Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w składzie 7 sędziów z 20 listopada 2015 r., III CZP 17/15.
Pierwszy prezes Sądu Najwyższego przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne „Czy wpis uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru, o którym mowa w art. 47945§ 2 k.p.c., powoduje, że przewidziana w art. 47943. k.p.c. rozszerzona skuteczność prawomocnego wyroku będącego podstawą tego wpisu stoi na przeszkodzie postępowaniu w przedmiocie kontroli postanowienia tej samej treści, zawartego w innym wzorcu umowy, stosowanym przez przedsiębiorcę, przeciwko któremu został wydany ten wyrok, bądź przez innego przedsiębiorcę?". W uzasadnieniu wniosku zostało wskazane, że w orzecznictwie sądów ujawniły się rozbieżności dotyczące podmiotowych i przedmiotowych granic przewidzianej w art. 47943 k.p.c. rozszerzonej prawomocności materialnej wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone. W aspekcie podmiotowym rozbieżności dotyczyły tego, czy prawomocność ta działa przeciwko wszystkim przedsiębiorcom stosującym takie postanowienie w swoich wzorcach, czy też tylko przeciwko temu przedsiębiorcy, przeciwko któremu zapadł wyrok. W aspekcie przedmiotowym rozbieżności dotyczyły tego, czy skutki prawomocności materialnej obejmują tylko klauzulę zawartą w konkretnym wzorcu poddaną ocenie w postępowaniu, czy też rozciągają się także na zawarte w innych wzorcach postanowienia tej samej treści (względnie nawet postanowienia podobne). Sąd Najwyższy podjął uchwałę o treści przytoczonej na wstępie.
—Marta Wiśniewska
Komentarz eksperta
Marta Wiśniewska, radca prawny w warszawskim biurze Rödl & Partner
Uchwała Sądu Najwyższego rozstrzyga pojawiające się w orzecznictwie i doktrynie istotne rozbieżności dotyczące postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 47936 47945 k.p.c.). Analizę uchwały należy rozpocząć od wskazania przedmiotu i celu tego postępowania, co pozwoli na lepsze zrozumienie zapadłego rozstrzygnięcia. Przedmiotem postępowania jest abstrakcyjna kontrola postanowień wzorców umowy, tzn. kontrola dokonywana w oderwaniu od okoliczności konkretnego przypadku. Jego celem jest zaś ochrona zbiorowych interesów konsumentów rozumianych jako element interesu publicznego. Wyraźne wskazanie przez Sąd Najwyższy, że postępowanie to nie służy ochronie interesu indywidualnego danego konsumenta, ma istotne znaczenie dla zrozumienia wywodów Sądu Najwyższego.
