanej przed przedsiębiorcę, jeżeli mieści się ona w ustawowych granicach.

W ocenie Rzecznika  uchwała ta jest nadal aktualna i odnosi się do całego okresu prowadzenia działalności gospodarczej, a więc także początkowego okresu tej działalności.

„Kwestionowanie przez ZUS podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne deklarowanych przez przedsiębiorców bezsprzecznie stanowi bezprawną ingerencję w prawa przedsiębiorców na rzecz imperium Państwa, niezależnie od tego, czy dotyczy działalności gospodarczej prowadzonej od kilku dekad, czy też kilku dni” – uważa Adam Abramowicz.

W jego opinii, uchwała, która zostanie podjęta 29 listopada 2023 r., będzie miała istotny wpływ na losy przedsiębiorców, w tym przedsiębiorczych matek. 

Dokładnie pytanie Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN brzmi:  „Czy organ rentowy w przypadku podjęcia pozarolniczej działalności przez ubezpieczonego, nie negując tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jest uprawniony do weryfikacji podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia w sytuacji, gdy w początkowym okresie prowadzenia tej działalności ubezpieczony deklaruje podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, której wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach, zaś w kolejnych miesiącach realizuje się ryzyko socjalne, którego wystąpienie było pewne w momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej.”

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Co czeka zarządców budynków w regulacjach elektromobilności?