Jak skorygować pomyłki poprzedniej księgowej

Wykryte w księgach spółki nieprawidłowości z poprzednich, zamkniętych już lat wykazuje się w bieżącej ewidencji. Sposób ujęcia będzie różny dla błędów istotnych i nieistotnych.

Publikacja: 13.05.2015 06:00

- Pracuję w firmie, która zajmuje się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych dla klientów zewnętrznych (outsourcing księgowy). W kwietniu rozpoczęliśmy prowadzenie ksiąg nowego klienta. To spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadząca księgi na podstawie ustawy o rachunkowości, a jej rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym.

Podczas weryfikacji sald zauważyliśmy, że w 2013 r. spółka otrzymała dotację unijną na środek trwały. Dotację tę poprzednie biuro rachunkowe zewidencjonowało jednorazowo w przychody, podczas gdy w naszej ocenie powinna być ujęta jako rozliczenia międzyokresowe przychodów i rozliczana równolegle do odpisów amortyzacyjnych.

Dodatkowo kalkulacja rezerwy na odprawy emerytalne była oparta na wycenie aktuarialnej sporządzonej w 2012 r. Zarząd spółki za naszą namową zaktualizował tę wycenę. Zgodnie z aktualnymi szacunkami rezerwa na świadczenia emerytalne powinna być wyższa o 40 tys. zł, co z punktu widzenia sprawozdania jest kwotą istotną.

Czy i w jaki sposób powinniśmy skorygować sprawozdanie spółki w związku z wymienionymi nieprawidłowościami? – pyta czytelnik.

Każdą z dwóch opisanych w pytaniu sytuacji należy rozpatrzyć osobno. Korekta dotacji jest bowiem błędem popełniony w poprzednich okresach w rozumieniu Krajowego Standardu Rachunkowości nr 7 (dalej KSR 7). Natomiast korektę wartości rezerwy na odprawy emerytalne należy traktować jako zmianę wartości szacunkowych.

Niewykazanie dotacji na środek trwały w pozycji „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" oznacza niezastosowanie się do art. 41 ustawy o rachunkowości (uor). Przepis ten obliguje jednostki gospodarcze do zawieszania przychodów z tytułu dotacji w tej właśnie pozycji bilansowej i późniejsze rozliczanie jej proporcjonalnie do odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego. Błąd ten wystąpił w 2013 r., a został wykryty dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania za ten rok. Ponieważ rok obrotowy spółki pokrywa się z rokiem kalendarzowym, to jej sprawozdanie finansowe za 2013 r. powinno być zatwierdzone do 30 czerwca 2014 r. W związku z tym, że księgi za 2013 r. są już zamknięte, powstaje pytanie, jak odnieść się w sprawozdaniu finansowym za 2014 r. do popełnionego błędu w latach wcześniejszych.

Ważne kryterium

Aby na nie odpowiedzieć, trzeba przede wszystkim ocenić, czy popełniony błąd jest istotny. Błędy są istotne, jeśli pojedynczo lub łącznie mogą wpłynąć na decyzje gospodarcze podejmowane na podstawie sprawozdań finansowych przez ich odbiorców (udziałowców, kontrahentów, banki).

1. Jeżeli błąd jest nieistotny, tzn. nie zniekształca obrazu sytuacji firmy wynikającego ze sprawozdania finansowego, to mimo że dotyczy on 2013 r., korektę można rozliczyć przez wynik roku bieżącego, czyli tak, jakby błąd popełniono w 2014 r.

2. Jeżeli natomiast błąd dotyczy lat ubiegłych i jest to błąd istotny, a informację o nim jednostka otrzymała przed zatwierdzeniem sprawozdania za rok 2014, to powinna odnieść kwotę korekty w poczet kapitału własnego i wykazać jako stratę z lat ubiegłych, ująć w odpowiedniej pozycji zestawienia zmian kapitału (funduszu) własnego (jeżeli jednostka jest zobowiązana do jego sporządzania) oraz przekształcić dane w sposób retrospektywny, aby zachować ich porównywalność. Ponadto spółka powinna pamiętać, aby opisać błąd w dodatkowych informacjach i objaśnieniach. Zgodnie z punktem 5.8 KSR 7 jednostka powinna ujawnić w dodatkowych informacjach i objaśnieniach następujące informacje:

- rodzaj błędu popełnionego w poprzednich latach,

- kwotę korekty dotyczącej bieżącego roku obrotowego i każdej korekty dotyczącej lat poprzednich,

- kwotę korekty dotyczącej okresów wcześniejszych od okresów uwzględnionych w danych porównawczych.

Przy ustalaniu kwoty błędu należy pamiętać, że w niektórych przypadkach należy także skorygować wartość podatku bieżącego oraz podatku odroczonego. W związku z tym, że w pytaniu nie ma informacji dotyczącej sposobu rozliczenia wykazanej dotacji na potrzeby podatku dochodowego, kwestia ta nie została szerszej przeanalizowana.

Przykład

Spółka wykryła błąd polegający na niepoprawnym ujęciu dotacji na środek trwały. Dane dotyczące tego zdarzenia są następujące:

- wartość dotacji: 30 000

- wartość środka trwałego: 30 000

- stawka amortyzacji: 20 proc.

- amortyzacja za 2013 r.: 6000

- amortyzacja za 2014 r.: 6000

WARIANT I

Korekta błędu popełnionego w 2013 r., wykrytego po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2013 r. i ujęcie w sprawozdaniu finansowym za 2014 r. przy założeniu, że błąd jest nieistotny.

Ewidencja księgowa w 2014 r.

1. Wykazanie dotacji w rozliczeniach międzyokresowych

Wn „Pozostałe koszty operacyjne" 30 000

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" 30 000

2. Rozliczenie dotacji za rok 2013

Wn „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" 6000

Ma „Pozostałe koszty operacyjne" 6000

3. Rozliczenie dotacji za rok 2014

Wn „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" 6000

Ma „Pozostałe przychody operacyjne" 6000

Wpływ na sprawozdanie finansowe - obacz tabela nr 1 i 2

WARIANT II

Korekta błędu popełnionego w 2013 r., wykrytego po zatwierdzeniu sprawozdania za 2013 r. i ujęcie w sprawozdaniu za 2014 r., przy założeniu, że błąd jest istotny.

Ewidencja księgowa w 2014 r.:

1. Wykazanie dotacji w rozliczeniach międzyokresowych

Wn „Strata z lat ubiegłych" 30 000

Ma „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" 30 000

2. Rozliczenie dotacji za rok 2013

Wn „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" 6000

Ma „Strata z lat ubiegłych" 6000

3. Rozliczenie dotacji za rok 2014

Wn „Rozliczenia międzyokresowe przychodów" 6000

Ma „Pozostałe przychody operacyjne" 6000

Wpływ na sprawozdanie finansowe - zobacz tabela nr 3, 4 i 5

W dodatkowych informacjach i objaśnieniach jednostka podaje:

1) rodzaj błędu popełnionego w poprzednich latach,

2) kwotę korekty dotyczącej bieżącego roku obrotowego i korekty dotyczącej lat poprzednich.

To tylko szacunki

Błędna kalkulacja rezerwy emerytalnej nie jest błędem, lecz zmianą wartości szacunkowych. Wynika to wprost z punktu 4.1. oraz 5.2. KSR 7. Zmiana wartości szacunkowych powoduje konieczność skorygowania wartości wykazanych w księgach rachunkowych i w odpowiednich pozycjach aktywów lub pasywów bilansu. Skutki zmiany wartości szacunkowych, w tym spowodowane ich weryfikacją, jednostka uwzględnia, stosując podejście prospektywne, i odnosi odpowiednio w ciężar lub na dobro wyniku finansowego lub na kapitał (fundusz) własny, jeżeli przepisy o rachunkowości tak stanowią.

Uwaga! Zmiana wartości szacunkowych nie wymaga przekształcenia danych porównawczych.

KSR 7 wymaga, aby jednostka w związku ze zmianą wartości szacunkowych wykazała w dodatkowych informacjach i objaśnieniach następujące dane:

- rodzaj, przyczynę i kwoty zmiany wartości szacunkowych, które wywołują skutki w bieżącym roku obrotowym i/albo według przewidywań wywołają skutki w kolejnych latach obrotowych, lub

- wyjaśnienie braku możliwości ujawnienia liczbowych skutków zmian wartości szacunkowych dotyczących przyszłych okresów, jeżeli określenie tych skutków nie jest praktycznie wykonalne.

Jeżeli spółka wykazuje w sprawozdaniu finansowym podatek odroczony, to zmiana szacunku dotycząca rezerwy emerytalnej wpłynie na zmianę jego wartości wykazanej w rachunku zysków i strat, a także wartości aktywa z tytułu podatku odroczonego.

Przykład

Spółka wykryła, że błędnie oszacowała rezerwę na odprawy emerytalne. Z aktualnie przeprowadzonej wyceny aktuarialnej wynika wzrost wartości tej rezerwy o 40 000 zł. Podatek odroczony liczony od wzrostu wartości rezerwy emerytalnej to 7600 zł.

Ewidencja księgowa w 2014 r.:

1. Ujęcie prawidłowo oszacowanej kwoty rezerwy

Wn „Wynagrodzenia i inne świadczenia" 40 000

Ma „Rezerwa na świadczenia emerytalne" 40 000

2. Podatek odroczony

Wn „Aktywa z tyt. podatku odroczonego" 7600

Ma „Podatek odroczony" 7600

Wpływ na sprawozdanie finansowe - zobacz tabela 7 i 8

W dodatkowych informacjach i objaśnieniach spółka powinna zawrzeć dane o rodzaju, przyczynie i kwocie zmiany wartości szacunkowych, które wywołują skutki w bieżącym roku obrotowym i według przewidywań wywołają skutki w kolejnych latach obrotowych.

Autor jest menedżerem w Grupie ECA

- Pracuję w firmie, która zajmuje się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych dla klientów zewnętrznych (outsourcing księgowy). W kwietniu rozpoczęliśmy prowadzenie ksiąg nowego klienta. To spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadząca księgi na podstawie ustawy o rachunkowości, a jej rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym.

Podczas weryfikacji sald zauważyliśmy, że w 2013 r. spółka otrzymała dotację unijną na środek trwały. Dotację tę poprzednie biuro rachunkowe zewidencjonowało jednorazowo w przychody, podczas gdy w naszej ocenie powinna być ujęta jako rozliczenia międzyokresowe przychodów i rozliczana równolegle do odpisów amortyzacyjnych.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP