Ulga uczniowska przysługująca spadkodawcy podlega dziedziczeniu - wyrok WSA

Ulga uczniowska, przysługująca spadkodawcy, jest prawem majątkowym podlegającym przejęciu przez spadkobiercę.

Publikacja: 12.12.2018 05:00

Ulga uczniowska przysługująca spadkodawcy podlega dziedziczeniu - wyrok WSA

Foto: 123RF

We wniosku o interpretację podatniczka wyjaśniła, że w maju 2017 r. zmarł jej ojciec, który prowadził działalność m.in. budowlaną oraz handlową. Rozważa ona założenie własnej firmy lub kontynuowanie działalności gospodarczej po ojcu, która jest obecnie prowadzona przez jej męża. Ojciec, po którym współdziedziczyła, w latach 2002–2006 uzyskiwał ulgi z tytułu wyszkolenia uczniów (obecnie ulga obowiązuje jedynie na zasadzie praw nabytych). Nie odliczył całości kwot z tego tytułu.

Zapytała czy w przypadku założenia nowej działalności, jak i kontynuowania firmy ojca, będzie mogła skorzystać z ulgi z tytułu wyszkolenia ucznia, którą nabył spadkodawca (w części w jakiej nabyła spadek). Sama nie miała wątpliwości, że w każdym przypadku – także przy zatrudnieniu na etacie - będzie ona mogła skorzystać z ulgi. Spadkobiercy podatnika co do zasady przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.

Czytaj też: Syn nie rozliczy dochodów zmarłego ojca

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Stwierdził, że prawa majątkowe to te, które są bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego, mają swój materialny i wymierny kształt. Do praw majątkowych należą m.in. prawo do zwrotu podatku, odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, odroczenia zapłaty podatku, prawo do nadpłaty oraz prawo do umorzenia w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłat prolongacyjnych, a także prawo do rozliczenia straty w następnych okresach rozliczeniowych. Natomiast prawa niemajątkowe obejmują m.in. prawo do złożenia korekty deklaracji czy zeznania, prawo do złożenia odwołania bądź skargi od decyzji.

W ocenie urzędników prawo do ulgi uczniowskiej przechodzi na spadkobiercę pod warunkiem dalszego prowadzenia przez niego tej działalności na własny rachunek. Kobieta po śmierci ojca nie zaczęła prowadzić działalności celem kontynuacji firmy prowadzonej uprzednio przez zmarłego ojca. Prawa do ulgi nie można wywodzić z tej okoliczności, że planuje ona kontynuowanie działalności ojca. Również w przypadku założenia nowej firmy oraz podjęcia zatrudnienia na umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną nie ma podstaw prawnych do skorzystania z omawianej ulgi.

Fiskus tłumaczył, że aby wnioskodawczyni uzyskała prawo do ulgi, musiałaby w myśl art. 97 § 2 ordynacji podatkowej kontynuować prowadzenie tej działalności na własny rachunek.

Kobieta nie zgodziła się z taką wykładnią przepisów i miała rację. WSA w Gliwicach uwzględnił jej skargę. Podkreślił, że do praw majątkowych zalicza się prawo do nadpłaty, do zwrotu podatku lub różnicy podatku naliczonego, prawo do rozliczenia straty w następnych okresach rozliczeniowych, prawo do ulg i premii inwestycyjnych, niewykorzystane prawa do rozłożenia zapłaty podatku na raty, odroczenia zapłaty podatku.

