Podstawą weryfikacji wykonawców w trybach wieloetapowych jest przede wszystkim ustalenie warunków udziału w postępowaniu na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy PZP. Warunki te odnoszą się do możliwości podmiotowych wykonawcy i winno się je opisywać, uwzględniając przedmiot zamówienia, zasady uczciwej konkurencji i potrzeby zamawiającego, tak aby weryfikacja podmiotów miała efektywny charakter. Niespełnienie któregokolwiek z warunków skutkuje wykluczeniem wykonawcy, co pozbawia go szansy na uzyskanie zamówienia.
Kolejnym etapem w tych trybach, celem ograniczenia liczby wykonawców, którzy będą mogli ubiegać się o zamówienie, jest określenie przez zamawiającego systemu kwalifikacji wykonawców, który ma mieć charakter niedyskryminacyjny i obiektywny. System prekwalifikacji ma na celu ustalenie zasad, według których zamawiający dokona wyboru wykonawców zakwalifikowanych do dalszego etapu postępowania.
Procedury poszczególnych etapów weryfikacji wykonawców zamawiający powinien określić w treści ogłoszenia o zamówieniu. Art. 48 ust. 2 pkt 8a ustawy PZP wskazuje, że ustawodawca niezależnie od opisu warunków udziału w postępowaniu, przywołanego w pkt 6 przepisu, przewidział odrębną kwalifikację podmiotową wykonawców. W orzecznictwie dominujący jest pogląd, iż do prekwalifikacji przepisy ustawy PZP przewidują możliwość ograniczenia zastosowania jej art. 26 ust. 2b. Z tez zawartych w orzeczeniach wynika, że art. 26 ust. 2b ustawy PZP znajduje zastosowanie jedynie do oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu. W ramach prekwalifikacji zamawiający ma prawo określenia takich zasad kwalifikacji, które w jego ocenie dają mu największe szanse na weryfikację wykonawców pod kątem możliwości wykonania danego zamówienia w sposób pewny, wykonawców najbardziej sprawdzonych na rynku, najbardziej wiarygodnych i bezpiecznych. Zamawiający może przyjąć zasady podmiotowej weryfikacji wykonawcy, niezależnie od opisanego warunku udziału w postępowaniu, na podstawie wyłącznie własnych możliwości wykonawcy albo też dopuścić możliwość powoływania się w tym zakresie na potencjał podmiotu trzeciego. Istotne jest tylko to, aby określone kryteria kwalifikacji wykonawców miały charakter obiektywny i niedyskryminacyjny.
Zamawiający w ramach prekwalifikacji może określić zasady doboru wykonawców, którzy w jego ocenie w sposób najbardziej efektywny zabezpieczą należyte wykonanie zamówienia. To z wykonawcą wybranym zostanie bowiem podpisana umowa w sprawie zamówienia publicznego i pomiędzy zamawiającym a tym wykonawcą powstanie stosunek zobowiązaniowy. W przypadku procedury dodatkowej kwalifikacji zamawiający ma prawo preferowania wykonawców z własnym potencjałem, w szczególności własnym doświadczeniem. Wykonawcy, którzy uprzednio zrealizowali należycie większą liczbę analogicznych zamówień, dają większą rękojmię należytego wykonania zamówienia niż tacy, którzy zrealizowali samodzielnie minimalną liczbę podobnych zamówień. W przeciwnym razie mogłoby dojść do sytuacji, gdy zamawiający dyskwalifikuje wykonawców posiadających własne doświadczenie, preferuje zaś tych, którzy samodzielnie takiego doświadczenia nie mają, ale są w stanie pozyskać większą ilość partnerów gospodarczych. Zamawiający ma prawo analizować, czy bardziej dla niego wiarygodny jest wykonawca, który ma doświadczenie, gdyż sam świadczył już podobne zamówienie, czy też tak samo wiarygodny jest dla niego wykonawca, który wprawdzie własnego doświadczenia nie ma, ale stoi za nim inny podmiot udostępniający doświadczenie.
Obecne brzmienie przepisów zostało ustalone na mocy ustawy z 12 października 2012 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi, która weszła w życie 20 marca 2013 r.
