Tragedia Kamila pokazała, że potrzeba zmian systemowych

To właściwie zgodna opinia sędziów i prawników rodzinnych.

Decyzje sądów w Częstochowie i Olkuszu w sprawie ośmioletniego Kamila, który został zakatowany przez ojczyma, postanowiła zbadać prokuratura. Z kolei minister Michał Wójcik (były wiceszef resortu sprawiedliwości, obecnie bez teki) informuje, że grono ekspertów pracuje nad rozwiązaniami, które mają doprecyzować działania sędziów rodzinnych, aby mając mocny materiału dowodowy, sygnały z OPS, jak w przypadku zmarłego chłopca, obowiązkowo interweniowały. Ale szczegółów planowanych rozwiązań minister nie zdradza.

Tysiąc spraw, wszystkie pilne

Pytamy więc praktyków, co można zrobić, aby ograniczyć ryzyko takich zdarzeń.

– By zapobiec podobnym tragediom, ale też krzywdzeniu dzieci w ogólności, w tym ich zaniedbywaniu, dorastaniu w rodzinach głęboko dysfunkcyjnych, należy rozwiązać kwestie przeciążenia sądów rodzinnych i niewydolności systemu pieczy zastępczej. W sądach rodzinnych wszystkie sprawy wymagają pilnego rozpoznania, a nadanie na papierze priorytetu kolejnej ich kategorii niczego nie zmieni. Sędziowie mają po 600 i 1000 spraw, i nie jest możliwe natychmiastowe podejmowanie czynności we wszystkich – wskazuje Anna Begier, sędzia SR we Wrześni, członek Zespołu Prawa Cywilnego Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia.

– Co więcej, nie ma miejsc dla dzieci w rodzinach zastępczych, są braki w dostępie do specjalistów nawet w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Zdarza się, że gdy sąd postanowi o natychmiastowym umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej, jest ono przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej niewykonane – dodaje sędzia.

Czytaj więcej

Prawo karne

Gdy krzywdzone jest dziecko, procedury muszą być jasne

Bez dokładnych zasad walki z przemocą względem najmłodszych trudno będzie zapobiegać tragediom.

Szeroki zestaw uwag i postulatów, które należy wprowadzić w systemie ochrony dzieci opublikowało też Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce.

– Jako sędziowie rodzinni analizujemy ogólną sytuację, aby do takich zdarzeń więcej nie doszło, i wskazujemy na potrzebę zmian na wszystkich szczeblach instytucji zajmujących się dzieckiem i rodziną, łącznie z sądem opiekuńczym oraz na niewystarczający przepływ informacji między sądem, organami pomocy społecznej, kuratorami, organizatorem pieczy zastępczej i policją, szczególnie w przypadku zmiany miejsca zamieszkania rodziny z dzieckiem – mówi sędzia Ewa Ważny, prezes tego stowarzyszenia.

Także Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwałę o przeprowadzeniu lustracji spraw w sądach rejonowych w Częstochowie, Olkuszu i w SO w Częstochowie, które prowadziły sprawy dotyczące sytuacji w rodzinie Kamila.

Długa lista potrzeb

– Aby nie doszło do kolejnej tragedii, trzeba przede wszystkim zaoferować sądom rodzinnym narzędzia do błyskawicznej weryfikacji sytuacji małoletniego oraz odpowiednie środki wsparcia dzieci, ale i wszystkich członków rodziny, którzy doświadczają przemocy. Potrzebne jest także szczególne uwrażliwienie pracowników placówek edukacyjnych, aby potrafili dostrzec problemy nie tylko dzieci niegrzecznych, lecz także tych, które w obliczu doznawanej krzywdy wycofują się i nie wołają o pomoc – podkreśla Anisa Gnacikowska, adwokat zajmująca się sprawami rodzinnymi.

Natomiast adwokat Rafał Wąworek wskazuje na marginalizację w praktyce sądów rodzinnych, roli ojca w opiece nad dzieckiem i brak jakiegokolwiek prawno-sądowego nadzoru nad nowym partnerem matki, który formalnie nie jest częścią systemu rodzinnego.