NSA: przepisy o rachunkowości nie wyznaczają kosztu podatkowego

Wydatki na prowizje i premie za pozyskanie abonentów, jako koszty o charakterze pośrednim, mogą być jednorazowo zaliczone w poczet kosztów uzyskania przychodów, w dacie ich poniesienia.

Publikacja: 03.01.2018 05:00

NSA: przepisy o rachunkowości nie wyznaczają kosztu podatkowego

Foto: Fotolia.com

Spółka sprzedaje usługi telekomunikacyjne na rzecz konsumentów (abonentów). W celu intensyfikacji sprzedaży zawiera umowy z agentami. Ich zadaniem jest pozyskiwanie abonentów i zawieranie umów w imieniu i na rachunek spółki. Z tego tytułu spółka wypłaca im prowizję za każdą prawidłowo zawartą umowę. Dodatkowo, agentom przysługują premie, jeśli zawrą oni w miesiącu więcej umów, niż określone limity. Agentom nie przysługuje za to wynagrodzenie. Jeśli umowy nie zostaną skutecznie wdrożone, to wypłacone agentom wynagrodzenie ulega stosownemu skorygowaniu.

Wydatki na prowizje i premie za pozyskanie abonentów firma chciała zaliczać jednorazowo do kosztów uzyskania przychodu, choć w ujęciu rachunkowym (bilansowym) rozliczane będą one w czasie poprzez rozliczenia międzyokresowe kosztów.

Fiskus nie potwierdził takiego uprawnienia. Zauważył, że ustawa o rachunkowości konsekwentnie posługuje się zwrotem „na dzień", odróżniając go od zwrotu „w dniu". Użycie zwrotu „na dzień" miało na celu wskazanie określonej daty z ostatniego roku obrotowego (okresu sprawozdawczego), do której przyporządkowano określony koszt. Nie ma więc podstaw do innego rozumienia zwrotu „na dzień" dla celów podatkowych. Przemawia za tym przede wszystkim art. 15 ust. 4e ustawy o CIT.

Spór trafił na wokandę. WSA w Warszawie uwzględnił skargę spółki. Wskazał, że koszty prowizji i premii, jakie ona ponosi, są kosztami pośrednimi i mogą być zaliczone do kosztów w dacie ich poniesienia.

Korzystne dla podatniczki stanowisko potwierdził też Naczelny Sąd Administracyjny. Przypomniał, że zgodnie z art. 15 ust. 4d zdanie 1 ustawy o CIT koszty uzyskania przychodu, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Za dzień poniesienia kosztów, zgodnie z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, co do zasady uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Odnosząc się do wpływu przyjętego przez spółkę, rachunkowego (bilansowego) sposobu rozliczania kosztów prowizji i premii na ich rozliczanie podatkowe, NSA uznał, że nie determinuje to sposobu ich rozliczenia podatkowego. Orzecznictwo wyraźnie rozdziela prawo bilansowe od prawa podatkowego. Ciągle aktualne są poglądy, że funkcją ksiąg jest rejestrowanie operacji gospodarczych i odpowiadających im operacji finansowych, a zapisy w księgach nie mogą tworzyć ani modyfikować materialnego prawa podatkowego. NSA podkreślił, że księgowa kwalifikacja wydatku jako kosztu lub jako innej kategorii zapisu na koncie księgowym (np. na koncie kapitałów własnych czy czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów) pozostaje bez wpływu na rozliczenia podatkowe i nie determinuje momentu poniesienia kosztu uzyskania przychodów z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT.

Sąd uznał, że zgodnie z art. 15 ust. 4e w związku z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT wydatki na prowizje i premie za pozyskanie abonentów, jako koszty o charakterze pośrednim, mogą być jednorazowo odliczone w dacie ich poniesienia. Jednocześnie, dla takiej kwalifikacji potrącalności powyższych kosztów bez znaczenia będzie pozostawać stosowane przez spółkę bilansowe ich ujmowanie i rozliczanie. Możliwe jest ich jednorazowe odliczenie.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 października 2017 r. (II FSK 2447/15).

Komentarz eksperta

Katarzyna Berej- -Bartoszczyk

starszy konsultant podatkowy w Accreo sp. z o.o.

W komentowanym wyroku NSA potwierdził, że wydatki na prowizje i premie za pozyskanie klientów mogą być zaliczone do kosztów podatkowych jednorazowo, w dacie ich poniesienia. Sąd wyjaśnił, że moment rozpoznania kosztów uzyskania przychodów jest niezależny od ich księgowego ujęcia jako kosztu (np. jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów lub jednorazowo), chociaż zdaniem organu podatkowego powinien być z nim zbieżny. Wątpliwości interpretacyjne wynikają z brzmienia art. 15 ust. 4e (w zw. z art. 15 ust. 4d) ustawy o CIT, który odwołuje się do dnia ujęcia koszu w księgach rachunkowych, alternatywnie, do dnia, na który ujęto koszt (w przypadku braku faktury). Organ interpretacyjny nie uwzględnił w swoim wywodzie art. 15 ust. 4d ustawy o CIT in fine, który wskazuje, kiedy pośredni koszt uzyskania przychodów może być rozliczany w czasie (tj. koszty dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy).

Ponadto sąd wskazał, że skuteczne odwołanie do ustawy o rachunkowości będzie możliwe tylko wtedy, gdy ustawodawca będzie wyraźnie odsyłał do jej treści. Natomiast samo nawiązanie do funkcjonowania instytucji, które są uregulowane w ustawie o rachunkowości, wydaje się być mało precyzyjne i niewystarczające.

NSA przypomniał bogate orzecznictwo, które potwierdza, że zapisy w księgach rachunkowych nie tworzą, nie zmieniają materialnego prawa podatkowego i nie mają wpływu na kwalifikację danego wydatku na potrzeby podatkowe. Prawo podatkowe samodzielnie określa zasady rozpoznawania przychodów i kosztów, nawet jeżeli regulacje prawa podatkowego i bilansowego są zbliżone. ?

Spółka sprzedaje usługi telekomunikacyjne na rzecz konsumentów (abonentów). W celu intensyfikacji sprzedaży zawiera umowy z agentami. Ich zadaniem jest pozyskiwanie abonentów i zawieranie umów w imieniu i na rachunek spółki. Z tego tytułu spółka wypłaca im prowizję za każdą prawidłowo zawartą umowę. Dodatkowo, agentom przysługują premie, jeśli zawrą oni w miesiącu więcej umów, niż określone limity. Agentom nie przysługuje za to wynagrodzenie. Jeśli umowy nie zostaną skutecznie wdrożone, to wypłacone agentom wynagrodzenie ulega stosownemu skorygowaniu.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów