Przełomowe orzeczenie SN w sprawie frankowiczów. Wyrok TSUE nie zmieni rozliczeń z bankami

To sedno wyroku Sądu Najwyższego, który uwzględnił skargę kasacyjną kredytobiorców wniesioną od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. Sprawa dotyczyła zasądzenia zwrotu spłaconych rat kredytu, w której SA zastosował tzw. teorię salda i oddalił roszczenie konsumentów o zwrot rat kapitałowo-odsetkowych zapłaconych na poczet umowy kredytu, która okazała się nieważna.

Czytaj więcej

Konsumenci

Czy TSUE zmieni rozliczanie frankowiczów z bankami? Zapadł przełomowy wyrok

Bank nie może domagać się od konsumenta zwrotu całej kwoty kredytu po unieważnieniu umowy - orzek...

Rozliczanie nieważnej umowy frankowej. Teoria salda czy dwóch kondykcji?

Teoria dwóch kondykcji polega na tym, że zarówno konsumentowi, jak i bankowi przysługują osobne roszczenia o zwrot całości świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu umowy kredytu, którą uznano za nieważną. Przy jej stosowaniu może jednak dochodzić do sytuacji, że konsument ma zwracać bankowi całą kwotę kredytu, choćby spłacił jego część. Ta metoda rozliczenia kredytu cieszy się jednak wśród konsumentów sporym powodzeniem, dlatego że to oni często pierwsi pozywają banki i uzyskują korzystne wyroki, niekoniecznie licząc się z tym, że potem banki ich pozywają. Przeciwnym sposobem rozstrzygania tych sporów jest tzw. teoria salda, polegająca na porównaniu należności stron umowy kredytu i zasądzeniu tylko nadwyżki stronie, która ją uiściła na podstawie abuzywnej umowy.

Sprawy frankowe. Co orzekł TSUE w wyroku z 19 czerwca 2025 r.? 

Istotny wyłom w tych sprawach uczynił wyrok TSUE z 19 czerwca 2025 r. (sygn. sprawy C-396/24), w którym przyjęto zasadność stosowania teorii salda w sytuacji, gdy roszczenia o zwrot świadczenia spełnionego na podstawie nieważnej umowy kredytu dochodzi bank (pisaliśmy o tym szerzej w Rzeczpospolitej z 19 czerwca 2025 r.).

W ocenie Sądu Najwyższego (sędziowie Joanna Misztal-Konecka, prezes Izby Cywilnej, Beata Janiszewska i Marcin Krajewski), SN jest związany swoją uchwałą z 25 kwietnia 2024 r. (sygn. akt III CZP 25/22), w której stwierdził, że jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron (czyli stosuje się teorię dwóch kondykcji).

Czytaj więcej

Konsumenci

Sądy wesprą frankowiczów. Ważne orzeczenie TSUE

Sąd upadłościowy powinien mieć możliwość zbadania ze swojej inicjatywy potencjalnie nieuczciwego...

Na stanowisko SN nie mógł mieć wpływu wyrok TSUE, w którym przyjęto zasadność stosowania teorii salda w sytuacji, gdy roszczenia o zwrot świadczenia spełnionego na podstawie nieważnej umowy kredytu dochodzi bank.

SN: wyrok TSUE nie spowodował, że ustało związanie zasadą prawną

SN wskazał, że wyrok Trybunału nie doprowadził do tego, że formalnie ustało związanie uchwaloną przez SN zasadą prawną. Ponadto z motywów, którymi kierował się TSUE, odrzucając teorię dwóch kondykcji w przypadku dochodzenia zwrotu nienależnego świadczenia przez bank, można wywieść, że w razie stwierdzenia nieuczciwego charakteru umowy sąd powinien upewnić się, że wydawane przez niego orzeczenie zniechęci przedsiębiorcę do wprowadzania nieuczciwych warunków w umowach oferowanych konsumentom. A jeżeli umowa nie może obowiązywać po usunięciu z niej nieuczciwych warunków, sąd powinien podjąć niezbędne środki dla ochrony konsumenta przed szczególnie szkodliwymi konsekwencjami.

W ocenie SN zastosowanie aksjologii leżącej u podstaw wyroku TSUE do stanu faktycznego rozpatrywanej przez niego sprawy, w którym roszczenie o zwrot świadczenia dochodzone jest przez konsumentów, prowadzi do wniosku, że to przyjęcie teorii dwóch kondykcji jest rozwiązaniem właściwszym, gdyż wywiera pożądany skutek prewencyjny i lepiej zabezpiecza interesy konsumenta. Teoria ta niewątpliwie ułatwia konsumentowi realizację jego własnego roszczenia i pozostawia mu do wyboru więcej opcji ochrony swoich praw. Konsument może bowiem dochodzić zwrotu całego spełnionego świadczenia albo podjąć decyzję o potrąceniu roszczenia o zwrot z roszczeniem banku, jeżeli uzna tę opcję za korzystniejszą dla siebie.

Czytaj więcej

Konsumenci

Tysiąc frankowiczów wygrywa z mBankiem. Prawomocny wyrok w głośnej sprawie

Po prawie 10 latach postępowania grupowego wytoczonego przez kredytobiorców frankowych Sąd Apelac...

Bank nie powinien pozywać frankowiczów o zwrot kredytu, który ma pokrycie w zapłaconych ratach

W konsekwencji zastosowanie teorii dwóch kondycji nie stoi w sprzeczności z art. 7 ust. 1 dyrektywy konsumenckiej (93/13) przy uwzględnieniu jego interpretacji przyjętej w wyroku TSUE z 19 czerwca 2025 r.