BHP: ekwiwalent pieniężny nie zastąpi środków czystości

Szef ma obowiązek dostarczać załodze i regularnie uzupełniać środki higieny osobistej, czyli mydła, pasty i ręczniki. Nie wolno tego zastąpić ekwiwalentem pieniężnym.

Aktualizacja: 05.06.2016 12:32 Publikacja: 05.06.2016 12:00

BHP: ekwiwalent pieniężny nie zastąpi środków czystości

Foto: 123RF

Pracodawca musi chronić zdrowie i życie pracowników, zapewniając im bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Na ten ogólny obowiązek składają się liczne powinności z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy. Dlatego praca powinna odbywać się też z poszanowaniem zasad higieny.

Jakie przepisy

Z art. 233 kodeksu pracy wyraźnie wynika, że pracodawca musi zapewnić załodze odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej. Konkretyzuje to § 115 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2013 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.). Zgodnie z nim pracodawca ma dostarczyć pracownikom środki higieny osobistej, których ilość i rodzaje powinny być dostosowane do rodzaju i stopnia zanieczyszczenia ciała przy określonych pracach.

Kodeks pracy nakłada jedynie obowiązek „dostarczenia" środków higieny osobistej (co może być odebrane jako jednorazowe działanie), natomiast rozporządzenie wskazuje na wymóg „dostarczania" środków.

Stopień nieczystości

Ilości i rodzaje środków higieny mają być dostosowane do specyfiki konkretnej pracy – w szczególności do stopnia zanieczyszczenia ciała, jakie towarzyszy wykonywanym zadaniom. Pracownik banku inaczej wygląda po ośmiu godzinach pracy niż ten z produkcji czy robotnik budowlany. Stąd urzędnik bankowy nie powinien oczekiwać, że obok mydła szef zapewni mu dodatkowo np. pastę bhp.

Uwzględniając zasadę, że „nie każda praca brudzi tak samo", zatrudnionych można przyporządkować do kilku grup. Różnią się one charakterem pracy i poziomem zabrudzenia:

- grupa 1 – pracownicy, którym należy umożliwić kilkukrotne umycie w trakcie pracy nieznacznie zabrudzonych rąk oraz przemycie twarzy. Chodzi o zatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych, np. pracowników administracyjno-biurowych,

- grupa 2 – pracownicy, którzy muszą usunąć łatwo zmywalny brud z nieosłoniętych części ciała, np. malarze budowlani czy stolarze,

- grupa 3 – ci, u których niezbędne jest kilkukrotne w czasie pracy dokładne mycie rąk (co wynika z organizacji pracy, wymogów technicznych produkcji, przepisów higieniczno-sanitarnych). Chodzi np. o tokarzy, lakierników czy pracowników zakładów gastronomicznych,

- grupa 4 – obejmuje pracowników, którzy muszą często myć ręce, twarze z brudu silnie przylegającego do skóry. Do tej grupy należą też pracownicy, u których konieczność częstego mycia rąk podyktowana jest stałym narażeniem na kontakt z substancjami trującymi lub szczególnymi wymaganiami związanymi z wykonywanymi czynnościami. Chodzi np. o lakierników natryskowych, pracowników zatrudnionych przy rozpylaniu środków ochrony roślin oraz monterów mechaniki pojazdowej,

- grupa 5 – zaliczają się do niej ci, którzy muszą myć górną część ciała z powodu stopnia zabrudzenia lub całego ciała z brudu, którego źródłem są substancje łatwo zmywalne. Są to np. zatrudnieni przy obsłudze urządzeń w kanałach ściekowych,

- grupa 6 – obejmuje pracowników, u których niezbędne jest mycie całego ciała, co wynika z bardzo dużego stopnia zabrudzenia lub kontaktu z substancjami trującymi. Chodzi np. o czyszczących zbiorniki do przewozu mocnych kwasów czy zatrudnionych w zakładach utylizacji.

Mydło z dozownika

W jaki sposób pracodawca powinien realizować obowiązek zapewnienia środków higieny osobistej? Nie ma przeszkód, aby na bieżąco wyposażał w nie pomieszczenia higieniczno-sanitarne, zapewniając pojemniki dozujące mydło w płynie, jednorazowe ręczniki lub suszarki do rąk nawiewające ciepłe powietrze.

Drugą opcją jest wprowadzenie tzw. indywidualnego przydziału środków higieny osobistej dla każdego zatrudnionego. W takim przypadku pracodawca opracowuje zakładowe normy ich przydziału. Mogą one być zawarte w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym pracy. Należy przy tym określić stanowiska pracy, rodzaje środków higieny osobistej oraz ich ilości.

Własność pracodawcy

Choć to pracownicy korzystają z zapewnionych przez pracodawcę środków higieny osobistej, nie stają się ich właścicielami. Pracodawca jest zarówno dysponentem, jak i właścicielem środków higieny. Co to oznacza? Z udostępnionych mydeł, past czy ręczników zatrudnieni powinni korzystać w zakładzie, a nie w każdym dowolnym miejscu i czasie.

Przykład

Pracownik zatrudniony przy produkcji elementów metalowych po godzinach pracy dorabia na zlecenie, świadcząc te same usługi na rzecz innego podmiotu. Pracodawca należycie wywiązuje się z obowiązku wyposażania załogi w środki higieny osobistej. Pracownik uznał, że skoro są one w zakładzie ogólnie dostępne, a przełożeni nie zwracają uwagi na to, w jakim stopniu pracownicy je zużywają, wynosił je z zakładu i wykorzystywał u zleceniodawcy. To nieprawidłowe postępowanie. Niezależnie od tego, czy dostarczanie środków higieny jest dostatecznie uregulowane w firmie, nadal są one własnością pracodawcy, a ich wynoszenie poza zakład (niezależnie od motywów, jakimi kierował się zatrudniony) narusza obowiązek ochrony mienia pracodawcy.

–Sebastian Kryczka, prawnik, ekspert prawa pracy

Ekwiwalent niedopuszczalny

Jeśli zamiast regularnie wyposażać pracowników w środki higieny osobistej, szef uzna, że łatwiej będzie wypłacać załodze odpowiedni ekwiwalent, to takie rozwiązanie jest niedozwolone.

Nie można tu czynić analogii do przepisu regulującego pranie odzieży roboczej. Zgodnie z nim, gdy pracodawca nie może zapewnić jej czyszczenia, czynności z tym związane przekazuje pracownikowi, pod warunkiem że wypłaca ekwiwalent w wysokości kosztów poniesionych przez etatowca. Natomiast gdy pracodawca na bieżąco nie dostarcza środków higieny, zatrudnieni mają prawo zażądać zwrotu wydatków poniesionych na ten cel.

BHP

Pracodawca musi chronić zdrowie i życie pracowników, zapewniając im bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Na ten ogólny obowiązek składają się liczne powinności z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy. Dlatego praca powinna odbywać się też z poszanowaniem zasad higieny.

Jakie przepisy

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Podatki
Nierealna darowizna nie uwolni od drakońskiego podatku. Jest wyrok NSA
Samorząd
Lekcje religii po nowemu. Projekt MEiN pozwoli zaoszczędzić na katechetach
Prawnicy
Bodnar: polecenie w sprawie 144 prokuratorów nie zostało wykonane
Cudzoziemcy
Rząd wprowadza nowe obowiązki dla uchodźców z Ukrainy
Konsumenci
Jest pierwszy wyrok ws. frankowiczów po głośnej uchwale Sądu Najwyższego
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił