Jeszcze do niedawna wielu ubezpieczycieli przyjmowało, że w sytuacji gdy wypadek komunikacyjny miał miejsce przed 3.08.2008 r., rodzina osoby zmarłej na skutek takiego zdarzenia nie może ubiegać się o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. Sąd Najwyższy rozstrzygnął wątpliwości dotyczące możliwości żądania zapłaty zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej, gdy do zdarzenia doszło przed dniem 3.08.2008 r. W wydanych uchwałach potwierdził zasadność roszczeń na podstawie art. 448 k.c.
Sąd Najwyższy, choć odmówił podjęcia uchwały na wniosek rzecznika ubezpieczenia, w istocie jednak – w świetle opublikowanego uzasadnienia postanowienia z 27 czerwca 2014 r. (III CZP 2/14) – przesądził ostatecznie, iż osobie najbliższej przysługuje z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę wynikającą z naruszenia jej dobra osobistego, nawet gdy poszkodowany zmarł przed 3 sierpnia 2008 r.
Jednak nie tylko rodziny osób zmarłych dotykają bolesne skutki wypadków. Nie mniejszą traumą jest niepełnosprawność powypadkowa. A ta udziela się zarówno poszkodowanemu, jak i jego najbliższym. Życie takich rodzin z dnia na dzień wywraca się do góry nogami i ulega całkowitemu przewartościowaniu. Pomimo że do sytuacji tych osób także można odnieść art. 448 k.c. o przyznaniu rekompensaty w formie zadośćuczynienia, ubezpieczyciele konsekwentnie odmawiają tego rodzaju wypłat. Obecnie muszą się zmierzyć z nowym kierunkiem orzecznictwa sądowego, które interpretuje przepisy na korzyść rodzin poszkodowanych.
Pomoc najciężej poszkodowanym
Temu właśnie tematowi poświęcona była główna część poniedziałkowej debaty w siedzibie „Rzeczpospolitej". Warto przypomnieć, że w naszym systemie prawnym poszkodowanym mogą przysługiwać dwa rodzaje świadczeń – odszkodowanie i zadośćuczynienie. Odszkodowanie ma na celu pokryć szkodę o charakterze majątkowym – jak zwiększone koszty (np. leczenia, opieki) czy utracone zarobki. Natomiast zadośćuczynienie stanowi wynagrodzenie szkody niemajątkowej, z założenia niemożliwej do ścisłego wyliczenia.
Od sierpnia 2008 r. w Kodeksie Cywilnym istnieje przepis, dzięki któremu najbliżsi członkowie rodziny mogą otrzymać zadośćuczynienie za śmierć bliskiej osoby w wypadku komunikacyjnym (art. 446 § 4 k.c.). Jednak w roku 2010 uznał, że zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej dotyczą również zdarzeń, które zaszły przed 2008 r. Zastosował do tego inną podstawę prawną (art. 448 k.c.), stosując bardzo „kreatywną” interpretację przepisów. Obecnie ma miejsce kolejny trend - art. 448 k.c. posłużył też do przyjęcia, że zadośćuczynienie dla członków rodziny poszkodowanego należy się nie tylko w przypadku śmierci poszkodowanego, ale również ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, powodującego zakłócenie więzi emocjonalnych i psychicznych.
