Stawki VAT: preferencje konsumentów nie mają znaczenia dla wykładni prawa

W postępowaniu interpretacyjnym, dotyczącym stawki VAT na wyroby podobne, fiskus nie musi rozstrzygać czy potencjalnie mogło dojść do naruszenia zasady neutralności.

Publikacja: 26.09.2018 05:50

Stawki VAT: preferencje konsumentów nie mają znaczenia dla wykładni prawa

Foto: Adobe Stock

Spór w sprawie dotyczył stawki VAT na wyroby ciastkarskie. Firma, która jest ich producentem, w swojej ofercie posiada m.in. croissanty z nadzieniem w różnych smakach oraz bułki słodkie z nadzieniem w różnych polewach. Data minimalnej trwałości tych wyrobów przekracza 45 dni.

Czytaj także: Kiedy niższy VAT na ciastka - wyrok TSUE

Spółka zapytała, czy do dostaw ciastek może stosować obniżoną, 8-proc. stawkę VAT, w szczególności nawet jeśli data ich minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia przekracza 45 dni.

Fiskus nie potwierdził prawa do preferencji. Podkreślił, że skoro termin przydatności do spożycia oferowanych produktów (m.in. bułek słodkich z nadzieniem w różnych smakach), jest dłuższy niż 14 (45) dni, to ich dostawa nie spełnia kryteriów stosowania 8-proc. stawki VAT.

Spór trafił na wokandę, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę spółki. Nie zgodził się z nią, że całość wyrobów ciastkarskich powinna być traktowana jako towary podobne i niedopuszczalne jest zróżnicowanie dla nich stawki podatkowej. WSA zauważył, że między croissantami i bułkami, a wyrobami, których data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia nie przekracza 45 dni, istnieją bowiem zasadnicze różnice, mające wpływ na decyzję konsumenta o wyborze danego rodzaju wyrobu.

Spór o stawkę na słodkości okazał się na tyle skomplikowany, że Naczelny Sąd Administracyjny wystąpił w sprawie spółki z pytaniem prejudycjalnym. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej odpowiedział na nie 9 listopada 2017 r. (C-499/16).

Wyrok TSUE nie przełożył się jednak na wygraną spółki. NSA zauważył, że zgodnie z jego uzasadnieniem wyroby ciastkarskie i ciastka są ograniczoną kategorią środków spożywczych, przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Trybunał potwierdził też, że kryterium związane z określoną liczbą dni trwałości precyzyjnie określa zakres danej kategorii i w konsekwencji selektywne stosowanie obniżonej stawki VAT do określonego i swoistego aspektu towarów jest co do zasady zgodne z art. 98 dyrektywy.

W ocenie NSA, odrębną kwestią w świetle orzeczenia unijnego pozostaje jednak ustalenie, czy uregulowanie krajowe naruszało zasadę neutralności, która sprzeciwia się temu, aby towary lub usługi podobne, które są konkurencyjne wobec siebie, były traktowane odmiennie z punktu widzenia rozliczeń VAT. Trybunał podkreślił, że oceniając podobieństwa danych towarów lub usług, zasadniczo należy uwzględniać punkt widzenia przeciętnego konsumenta. NSA zwrócił jednak uwagę na autonomię proceduralną państw członkowskich. W konsekwencji, zalecenie obowiązku badania preferencji konsumenckich w zakupie wyrobów ciastkarskich nie oznacza, że ma to zrobić NSA czy WSA. Te bowiem zasadniczo nie prowadzą postępowania dowodowego. W polskiej procedurze podatkowej postępowanie dowodowe przeprowadzają organy.

Niemniej jednak w spornej sprawie nawet one nie są zobowiązane do badania preferencji konsumenta. A to dlatego, że chodzi o interpretację. Jak zauważył NSA, w przypadku polskich postępowań interpretacyjnych nie ma podstaw do uznania, że ocena podobieństwa danych towarów lub usług, powiązana z poszanowaniem zasady neutralności, mieści się w wykładni prawa. Preferencje konsumenta w zakupie wyrobów ciastkarskich i ciastek nie dotyczą wątpliwości prawnych, lecz wymagają odpowiedzi na pytanie o spełnienie przesłanek faktycznych. Zatem, zdaniem NSA, fiskus udzielając indywidualnej interpretacji mógł ograniczyć się jedynie do wykładni przepisów, bez konieczności rozstrzygania, czy potencjalnie może dojść do naruszenia zasady neutralności, w zależności od preferencji konsumentów.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 czerwca 2018 r.

— Aleksandra Tarka

Sygnatura akt: I FSK 2078/14

Michał Krysik doradca podatkowy z kancelarii LSW Leśnodorski Ślusarek i Wspólnicy

Komentowany wyrok NSA został wydany na podstawie wyroku TSUE C-499/16 (stanowiącego rozstrzygnięcie pytania prejudycjalnego postawionego przez NSA), dotyczącego możliwości wpływu terminu przydatności do spożycia na stosowaną stawkę VAT. To jeden z wielu sporów mających swój zalążek w polskich przepisach dotyczących VAT, które niejednokrotnie uzależniają stawkę VAT od składu danego produktu, jego właściwości, bądź terminu przydatności do spożycia (w zależności od umiejscowienia w PKWiU stosowanej na potrzeby VAT).

W ocenie TSUE, unijna dyrektywa nie zabrania takiego różnicowania stawek, jeśli nie narusza to zasady neutralności podatku. Zasada ta zabrania odmiennego traktowania podobnych, konkurencyjnych produktów, a sama stawka VAT nie może powodować uprzywilejowania jednych produktów wobec drugich. Następnie – jak wskazał TSUE – zbadanie tego należy do sądu krajowego.

Tak jak można było przypuszczać, NSA podpierając się m.in. względami proceduralnymi, w dalszym ciągu pozostawił sprawę nierozstrzygniętą. Wskazał, że w postępowaniu interpretacyjnym nie ma możliwości badania problemu preferencji konsumentów – a zatem warunków poszanowania zasady neutralności – z uwagi m.in. na brak postępowania dowodowego. Dlatego ocena ta może być przeprowadzona przez organy podatkowe np. w postępowaniu kontrolnym lub podatkowym, w razie sporu o właściwą stawkę podatku dla sprzedawanych przez podatnika wyrobów ciastkarskich.

W ostatnim czasie ustawodawca zapowiedział, że trwają prace nad zmianami w zakresie stosowania odpowiednich stawek VAT (planowana rezygnacja z PKWiU), których celem ma być wyeliminowanie niekonsekwencji i nieracjonalności w stawkach VAT, co z kolei ma prowadzić do zapewnienia jednakowego opodatkowania podobnych towarów. Musimy uzbroić się w cierpliwość, aby przekonać się czy i w jakim kształcie zostaną wprowadzone zmiany w tym zakresie.

Spór w sprawie dotyczył stawki VAT na wyroby ciastkarskie. Firma, która jest ich producentem, w swojej ofercie posiada m.in. croissanty z nadzieniem w różnych smakach oraz bułki słodkie z nadzieniem w różnych polewach. Data minimalnej trwałości tych wyrobów przekracza 45 dni.

Czytaj także: Kiedy niższy VAT na ciastka - wyrok TSUE

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP