Firmy nie można kontrolować w biurze rachunkowym

Kontrole podatkowe i z ZUS bardzo często przeprowadzane są w biurze rachunkowym obsługującym przedsiębiorcę. Jest to wygodne dla wszystkich stron. Czy jednak prawidłowe w świetle obowiązujących przepisów?

Aktualizacja: 09.12.2010 03:53 Publikacja: 09.12.2010 02:00

Firmy nie można kontrolować w biurze rachunkowym

Foto: Fotorzepa, Rob Robert Gardziński

Zasady prowadzenia kontroli podatkowej uregulowane są w dziale VI [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ordynacji podatkowej[/link] (op). Tam też jest mowa o możliwych miejscach jej prowadzenia.

Zgodnie z art. 285a op czynności kontrolne prowadzone są:

- w siedzibie kontrolowanego,

- w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz

- w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia (w przypadku skrócenia w toku kontroli czasu prowadzenia działalności czynności kontrolne mogą być prowadzone przez osiem godzin dziennie).

Gdy księgi podatkowe są prowadzone lub przechowywane poza siedzibą kontrolowanego, ten na żądanie kontrolujących obowiązany jest zapewnić dostęp do nich w swojej siedzibie albo w miejscu ich prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnienie ich w siedzibie może znacznie utrudnić prowadzenie bieżącej działalności.

Natomiast, jak wynika z art. 285b op, kontrola lub poszczególne czynności kontrolne za zgodą kontrolowanego mogą być przeprowadzane w siedzibie organu podatkowego, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli lub kontrolowany zrezygnował z uczestniczenia w czynnościach kontrolnych, a także – co wynika z art. 286 § 2 – gdy nie zapewnia kontrolującym warunków umożliwiających wykonywanie czynności kontrolnych związanych z badaniem dokumentacji, w szczególności nie udostępnia kontrolującym samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów.

Na podstawie tych regulacji, zwłaszcza art. 285a op, można przyjąć, że prowadzenie kontroli w miejscu prowadzenia i przechowywania ksiąg podatnika, czyli w tzw. biurze rachunkowym, jest jak najbardziej dopuszczalne.

[srodtytul]Kontrola ZUS[/srodtytul]

Przepisy dotyczące kontroli z ZUS zawarte są w rozdziale 10 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych[/link], zatytułowanym „Kontrola wykonywana zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych”.

Zgodnie z art. 90 ust. 1 tej ustawy miejscem prowadzenia kontroli jest:

- siedziba płatnika składek oraz

- miejsce prowadzenia przez niego działalności a także

- miejsce prowadzenia działalności przez osoby trzecie w związku z powierzeniem im niektórych czynności na podstawie odrębnych umów.

Nie ma więc żadnych wątpliwości, że na podstawie tego przepisu kontrola z ZUS może być prowadzona w siedzibie biura rachunkowego, z którym kontrolowany ma zawartą umowę m.in. o dokonywanie rozliczeń z ZUS.

[srodtytul]Odesłanie do innych przepisów...[/srodtytul]

Mogłoby się zatem wydawać, że możliwość prowadzenia kontroli w biurze rachunkowym obsługującym podatnika i płatnika jest przesądzona.

Ale w ordynacji podatkowej i w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych znajdują się przepisy, które powodują, że z ostateczną konkluzją trzeba się wstrzymać.

Art. 291c op mówi, że do kontroli działalności gospodarczej podatnika będącego przedsiębiorcą stosuje się przepisy rozdziału 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=345827]ustawy o swobodzie działalności gospodarczej[/link], natomiast z art. 92 a) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że do kontroli płatnika składek będącego przedsiębiorcą stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

[srodtytul]...i co z niego wynika[/srodtytul]

Rozdział 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ma tytuł „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy”, a w pierwszym jego artykule (art. 77) w ust. 2 zawarty jest zapis, że w zakresie w nim nieuregulowanym stosuje się przepisy ustaw szczególnych. Moim zdaniem oznacza to, że gdyby nie było w nim przepisów o miejscu prowadzenia kontroli, to należałoby je ustalać na podstawie przepisów ordynacji podatkowej i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przepisy takie jednak w rozdziale 5 są. Jest to art. 80a ust. 1 i 2 o następującej treści: kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego. Kontrola lub poszczególne czynności kontrolne, za zgodą kontrolowanego, mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli. I koniec.

Oznacza to, że ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie zezwala, aby kontrola czy też poszczególne jej czynności mogły być prowadzone w biurze rachunkowym obsługującym podatnika lub płatnika będącego przedsiębiorcą. Tylko rozliczenia nieprzedsiębiorcy mogą być prowadzone w lokalu obsługującego go biura.

[srodtytul]Konieczna zmiana prawa[/srodtytul]

Zmiana obowiązujących przepisów w zakresie miejsca prowadzenia kontroli nie została w praktyce zauważona. Kontrolujący z urzędów skarbowych i ZUS starają się przeprowadzać czynności kontrolne w siedzibach biur rachunkowych obsługujących kontrolowanych, mają w nich lepsze warunki i możliwość szybkiego wyjaśnienia wątpliwości.

Takie postępowanie grozi jednak – moim zdaniem – zanegowaniem wartości dowodowej zebranych materiałów. Przeprowadzanie kontroli w miejscu nieprzewidzianym w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej jest równoznaczne z działaniem organów podatkowych czy ZUS bez podstawy prawnej.

A przecież ogólna zasada praworządności zawarta w ordynacji podatkowej i kodeksie postępowania administracyjnego stanowi, że organy podatkowe i organy ZUS mają obowiązek działać na podstawie przepisów prawa.

W dziale VI op („Kontrola podatkowa”) przewidziane są wprost przypadki, gdy naruszenie procedur kontrolnych powoduje, że zebrane materiały nie mogą być dowodami w postępowaniu podatkowym.

Wydaje się więc, że prowadzenie czynności kontrolnych poza miejscami przewidzianymi w przepisach może powodować nieuznanie wartości dowodowej zebranego materiału. Rozwiązaniem przedstawionego problemu jest szybkie dopisanie w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej biur rachunkowych, jako możliwych miejsc prowadzenia kontroli.

[ramka][b]Kto jest przedsiębiorcą[/b]

Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą, czyli zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły.

Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.[/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym, prowadzącym Kancelarię Doradztwa Podatkowego „Tax” w Lublinie[/i]

Zasady prowadzenia kontroli podatkowej uregulowane są w dziale VI [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ordynacji podatkowej[/link] (op). Tam też jest mowa o możliwych miejscach jej prowadzenia.

Zgodnie z art. 285a op czynności kontrolne prowadzone są:

Pozostało 95% artykułu
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP