– jednostka ma obowiązek określić czy umowa jest umową leasingu lub zawiera element leasingu. Ponowna weryfikacja jest przeprowadzana tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy warunki umowy ulegają modyfikacji. Wymaga to przeszacowania wartości prawa do użytkowania składnika aktywów oraz wysokości zobowiązania z tytułu leasingu lub ujęcia w sprawozdaniu z sytuacji finansowej spółki odrębnego prawa do użytkowania składnika aktywów oraz zobowiązania z tytułu leasingu, w zależności od okoliczności. Modyfikacja umowy dotyczy zmiany jej zakresu lub wynagrodzenia, które nie były zawarte w pierwotnych warunkach umowy, przy czym zmiana zakresu umowy może dotyczyć m.in. zakończenia przed terminem, wydłużenia lub skrócenia okresu zawarcia umowy lub modyfikacji prawa do użytkowania bazowego składnika aktywów, na przykład poprzez zwiększenie lub zmniejszenie leasingowanej powierzchni handlowej.
... i według nowych ustaleń
Zmiana umowy leasingu wymaga odpowiedniego ujęcia w księgach rachunkowych spółki. Sposób rozliczenia zależy od szczególnych warunków umowy. Jeśli zmiana umowy zwiększa jej zakres, a wynikające ze zwiększenia zakresu umowy zwiększenie wynagrodzenia odpowiada jednostkowej cenie rynkowej, to wówczas modyfikacja jest osobną umową, która zostanie zaksięgowana jako odrębne prawo do użytkowania składnika aktywów i zobowiązanie z tytułu leasingu, nie powodując korekty pierwotnej umowy. Zmniejszenie zakresu umowy wymaga ponownego oszacowania zobowiązania z tytułu leasingu oraz odpowiedniej korekty prawa do użytkowania składnika aktywów, a różnicę odnosi się jako zysk lub stratę w rachunku zysków i strat. Pozostałe zmiany wymagają odpowiedniej korekty zobowiązania z tytułu leasingu oraz prawa do użytkowania składnika aktywów.
Rozliczenie zmiany umowy leasingu w księgach rachunkowych należy rozpocząć od jej analizy, tak aby w prawidłowy sposób alokować wynagrodzenie wynikające ze zmodyfikowanej umowy i określić termin jej obowiązywania. Następnie należy przeszacować zobowiązanie leasingowe przy użyciu stopy dyskontowej z dnia modyfikacji umowy oraz analogicznie przeszacować wartość prawa do użytkowania składnika aktywów.
Jak do tego podejść w praktyce? Rozpatrzmy to na przykładzie.
Przykład
Spółka jest najemcą 500 m2 powierzchni handlowej na podstawie umowy leasingu zawartej na okres 10 lat. Roczna opłata z tytułu umowy wynosi 50 tys. zł i jest płatna na koniec każdego roku. Stopa dyskontowa równa krańcowej stopie procentowej leasingobiorcy wynosi 6 proc.
Na początku szóstego roku umowy podjęto decyzję o zredukowaniu wynajmowanej powierzchni o połowę, czyli z 500 m2 do 250 m2, i zmniejszeniu wynagrodzenia do 30 tys. zł. Zmiana umowy leasingu została ujęta w odpowiednim aneksie i zaakceptowana przez obie strony. Na dzień modyfikacji efektywna stopa procentowa równa krańcowej stopie procentowej leasingobiorcy wynosiła 5 proc.
