Rz: Od 2 stycznia 2016 r. pracownik – ojciec dziecka – może się ubiegać o urlop macierzyński, jeśli bezrobotna matka malucha znajdzie pracę. Przepis mówi, że prawo takie ojciec ma w okresie zatrudnienia matki. Czy to oznacza, że traci je z dniem utraty pracy lub śmierci matki?
Urszula Kądziołka: Rzeczywiście uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej potwierdza, że z takiego uprawnienia ojciec dziecka może skorzystać tylko w okresie zatrudnienia jego matki. Ma to na celu uniknięcie nadużyć ze strony rodziców, które polegają na fikcyjnym zatrudnianiu się matki wyłącznie po to, aby umożliwić powstanie dodatkowych uprawnień. Co równie istotne, ojciec ma prawo do części urlopu macierzyńskiego tylko jeśli matka jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Wprowadzając takie ograniczenie, ustawodawca zablokował pole do innych nadużyć, polegających m.in. na podejmowaniu przez matkę działalności gospodarczej tylko w celu uzyskania dodatkowych uprawnień. Z uwagi na ten szczególny charakter regulacji nie przewidział również odesłania do § 12 i § 15, w konsekwencji śmierć matki powoduje utratę uprawnienia ojca dziecka.
Czy zmiana pracodawcy, a więc ponowne uzyskanie statusu pracownika przez matkę dziecka, umożliwi jego ojcu ponowne nabycie prawa do niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego na podstawie art. 180 § 17 k.p.?
Ten przepis nie reguluje takiego przypadku wprost. Jednak nie budzi wątpliwości, że możliwe jest kilkakrotne skorzystanie przez rodziców z tego rozwiązania, przy spełnieniu określonych w nim przesłanek. Może się więc zdarzyć, że matka utraci zatrudnienie, a następnie jeszcze w okresie uprawniającym do skorzystania z urlopu macierzyńskiego zawrze umowę o pracę co najmniej na pół etatu. Wówczas ojciec będzie mógł skorzystać z pozostałej części urlopu macierzyńskiego, przypadającej po dniu zatrudnienia matki.
Czy pracownik, który uzyskał prawo do macierzyńskiego na podstawie art. 180 § 17 k.p., wykorzystał go w całości i zgodnie z art. 1821a k.p. wnioskował o urlop rodzicielski, może dzielić się nim z matką dziecka na ogólnych zasadach?
