Nie każde świadczenie podlega oskładkowaniu. Wyłączenie z podstawy wymiaru składek społecznych może wynikać z przepisu lub wyroku sądowego. Przy noclegach pracowników mobilnych stosuje się to drugie.
Noclegi handlowców od lat wywoływały kontrowersje zarówno na gruncie podatkowym, jak i w zakresie ZUS. Wszystko brało się z tego, że traktowano je jako świadczenie na rzecz pracownika. Tymczasem bardzo szerokie definicje przychodów zawarte w art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.) powodowały, że noclegi uznawano za przychody podatkowe.
Skąd spór
Jeżeli wyjazd udało się zaliczyć do podróży służbowych, sprawa była prosta – należności z tego tytułu korzystały ze zwolnienia od podatku i składek. Gorzej było, gdy pracownik stale poruszał się po określonym terenie. Brak wyjątkowego charakteru wyjazdu (w rozumieniu odstępstwa od zasady świadczenia pracy w konkretnym miejscu) powodował, że nie stanowił on podróży służbowej, ale następował w zakresie zwykłych obowiązków pracowniczych. Tak wynika m.in. z uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08).
Przychód oskładkowany...
Skoro zatem mieliśmy do czynienia z przychodem i nie można było skorzystać ze zwolnienia, trzeba było płacić podatek i składki. W tym ostatnim przypadku wolno było co najwyższej wprowadzić symboliczną odpłatność za noclegi i skorzystać ze zwolnienia z § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.). W myśl tego przepisu wyłącza się z podstawy wymiaru składek korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.
...czy jednak nie
Wszystko się zmieniło 8 lipca 2014 r., kiedy to Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w sprawie przychodów pracowniczych (K 7/13). Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w tym wyroku za przychód pracownika mogą być uznane takie świadczenia, które:
