Czas pracy w instytucjach kultury bardziej elastycznie

Pracownikowi muzeum czy teatru nie trzeba zapewniać przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w okresie rozliczeniowym. Ale jeśli po jego zakończeniu złoży wniosek urlopowy, w pierwszej kolejności trzeba oddać mu wolne za pracę w innych dniach wolnych wynikających z pięciodniowego tygodnia pracy.

Publikacja: 24.11.2014 06:00

Czas pracy w instytucjach kultury bardziej elastycznie

Foto: Fotorzepa, Jakub Ostałowski

W związku ze specyfiką pracy w instytucjach kultury – takich jak domy kultury, biblioteki, teatry, kina, filharmonie, opery, galerie sztuki itp. – ustawodawca przewidział pewne odrębne uregulowania dotyczące czasu pracy zatrudnionych w nich osób. Ośrodki te wykonują bowiem swoją kulturalną działalność głównie w weekendy.

Jednym z takich uregulowań jest przepis stanowiący, że pracownikom instytucji kultury można udzielać dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu w pięciodniowym tygodniu pracy, łącznie z urlopem wypoczynkowym. Oznacza to, że nie trzeba zapewniać pracownikom zatrudnionym w instytucjach kultury przeciętnie pięciodniowego tygodnia w tych okresach rozliczeniowych, w których nie korzystają oni z urlopu wypoczynkowego.

Przykład

Animator zatrudniony w domu kultury wykonywał pracę w dziesięć sobót, które były dniami wolnymi wynikającymi z pięciodniowego tygodnia pracy, w okresie rozliczeniowym obejmującym miesiące od kwietnia do czerwca 2014 r. Zatem w tym okresie, w którym – zgodnie z obowiązującymi przepisami – było do przepracowania 61 dni, on wykonywał pracę 71 dni. Nie wybrał w tym czasie ani jednego dnia urlopu wypoczynkowego. W kolejnym okresie rozliczeniowym pracownik złożył wniosek o udzielenie mu urlopu wypoczynkowego na cały lipiec 2014 r. (23 dni). Pracodawca ma obowiązek udzielić mu w pierwszej kolejności dziesięciu dni wolnych wynikających z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy za okres kwiecień – czerwiec 2014 r. i odjąć z puli urlopowej na ten rok jedynie pozostałe 13 dni urlopu wypoczynkowego. Pracodawca nie musiał zatem oddawać animatorowi dni wolnych za pracę w soboty w tym samym okresie rozliczeniowym. Ale złożenie przez podwładnego wniosku urlopowego obliguje go już do tego, aby udzielił urlopu po wcześniejszym oddaniu dni wolnych za pracę w soboty.

Bez samowolki

Zatrudniony nie może samodzielnie decydować, kiedy odbierze dni wolne za pracę np. w weekendy. To pracodawca odpowiada za przestrzeganie przepisów o czasie pracy i to na nim ciąży obowiązek udzielenia tego wolnego w jak najkrótszym terminie – zamiast lub łącznie z urlopem wypoczynkowym.

Przykład

Bibliotekarka pracowała w weekend 22 i 23 lutego 2014 r. W bibliotece obowiązuje trzymiesięczny okres rozliczeniowy, który pokrywa się z kwartałami kalendarzowymi. Pracownica w okresie rozliczeniowym obejmującym miesiące kwiecień–czerwiec 2014 r. trzykrotnie korzystała z urlopu wypoczynkowego, każdorazowo po dwa dni. Mimo to szef nie udzielił jej dni wolnych w zamian za weekendową pracę w lutym. Takie postępowanie narusza przepisy o czasie pracy i może zostać uznane za wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym. Nawet gdyby pracownica nie zwróciła się wprost o odbiór tych dni wolnych, pracodawca powinien udzielić jej wolnego w zamian za pracę w zimowy weekend po otrzymaniu pierwszego wniosku urlopowego.

Ten sam przedział czasowy

Nie ma natomiast przeszkód prawnych, aby udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego bez wcześniejszego oddania mu dni wolnych, jeśli:

- dotyczy to tego samego okresu rozliczeniowego czasu pracy, a

- pracodawca odda podwładnemu wszystkie należne dni wolne w tym samym okresie rozliczeniowym.

Ponieważ w instytucjach kultury istnieje możliwość przedłużenia okresu rozliczeniowego aż do 12 miesięcy, pracodawca powinien w tym przedziale rozliczyć cały czas pracy zatrudnionych i oddać im wszystkie dni wolne. Trudno bowiem wyobrazić sobie sytuację, aby podwładny w całym roku nie korzystał z urlopu wypoczynkowego, co tym samym umożliwiłoby pracodawcy przeniesienie obowiązku oddania tych dni wolnych aż na następny rok.

Planowanie nadgodzin

Co do zasady planowanie pracy w godzinach nadliczbowych jest niedopuszczalne. Konieczność jej świadczenia musi bowiem wynikać z nieprzewidzianych wcześniej okoliczności, które skłaniają pracodawcę do jej polecenia. Nie ma przy tym znaczenia, czy takie planowanie dotyczy godzin nadliczbowych wynikających z przekroczenia dobowej czy przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy.

Od tej sztywnej reguły jest jednak wyjątek przewidziany dla pracowników instytucji kultury. Skoro bowiem nie ma konieczności zapewnienia im przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w okresie rozliczeniowym, w którym nie korzystają oni z urlopu, to równie dobrze można zaplanować im większą liczbę dni pracy niż wynikająca z obowiązujących przepisów.

Przykład

Pracowników filharmonii obowiązuje podstawowy system czasu pracy w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym. Otrzymują oni grafiki obejmujące cały miesięczny okres. Dla zatrudnionego przy obsłudze zaplanowano w maju 2014 r. czas pracy w następujący sposób >patrz tabela obok.

W takim przypadku pracodawca musi zaplanować dodatkowe dni wolne, wynikające z rozkładu w pięciodniowym tygodniu pracy, w innym okresie rozliczeniowym. Gdyby jednak pracownik w maju 2014 r. zwrócił się do przełożonego z wnioskiem o urlop wypoczynkowy, ten musiałby w pierwszej kolejności oddać mu dzień wolny w zamian za pracę w innym dniu wolnym wynikającym z pięciodniowego tygodnia pracy. Takie planowanie większej liczby dni pracy dla zatrudnionych w instytucji kultury nie jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami. Należy jednak pamiętać, że nie może to dotyczyć godzin nadliczbowych wynikających z przekroczenia dobowej normy czasu pracy. Wówczas doszłoby do naruszenia przepisów o pracy w godzinach nadliczbowych.

Wszystkie niedziele w pracy

Zatrudnionym w instytucjach kultury, z racji specyfiki ich pracy polegającej na częstym wykonywaniu zadań w weekendy, ustawodawca nie zagwarantował konieczności zapewnienia wolnej niedzieli co najmniej raz na cztery tygodnie. Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej w art. 26e wyłącza taki obowiązek, dając tym samym możliwość zatrudniania tych osób we wszystkie niedziele w roku kalendarzowym.

Jednocześnie jednak ustawodawca nie przewidział żadnych odrębnych regulacji dotyczących możliwości oddawania przepracowanej niedzieli po okresie rozliczeniowym (tak jak w przypadku dni wolnych wynikających z rozkładu w pięciodniowym tygodniu pracy). Pracownicy mają zatem prawo do rekompensaty niedzielnej pracy według ogólnych regulacji wynikających z kodeksu pracy. Ten zobowiązuje pracodawcę, aby osobie wykonującej pracę w niedziele i święta udzielił w zamian innego dnia wolnego w ciągu sześciu dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takim dniu. Gdy odebranie wolnego w tym terminie nie jest możliwe, pracownik powinien go odebrać przed upływem okresu rozliczeniowego. Jeśli i takiej możliwości nie było, podwładny ma prawo do dodatku do wynagrodzenia w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę.

Dłuższe rozliczenia

Przedłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy w instytucjach kultury było możliwe już przed 23 sierpnia 2013 r., tj. zanim taką możliwość przewidział dla wszystkich pracodawców kodeks pracy. Chociaż przesłanki przedłużenia okresu rozliczeniowego zostały uregulowane niemal identycznie w k.p. i w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, to jednak niezbędny warunek informacyjny jest inny. Aby wprowadzić przedłużony okres rozliczeniowy dla pracowników instytucji kultury, pracodawca musi zawiadomić o tym właściwego inspektora pracy, i to przed rozpoczęciem jego stosowania. Jeśli zaś chodzi o przedłużanie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy na podstawie przepisów k.p., to termin na takie zawiadomienie wynosi pięć dni roboczych od zawarcia porozumienia w tym zakresie.

W związku ze specyfiką pracy w instytucjach kultury – takich jak domy kultury, biblioteki, teatry, kina, filharmonie, opery, galerie sztuki itp. – ustawodawca przewidział pewne odrębne uregulowania dotyczące czasu pracy zatrudnionych w nich osób. Ośrodki te wykonują bowiem swoją kulturalną działalność głównie w weekendy.

Jednym z takich uregulowań jest przepis stanowiący, że pracownikom instytucji kultury można udzielać dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu w pięciodniowym tygodniu pracy, łącznie z urlopem wypoczynkowym. Oznacza to, że nie trzeba zapewniać pracownikom zatrudnionym w instytucjach kultury przeciętnie pięciodniowego tygodnia w tych okresach rozliczeniowych, w których nie korzystają oni z urlopu wypoczynkowego.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Co czeka zarządców budynków w regulacjach elektromobilności?