Bez weryfikacji nie można zabrać NIP - wyrok WSA

Czynności sprawdzające nie służą do załatwiania kwestii spornych pomiędzy podatnikiem a fiskusem. Ich konsekwencją może być dopiero wszczęcie postępowania podatkowego np. uchylenia nadanego numeru identyfikacyjnego, w ramach którego powinny zostać przeprowadzone niezbędne czynności dowodowe.

Publikacja: 11.09.2019 05:50

Bez weryfikacji nie można zabrać NIP - wyrok WSA

Foto: AdobeStock

Sprawa dotyczyła spółki z o.o., której fiskus uchylił numer identyfikacji podatkowej (NIP). Problemy zaczęły się w kwietniu 2018 r. gdy urzędnicy zainicjowali czynności mające na celu weryfikację, czy spółka faktycznie prowadzi działalność gospodarczą pod adresem rejestracyjnym.

Pracownicy przeprowadzając czynności sprawdzające, sporządzili notatkę służbową. Wynikało z niej, że pod adresem znajduje się kompleks budynków konferencyjno-biurowych. Pracownik właściciela budynku wyjaśnił zaś, że sprawdzana spółka wynajęła biuro na czas nieokreślony, ale w lokalu wskazanym jako jej siedziba nikt nie przebywa. Faktury za czynsz są wkładane do zamontowanej obok drzwi lokalu skrzynki, ale z uwagi na to, że stamtąd nie są odbierane, ich skany wysyłane są mailem do biura rachunkowego obsługującego spółkę. Urzędnicy fiskusa sprawdzili też sam lokal. Drzwi były jednak zamknięte, nikt nie odpowiedział na pukanie. Na drzwiach nie było oznaczeń spółki. Obok drzwi była powieszona skrzynka na korespondencję. W skrzynce, do której spółka nie odebrała klucza, znajdowały się faktury.

Czytaj także: Faktura do paragonu z NIP – czy będą problemy

W tej sytuacji fiskus uchylił nadany spółce NIP z powodu posługiwania się fałszywymi lub fikcyjnymi danymi adresowymi: siedziby oraz miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Uchylenie miało wywoływać skutki do czasu zmiany danych w odpowiednim rejestrze lub ewidencji, tj. ustania przesłanek uzasadniających uchylenie NIP. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Spółka nie zgadzała się z zarzutem posługiwania się fikcyjnymi danymi. Wniosła o uchylenie decyzji i przywrócenie numeru NIP oraz przywrócenie wpisu do rejestru podatników VAT czynnych. Podkreśliła, że nigdy nie posługiwała się fałszywymi lub fikcyjnymi danymi adresowymi siedziby i miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. I choć przyznała, że o zakończeniu działalności pod jednym z adresów poinformowano fiskusa za pośrednictwem przesłanego drogą elektroniczną formularza NIP-8 z pewnym opóźnienie. To jednak wraz z nim zostało przekazane pismo strony zawierające tzw. czynny żal.

Fiskus zadania jednak nie zmienił i spór trafił na wokandę. Decyzja o zaskarżeniu okazała się zaś trafna, bo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uwzględnił skargę spółki. Sąd zauważa, że jedynym materiałem dowodowym, na którym oparł się fiskus stwierdzając fałszywość lub fikcyjność danych adresowych spółki i miejsca prowadzenia przezeń działalności gospodarczej – są dwie adnotacje jego pracowników sporządzone w trybie czynności sprawdzających.

I choć WSA potwierdził, że do weryfikacji danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej, można zastosować ten tryb. To jednak do postępowań w sprawie uchylenia nadanego NIP stosuje się odpowiednio przepisy działu IV ordynacji podatkowej. W konsekwencji w spornym postępowaniu miał zastosowanie pełny reżim postępowania dowodowego, uregulowany w ordynacji podatkowej. W szczególności dotyczy to przeprowadzenia oględzin, przesłuchania świadków, sporządzenia protokołów z tych czynności, czy zawiadomienia podatnika o miejscu i terminie przeprowadzenia tych dowodów.

Jak tłumaczył WSA, w realiach spornej sprawy, przed wydaniem decyzji nie przeprowadzono żadnej czynności dowodowej w toku postępowania w sprawie uchylenia nadanego NIP. Jako wystarczające do rozstrzygnięcia organ potraktował tylko dwie notatki urzędowe sporządzone w ramach czynności sprawdzających.

Zauważył, że adnotacje urzędowe sporządzone w sposób niesformalizowany, poza udziałem podatnika, w ramach czynności sprawdzających, mogły stanowić tylko podstawę do uruchomienia postępowania jurysdykcyjnego finalizowanego decyzją w przedmiocie uchylenia nadanego NIP. Czynności sprawdzające stanowią bowiem w tym przypadku tylko kontrolę wstępną (kameralną), której istota polega na weryfikowaniu oraz konfrontowaniu informacji pochodzących z różnych źródeł. Czynności sprawdzające nie służą zaś do załatwiania kwestii spornych pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym. Konsekwencją czynności sprawdzających może być wszczęcie postępowania podatkowego, w tym przypadku w przedmiocie uchylenia nadanego NIP, w ramach którego powinny zostać przeprowadzone niezbędne czynności dowodowe.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 13 sierpnia 2019 r.

Sygnatura akt: I SA/Gl 1170/18

komentarz eksperta

Tomasz Burchard, doradca podatkowy, tax manager w Kancelarii Prawno Księgowej Karolina Bisek

Organy podatkowe prowadząc postępowanie powinny opierać się na zasadach ogólnych wskazanych w przepisach ordynacji podatkowej. Ich postępowania powinny być prowadzone w sposób budzący zaufanie obywateli, dążący do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Organ powinien zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania. Analiza postępowań prowadzonych w ostatnich latach, wskazuje, że w wielu przypadkach zasady te nie są przestrzegane. Postępowania są prowadzone z nastawieniem na szybkie ich zakończenie. Wydawane decyzje poprzedzają wyłącznie czynności sprawdzające bez przeprowadzania odpowiedniego postępowania dowodowego. Wyrok WSA w Gliwicach i towarzyszący mu stan faktyczny potwierdza tę tendencję. Organ podatkowy w tej sprawie wydał decyzję o uchyleniu NIP bez przeprowadzenia odpowiedniego postępowania dowodowego, bazując wyłącznie na adnotacjach swoich pracowników. Należy podkreślić, że działanie polegające na sporządzaniu adnotacji urzędowych bez udziału podatnika są niewystarczającym dowodem do wydania decyzji. Może to stanowić jedynie przesłankę wszczęcia postępowania. Tym samym, dopiero przeprowadzenie postępowania oraz zgromadzony w nim materiał dowodowy może stanowić podstawę wydania decyzji uchylającej NIP. Nie do zaakceptowania jest taka sytuacja, w której administracja podatkowa wydaje decyzję bez czynnego udziału strony. Konsekwencją związaną z ograniczeniem czynnego udziału podatnika, winno być zagwarantowanie należytego przeprowadzenia postępowania dowodowego przez urzędników.

Podsumowując, z aprobatą należy odnieść się do omawianego wyroku uchylającego zaskarżoną decyzję. Tylko prawidłowo przeprowadzone postępowanie dowodowe z czynnym udziałem stron, z zachowaniem powyższych zasad daję gwarancję wydania decyzji zgodnej z przepisami prawa.

Sprawa dotyczyła spółki z o.o., której fiskus uchylił numer identyfikacji podatkowej (NIP). Problemy zaczęły się w kwietniu 2018 r. gdy urzędnicy zainicjowali czynności mające na celu weryfikację, czy spółka faktycznie prowadzi działalność gospodarczą pod adresem rejestracyjnym.

Pracownicy przeprowadzając czynności sprawdzające, sporządzili notatkę służbową. Wynikało z niej, że pod adresem znajduje się kompleks budynków konferencyjno-biurowych. Pracownik właściciela budynku wyjaśnił zaś, że sprawdzana spółka wynajęła biuro na czas nieokreślony, ale w lokalu wskazanym jako jej siedziba nikt nie przebywa. Faktury za czynsz są wkładane do zamontowanej obok drzwi lokalu skrzynki, ale z uwagi na to, że stamtąd nie są odbierane, ich skany wysyłane są mailem do biura rachunkowego obsługującego spółkę. Urzędnicy fiskusa sprawdzili też sam lokal. Drzwi były jednak zamknięte, nikt nie odpowiedział na pukanie. Na drzwiach nie było oznaczeń spółki. Obok drzwi była powieszona skrzynka na korespondencję. W skrzynce, do której spółka nie odebrała klucza, znajdowały się faktury.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP