Transakcje M&A na akcjach spółek niepublicznych

Od 1 marca 2021 r., żeby skutecznie nabyć akcje, zarówno imienne, jak i na okaziciela, trzeba dokonać w rejestrze akcjonariuszy wpisu wskazującego nabywcę, liczbę oraz rodzaj, serie i numery albo odrębne oznaczenia nabytych akcji.

Publikacja: 01.12.2023 02:00

Transakcje M&A na akcjach spółek niepublicznych

Foto: Adobe Stock

 Wpis ten ma charakter konstytutywny, skutkujący przejściem praw do akcji. W celu zbycia akcji, imiennych lub na okaziciela, trzeba zatem zawrzeć prawnie skuteczną umowę, która stanowi podstawę zbycia, oraz uzyskać wpis rejestrze akcjonariuszy. Przed dokonaniem wpisu podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy ma obowiązek powiadomić o treści zamierzonego wpisu osobę, której uprawnienia mają być wykreślone.

Współpraca z prowadzącym rejestr

Rejestry akcjonariuszy niepublicznych spółek akcyjnych prowadzone są przez domy albo biura maklerskie, gdzie dla spółki rejestr akcjonariuszy prowadzony jest zawsze przez konkretny dom lub biuro maklerskie. Zaangażowanie takiego podmiotu w transakcję M&A, która obejmuje akcje takiej spółki, może ograniczyć się jedynie do złożenia na zakończenie transakcji wniosku o wpis zmian w rejestrze.

Czytaj więcej

Rozstanie właściciela z firmą

Ze względu na zazwyczaj złożoną strukturę transakcji, warto jednak rozważyć zaangażowanie biura czy domu maklerskiego w szerszym zakresie i na wcześniejszym jej etapie. Powyższe zyskuje tym bardziej na znaczeniu, że w obu przypadkach, tj. zarówno zgłoszenia uprzednio zawartej umowy sprzedaży celem jej rejestracji oraz transakcji zawartej za pośrednictwem prowadzącej rejestr akcjonariuszy firmy inwestycyjnej, konieczne jest uprzednie zrealizowanie zazwyczaj czasochłonnej procedury Know Your Client1) oraz dokonanie weryfikacji przez prowadzącego rejestr dokumentacji transakcyjnej.

Zabezpieczenia na akcjach

Akcje będące przedmiotem transakcji są często obciążone prawami osób trzecich, m.in. takimi jak zastaw rejestrowy, cywilny lub finansowy, które zakazują właścicielowi akcji ich zbywania. Wynika to najczęściej z zabezpieczenia finansowania, które akcjonariusz zbywający akcje w przeszłości pozyskał od banków lub otrzymał na podstawie innych zobowiązań kontraktowych np. zawartych umów inwestycyjnych. Co istotne, podmioty mające zabezpieczenie na akcjach żądają wydania im świadectwa rejestrowego, niezbędnego do wpisu zastawu do rejestru zastawów. Jest to o tyle istotne, że akcje w liczbie wskazanej w treści świadectwa rejestrowego nie mogą być przedmiotem rozporządzeń od chwili jego wystawienia do chwili utraty jego ważności albo zwrotu świadectwa rejestrowego wystawiającemu przed upływem terminu jego ważności. Nabywca akcji chce jednak uzyskać pewność, że w następstwie zawartej transakcji kupna akcji oraz zapłaty ceny sprzedaży, nabędzie akcje wolne od zabezpieczeń i innych ograniczeń w zakresie rozporządzania akcjami. Chcąc zatem nabyć akcje, konieczne jest takie ustalenie sekwencji czynności, aby zabezpieczenia wygasły przed rozporządzeniem akcjami, tj. najpóźniej w chwili wpisu nabywcy akcji jako akcjonariusza uprawnionego z nabytych akcji do rejestru akcjonariuszy.

Włączenie podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy do transakcji pozwala na wcześniejsze uzgodnienie, czy dokumenty mające potwierdzać wygaśnięcie zabezpieczeń nie budzą wątpliwości tego podmiotu i czy po sekwencji czynności zaplanowanych w toku transakcji możliwy będzie wpis do rejestru nabywcy akcji, a zatem czy nabywca skutecznie je nabędzie. Ponadto zaangażowanie firmy inwestycyjnej jako podmiotu biorącego udział w zawarciu i wykonaniu wypracowanych przez zainteresowanych umów daje stronom transakcji możliwość dodatkowej weryfikacji ziszczenia się warunków transakcji oraz dodatkowej kontroli nad przebiegiem wszystkich jej etapów.

Zapłata ceny i termin wpisu

Sprzedający chciałby otrzymać cenę za akcje jeszcze przed utratą praw własności do akcji. Nabywca z kolei chce zapłacić, dopiero gdy akcje staną się jego własnością wolne od praw osób trzecich, czyli najpóźniej z chwilą wpisania przeniesienia własności akcji do rejestru akcjonariuszy. Do tego często jeszcze sama cena nie jest przelewana w całości do sprzedającego, lecz do jego wierzycieli, którzy zwalniają zabezpieczenia na akcjach, albo do członków organów zbywanej spółki jako ich premia za wsparcie w procesie transakcji. Także w tym przypadku racjonalne wydaje się zaangażowanie biura czy domu maklerskiego. Można z nim zapewnić symultaniczność czynności w zakresie zwolnienia zabezpieczeń ustanowionych historycznie na zbywanych akcjach, przeniesienia ich własności na nabywcę oraz zapłaty ceny sprzedaży. Ponadto pośrednicząca w transakcji firma inwestycyjna jest w stanie zapewnić ustanowienie zabezpieczeń na rzecz podmiotów finansujących nabywców, wynikających na przykład z zawartych umów kredytowych czy emisji obligacji.

Zaangażowanie podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy w proces transakcji odpowiednio wcześniej, a przede wszystkim uzgodnienie z nim dokumentów transakcyjnych, które będą załączone do wniosku o wpis, umożliwia uzyskanie wpisu nabywcy do rejestru akcjonariuszy z chwilą zawarcia umowy sprzedaży akcji. Taka sytuacja jest niezwykle komfortowa dla nabywcy. Nie musi on czekać w niepewności, czy podmiot prowadzący rejestr poweźmie wątpliwości co do poprawności dokumentów, dostrzeże przeszkodę we wpisie, czy też wyśle zbywcy powiadomienie o tym, że zamierza dokonać zmian w rejestrze, gdy obowiązek ten zostanie zrealizowany z chwilą zawarcia transakcji poprzez zrzeczenia się przez zbywcę prawa złożenia sprzeciwu od wykreślenia go jako akcjonariusza z rejestru akcjonariuszy.

Pośrednictwo innej firmy inwestycyjnej

W praktyce obrotu zdarza się niekiedy, że bank finansujący jedną ze stron transakcji, chcąc zabezpieczyć jej rozliczenie, będzie pośredniczył w jej zawarciu oraz rozliczeniu, pomimo, że bank ten nie prowadzi dla spółki rejestru akcjonariusza. W takich przypadkach, jak również w przypadku w jakich wystąpią inne okoliczności powodujące, że podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy nie chce lub nie może pełnić funkcji pośredniczącego w zawarciu oraz rozliczeniu transakcji, dopuszczalne jest zaangażowanie obok podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy kolejnej firmy inwestycyjnej, gdzie rola pierwszej ograniczy się jedynie do rejestracji transakcji w rejestrze akcjonariuszy, zaś rolą drugiej będzie zapewnienie bezpieczeństwa zawarcia oraz rozliczenia transakcji.

*****

W zależności od stopnia skomplikowania transakcji oraz jej wielowątkowości, warto już na wczesnym etapie tworzenia dokumentów transakcyjnych tak zaplanować proces i harmonogram transakcji, aby uwzględniał czas na czynności z udziałem domu lub biura maklerskiego, w tym przygotowanie i uzgodnienie dokumentacji związanej z usługą maklerską.

— Przemysław Kołodziej, radca prawny, członek zarządu, General Counsel w Trigon Dom Maklerski S.A.

dr Marcin Chomiuk, radca prawny, wspólnik w kancelarii JDP DRAPAŁA & PARTNERS, współautor komentarza do KSH, przewodniczący komisji prawnej/ Legal Tech przy Polsko-Niemieckiej Izbie Przemysłowo-Handlowej

1) Procedura, którą muszą przeprowadzać instytucje finansowe oraz inne określone w przepisach podmioty do zidentyfikowania swoich klientów i uzyskania pewnych informacji wymaganych do prowadzenia z nimi interesów.

 Wpis ten ma charakter konstytutywny, skutkujący przejściem praw do akcji. W celu zbycia akcji, imiennych lub na okaziciela, trzeba zatem zawrzeć prawnie skuteczną umowę, która stanowi podstawę zbycia, oraz uzyskać wpis rejestrze akcjonariuszy. Przed dokonaniem wpisu podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy ma obowiązek powiadomić o treści zamierzonego wpisu osobę, której uprawnienia mają być wykreślone.

Współpraca z prowadzącym rejestr

Pozostało 94% artykułu
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Co czeka zarządców budynków w regulacjach elektromobilności?