Manipulowanie rozliczaniem wydatków

Możliwość rozpoznania kosztu na podstawie innego dokumentu niż faktura czy rachunek, w przypadku ich braku, zarezerwowana jest wyłącznie do przypadków, gdy ten brak ma charakter trwały.

Publikacja: 25.07.2018 02:00

Manipulowanie rozliczaniem wydatków

Foto: 123RF

Spółka opisała procedurę zamknięcia ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego. Zgodnie z nią, koszty nabycia towarów lub usług w okresie sprawozdawczym ujmuje w księgach w terminie 2–3 dni po zakończeniu tego okresu, a następnie w ciągu kolejnych 2–3 dni księgi zamyka.

Czytaj także: Czy księga podatkowa może być prowadzona w wersji papierowej

Firma zauważyła, że na dzień zakończenia księgowania kosztów może nie posiadać faktur lub rachunków dokumentujących poniesione koszty. W takiej sytuacji koszty te księguje na podstawie szacunków, sporządzonych na podstawie posiadanych danych, jako dowody wewnętrzne. Gdy kwota kosztu wynikająca z później otrzymanej faktury/rachunku jest inna od oszacowanej, różnica ta księgowana jest w następnym okresie rozliczeniowym. Spółka zapytała, czy wydatki kwalifikowane jako koszty pośrednie powinny być rozpoznawane w momencie ich poniesienia, rozumianym jako ujęcie w księgach rachunkowych zgodnie z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT. Sama uważała, że w każdym z przypadków decyduje moment ujęcia kosztu w księgach rachunkowych, co następuje już w nowym okresie rozliczeniowym.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Tłumaczył, że podatkowe rozliczenie kosztów pośrednich może nastąpić wyłącznie na podstawie faktury (rachunku), a nie oszacowania (dowodu wewnętrznego). Nie można więc części kosztu, wynikającego z faktury otrzymanej w danym okresie rozliczeniowym, zaliczyć do poprzedniego okresu rozliczeniowego na podstawie dowodu wewnętrznego. W przypadku skorygowania faktury, niewłaściwie rozpoznany koszt powinien być korygowany w tym okresie rozliczeniowym, w którym został rozpoznany.

Czytaj także: System numeracji podatkowej w księdze przychodów i rozchodów

Spółka zaskarżyła interpretację, ale Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił jej skargę. Stwierdził, że wprawdzie na podstawie art. 15 ust. 4d i 4e ustawy o CIT za dzień poniesienia kosztu innego, niż bezpośrednio związany z przychodami, uważa się dzień, na który ujęto go w księgach rachunkowych, ale robi się to co do zasady na podstawie otrzymanej faktury (rachunku). Na podstawie innego dokumentu jest to możliwe tylko wtedy, gdy faktury brak. W ocenie WSA, nieuprawnione jest utożsamianie kosztów podatkowych z  bilansowymi, względnie przypisywanie znaczenia podatkowego zamknięciu ksiąg rachunkowych. Brak faktury to zarówno jej brak aktualnie, jak i brak możliwości jej uzyskania kiedykolwiek. Sąd podkreślił, że rozpoznanie kosztów w czasie na podstawie wewnętrznego ich szacowania wykluczone jest również z tego względu, że miałoby negatywny wpływ na obliczanie wysokości zaliczek na podatek w trakcie roku podatkowego. Korekta kosztów, wynikająca z korekty dokumentującej je faktury, powinna dotyczyć tych właśnie kosztów, a nie jakichkolwiek innych. Jakkolwiek wsteczna korekta kosztów może wiązać się z powstaniem zaległości podatkowej, istotą korekty jest usunięcie powstałej nieprawidłowości.

Tak samo uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodził się co prawda, że zasadniczo warunkiem rozpoznania kosztu jest ujęcie stanowiącego go wydatku w księgach rachunkowych, ale na podstawie faktury/rachunku. Wyjątek od zasady rozpoznawania kosztów w czasie, unormowany zwrotem „w przypadku braku faktury/rachunku" odnosi się do trwałego braku takich dowodów. Nie chodzi o ich brak w określonym momencie. W przeciwnym razie podatnik uzyskałby nieprzewidzianą przepisami prawa swobodę w zakresie przypisywania kosztów do różnych okresów rozliczeniowych, mogąc je rozpoznać zarówno po otrzymaniu faktury/rachunku, potwierdzającego poniesienie wydatku, jak i w dowolnej chwili poprzedzającej to zdarzenie, posługując się wytworzonym przez siebie dowodem wewnętrznym.

Sąd przypomniał też, że w świetle utrwalonego już orzecznictwa, decydujące znaczenie dla podatkowego ujęcia i rozpoznania kosztów uzyskania przychodów mają przepisy podatkowe, a nie o rachunkowości.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 maja 2018 r.

sygnatura akt: II FSK 1034/16

Komentarz eksperta

Joanna Ciszewska, ekspert w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce

Istotą problemu będącego przedmiotem rozstrzygnięcia w komentowanym wyroku NSA jest kwestia momentu rozliczenia korekt kosztów pośrednich, a także możliwości rozpoznania kosztów podatkowych w momencie, kiedy jeszcze nie otrzymano faktury od kontrahenta.

Wyrok zapadł na podstawie przepisów obowiązujących w 2015 r. W tym czasie nie było regulacji odnoszących się wprost do zasad rozliczania korekt kosztów. Dlatego powstawały liczne spory interpretacyjne pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. Stanowisko wyrażone w wyroku wpisuje się niejako w dominującą obecnie linię orzeczniczą, że jakiekolwiek korekty kosztów pośrednich należy rozliczać w okresie, w którym pierwotnie zostały rozpoznane korygowane koszty. Od 2016 r. do porządku prawnego zostały wprowadzone szczególne regulacje, które rozwiały wątpliwości podatników co do momentu rozliczenia korekty kosztów. W orzeczeniach wydanych na podstawie „nowych" przepisów wskazuje się, że zmiana ta miała charakter jedynie doprecyzowujący. Stąd też dyskusyjne może wydać się odwołanie przez NSA w tym wyroku, że nowelizacja miała jednak na celu wprowadzenie nowych zasad do ustawy o CIT.

Stanowisko NSA o braku możliwości rozpoznania kosztów na podstawie innych dokumentów niż faktury zakupu wpisuje się w dotychczasowe orzecznictwo. Przyjmuje się bowiem, że inny dowód księgowy może być podstawą ujęcia kosztu podatkowego tylko w przypadku, gdy dana transakcja nie jest dokumentowana fakturą (np. zapłacona kara umowna). W tym kontekście warto jednak przytoczyć koncepcję tzw. „dostaw niefakturowanych", dla których nawet w przypadku braku faktury organy podatkowe dopuszczają możliwość zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych, pod warunkiem uwzględnienia tej transakcji dla celów bilansowych jako „zobowiązanie" (np. na podstawie KSR nr 6). Taką możliwość potwierdzają również liczne interpretacje indywidualne. Wydaje się zatem, że gdyby sam wnioskodawca odwołał się do takiej argumentacji, to organ podatkowy mógłby ostatecznie uznać takie stanowisko jako prawidłowe.

Spółka opisała procedurę zamknięcia ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego. Zgodnie z nią, koszty nabycia towarów lub usług w okresie sprawozdawczym ujmuje w księgach w terminie 2–3 dni po zakończeniu tego okresu, a następnie w ciągu kolejnych 2–3 dni księgi zamyka.

Czytaj także: Czy księga podatkowa może być prowadzona w wersji papierowej

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Sędzia zwrócił się do władz Białorusi o azyl. To "bohater" afery hejterskiej w MS
Sądy i trybunały
"To jest dla mnie szokujące". Szefowa KRS o sprawie sędziego Szmydta
Dane osobowe
Wyciek danych klientów znanej platformy. Jest doniesienie do prokuratury
Prawo dla Ciebie
"Nowy rozdział dla Polski". Komisja Europejska zamyka procedurę artykułu 7
Sądy i trybunały
Zwrot w sprawie zmian w KRS? Nieoficjalnie: Bodnar negocjuje z Dudą