Ponadto, prawo do ulgi z tytułu wyszkolenia ucznia wynika z ustawy i pozostaje w korelacji do obowiązku podatkowego wynikającego z konstrukcji ustawy o PIT. Uprawnienie do skorzystania z „ulgi uczniowskiej" i do obniżenia podatku dochodowego jest więc ściśle związane z zobowiązaniem podatkowym z tytułu PIT. Postępowanie administracyjne w sprawie sprowadza się do zbadania warunków powstania prawa do ulgi, w tym przede wszystkim posiadania odpowiednich kwalifikacji, które zostały określone w ustawie. Wydana w tym postępowaniu decyzja nie kreuje uprawnienia, lecz potwierdza danej osobie fizycznej uprawnienie do skorzystania z ulgi na zasadach określonych w ustawie podatkowej. Możliwość odmówienia ulgi przez organ może wynikać tylko z niespełnienia warunków. Dlatego decyzja ta ma charakter deklaratoryjny. Warunkiem przejęcia praw i obowiązków majątkowych przez spadkobierców jest zaś ich istnienie u poprzedników prawnych.

WSA podkreślił, że sporna ulga jest niewątpliwie prawem majątkowym. Nie jest też prawidłowe stanowisko, że prawo do ulgi ma charakter osobisty, a więc nie podlega sukcesji. Zdaniem sądu, skoro prawo do zwolnienia podatkowego ma charakter majątkowy, to nie ma żadnych prawnych podstaw prawnych aby twierdzić, że sukcesja w zakresie zwolnień nie następuje. Odmienna wykładnia prowadziłaby do naruszenia konstytucyjnej zasady równości, gdyż sukcesji obowiązków podatkowych nie odpowiadałaby sukcesja uprawnienia będącego korelatem tego obowiązku.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 20 listopada 2018 r.

sygnatura akt: I SA/Gl 653/18

Komentarz eksperta

Grzegorz Grochowina, menedżer w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

Kwestia dziedziczenia ulg podatkowych od wielu lat budzi sporo wątpliwości. Główny problem sprowadza się do tego, czy ulgę taką można potraktować jako prawo majątkowe.

Ulga polegająca na obniżeniu podatku dochodowego z tytułu szkolenia uczniów (tzw. ulga uczniowska) została zlikwidowana 1 stycznia 2004 r., z zachowaniem praw nabytych. Podatnikom, którzy przed tym dniem nabyli prawo do obniżki podatku dochodowego o kwotę ulgi uczniowskiej w zakresie i na zasadach określonych w przepisach ustaw podatkowych, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2004 r., a odliczenia te nie znalazły pokrycia w podatku dochodowym obliczonym za lata poprzedzające rok 2004, przysługuje prawo do odliczeń na zasadach określonych w tych ustawach, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2004 r.

Artykuł 97 ordynacji podatkowej wprowadza do prawa podatkowego ogólną i samodzielną zasadę sukcesji generalnej majątkowych praw i obowiązków spadkobierców podatnika. Zgodnie z art. 97 § 1 o.p. spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Rozpatrujący skargę sąd stwierdził, że wskutek braku zdefiniowania w prawie podatkowym pojęć praw majątkowych i niemajątkowych, ich dookreślenia należy szukać w prawie cywilnym i publicznym.

Za majątkowe prawa uważa się więc te z nich, które są bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym ich posiadacza. Ponieważ ulga podatkowa jest ściśle skorelowana z obowiązkiem podatkowym, powodując po stronie uprawnionego zmniejszenie jego ciężaru, stanowi zatem bezpośredni interes ekonomiczny uprawnionego.

Tym samym, ulga uczniowska jest niewątpliwie prawem majątkowym podlegającym przejęciu na zasadach określonych w art. 97 § 1 o.p. Tym bardziej, że prawo to zmaterializowało się w wydanych za życia spadkodawcy decyzjach podatkowych. ?

We wniosku o interpretację podatniczka wyjaśniła, że w maju 2017 r. zmarł jej ojciec, który prowadził działalność m.in. budowlaną oraz handlową. Rozważa ona założenie własnej firmy lub kontynuowanie działalności gospodarczej po ojcu, która jest obecnie prowadzona przez jej męża. Ojciec, po którym współdziedziczyła, w latach 2002–2006 uzyskiwał ulgi z tytułu wyszkolenia uczniów (obecnie ulga obowiązuje jedynie na zasadzie praw nabytych). Nie odliczył całości kwot z tego tytułu.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP