Wyrok Trybunału
W wyroku wskazano, że choć Konfederacja Szwajcarska nie uczestniczy w EOG i w rynku wewnętrznym Unii, to jednak jest ona związana z Unią licznymi dwustronnymi umowami, obejmującymi obszerne dziedziny i wprowadzającymi szczególne prawa i obowiązki, pod pewnymi względami analogiczne do tych, które są przewidziane w traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Ogólnym celem tych umów, w tym również umowy w sprawie swobodnego przepływu osób, jest zacieśnienie więzi gospodarczych między Unią a Konfederacją Szwajcarską.
Trybunał zauważył, że obywatel Niemiec, który skorzystał ze swego prawa do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek na podstawie umowy w sprawie swobodnego przepływu osób, jest w mniej korzystnym położeniu podatkowym niż inni niemieccy obywatele, wykonujący tak jak on działalność gospodarczą na własny rachunek w ramach spółki, w której posiadają udziały, lecz w odróżnieniu od niego zachowują miejsce zamieszkania w Niemczech. Ci drudzy muszą bowiem zapłacić podatek od zysków związanych z danymi udziałami dopiero wówczas, gdy te zyski zostaną zrealizowane, czyli przy zbyciu tych udziałów. Natomiast obywatel, którego dotyczy przedmiotowe postępowanie, musi zapłacić sporny podatek od niezrealizowanych zysków z takich udziałów w chwili przeniesienia swojego miejsca zamieszkania do Szwajcarii, nie mogąc przy tym skorzystać z odroczenia zapłaty do czasu ich zbycia. Takie odmienne traktowanie, które wywołuje dla obywatela niemieckiego niekorzystne skutki w zakresie płynności finansowej, może zniechęcić go do faktycznego skorzystania z przysługującej mu swobody przedsiębiorczości wywodzącej się z umowy w sprawie swobodnego przepływu osób. Wynika z tego, że rozpatrywany system opodatkowania może stanowić przeszkodę dla prawa do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek, gwarantowanej przez tę umowę.
Ostatecznie Trybunał wskazał jak należy interpretować postanowienia umowy w sprawie swobodnego przepływu osób. Sprzeciwiają się one obowiązywaniu systemu opodatkowania państwa członkowskiego, który w sytuacji, gdy obywatel państwa członkowskiego – osoba fizyczna – prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Szwajcarii, przenosi swoje miejsce zamieszkania z państwa członkowskiego do Konfederacji Szwajcarskiej, przewiduje pobranie w chwili tego przeniesienia podatku należnego od niezrealizowanych zysków związanych z udziałami w spółce posiadanymi przez tego obywatela, podczas gdy w przypadku zachowania miejsca zamieszkania w tym samym państwie członkowskim pobór podatku następuje dopiero w chwili zrealizowania zysków kapitałowych, czyli przy zbyciu danych udziałów.
komentarz eksperta
Emilia Wolnowska, doradca podatkowy, Senior Tax Consultant w Dziale Doradztwa Podatkowego w BDO, biuro w Poznaniu
Część polskich regulacji może być zakwestionowana
Orzeczenie to może mieć istotny wpływ na ocenę zgodności z prawem unijnym polskiego podatku od hipotetycznych zysków. 1 stycznia 2019 r. wprowadzono w Polsce nowy podatek od zysków hipotetycznych dotyczący przedsiębiorców, którzy przenoszą swoje aktywa, siedzibę lub stały zakład za granicę. Exit tax obejmuje osoby prawne oraz osoby fizyczne. Jeszcze przed wejściem w życie tych regulacji kontrowersje budziło objęcie tym podatkiem również osób fizycznych. Takiego rozwiązania nie przewiduje bowiem wprost Dyrektywa 2016/1164 z 12 lipca 2016 r.
Polskie regulacje w zakresie exit tax w ogóle nie wprowadziły możliwości odroczenia zapłaty podatku, lecz jako zasadę przyjęły obowiązek zapłaty podatku do siódmego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał dochód z niezrealizowanych zysków. Istnieje jedynie możliwość rozłożenia podatku na raty lub ewentualnie zwrotu podatku, przy spełnieniu określonych przesłanek.
