Wszystkie te warunki muszą zostać spełnione łącznie, a w przypadku zakwestionowania określonej praktyki przez organ antymonopolowy (Komisję Europejską lub Prezesa UOKiK) to na przedsiębiorcach (stronach porozumienia) spoczywa ciężar wykazania, że dana praktyka jest objęta wyłączeniem indywidualnym. Oznacza to również, że wszelkiego rodzaju ograniczenia konkurencji wynikające ze współpracy przedsiębiorców powinny zostać samodzielnie ocenione przez strony (self-assessment). Ponieważ w unijnym systemie prawa antymonopolowego brak jest odpowiednika interpretacji podatkowej (tzn. uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia organu w przedmiocie kwalifikacji prawnej danego rozwiązania), instytucja wyłączenia indywidualnego jest wykorzystywana przede wszystkim jako linia obrony w postępowaniach antymonopolowych i sądowych.
Deklaracja Komisji dotycząca możliwości kierowania indywidualnych zapytań stanowi istotne odstępstwo od zasady samooceny. Z komunikatu wynika bowiem, że przedsiębiorcy mogą zwrócić się do Komisji w celu wyjaśnienia wątpliwości prawnych dotyczących rozważanego modelu współpracy biznesowej. Komisja wskazuje, że tolerowane będą takie formy współpracy przedsiębiorców, które mają na celu zapewnienie ciągłości dostaw (np. poprzez koordynację produkcji lub wymianę informacji o stopniu wykorzystania mocy produkcyjnych) w związku z pandemią.
Pomimo, iż komunikat odwołuje się przede wszystkim do produktów medycznych, „zaproszenie" Komisji do składania zapytań indywidualnych nie jest ograniczone wyłącznie do sektora ochrony zdrowia. Mając na uwadze praktykę obrotu gospodarczego, wydaje się, że podobne wątpliwości mogą pojawić się nie tylko w odniesieniu do horyzontalnych porozumień kooperacyjnych, ale mogą dotyczyć również porozumień wertykalnych oraz jednostronnych praktyk przedsiębiorców posiadających pozycję dominującą.
Na marginesie warto wskazać, że przed wejściem w życie rozporządzenia Rady (WE) 1/2003 z 16 grudnia 2003 w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu, istniała możliwość notyfikacji porozumienia Komisji Europejskiej, która wydawała rozstrzygniecie w przedmiocie wyłączenia indywidualnego (system zbliżony do kontroli koncentracji). Okazuje się, że kryzys wywołany COVID-19 wpłynął na wzrost popularności tego instrumentu w tych jurysdykcjach, gdzie rozwiązanie takie dalej obowiązuje. Dobrym przykładem jest Australia, gdzie organ antymonopolowy w krótkim czasie wydał szereg decyzji dopuszczających ograniczenia konkurencji związane ze współpracą przedsiębiorców, m.in. w sektorze ubezpieczeniowym, opieki zdrowotnej i zaopatrzenia w leki i sprzęt medyczny, bankowości, centrów handlowych oraz handlu detalicznego.
Komunikat zawiera również apel o raportowanie do Komisji wszelkiego rodzaju nieuczciwych praktyk mogących naruszać unijne reguły konkurencji, co oznacza, że urzędnicy będą szczególnie uważnie przyglądali się wszelkiego rodzaju skargom oraz sygnałom wpływającym z rynku.
W związku z tym, że bieżące działania przedsiębiorców są przedmiotem wnikliwej obserwacji organów antymonopolowych na całym świecie, w zaistniałej sytuacji warto rozważyć wystąpienie do Komisji z zapytaniem o ocenę niektórych praktyk biznesowych przed ich wdrożeniem. W przypadku korzystnego dla przedsiębiorcy rozstrzygnięcia rozwiązanie takie może okazać się szybsze oraz tańsze w porównaniu z drogą postępowania administracyjnego i sądowego, wiążącego się z ewentualnym – nawet nieskutecznym – zakwestionowaniem legalności danej praktyki przez Komisję lub Prezesa UOKiK. Należy również pamiętać, że unijne reguły konkurencji (art. 101 i 102 Traktatu o funkcjonowaniu UE) mogą być stosowane zarówno przez Komisję, jak i organy krajowe, przez co pozytywne rozstrzygniecie Komisji może również „uporządkować" sytuację prawną przedsiębiorcy w relacji z Prezesem UOKiK.
