Sędzia Markiewicz ujawnia założenia reformy. Rewolucja w SN i status neosędziów

Jeszcze w tym tygodniu minister sprawiedliwości Adam Bodnar ma przedstawić założenia projektów ustaw dotyczących statusu tzw. neosędziów i reformujących Sąd Najwyższy. Czy chodzi o przepisy przygotowane przez komisję kodyfikacyjną, na czele której pan stoi?

Przyznam, że nie wiem, co chce przedstawić minister. Zdziwiłbym się jednak, gdyby były to jakieś konkurencyjne rozwiązania w stosunku do naszego projektu. Niczego jednak wykluczyć nie mogę. Polityka zaskakuje mnie niemal każdego dnia. Mam nadzieję, że minister Bodnar potraktuje partnerów społecznych oraz samą komisję poważnie i z szacunkiem dla pracy, którą już wykonaliśmy.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Tomasz Pietryga: Czy Tusk przerwał właśnie chocholi taniec wokół tzw. neosędziów?

Premier dobrze zrobił, ignorując wykreowany podział na sędziów i tzw. neosędziów. To może być ważny krok w kierunku zatrzymania destrukcyjnego konfliktu o praworządność.

Czy minister Bodnar konsultował z komisją kodyfikacyjną propozycje, które ma zamiar przedstawić?

Nie było na ten temat rozmów. Z niecierpliwością czekam na wystąpienie ministra Bodnara. Mam nadzieję, że minister przedstawi propozycje, które będą zgodne z kierunkami, nad którymi pracuje komisja kodyfikacyjna. Trudno mi sobie wyobrazić odmienną sytuację, w której minister firmowałby rozwiązania wbrew propozycjom działającej komisji kodyfikacyjnej powołanej przecież przez prezesa rady ministrów na wniosek ministra sprawiedliwości.

A co z zapowiadanymi przez komisję projektami? Czy są już gotowe?

Jesteśmy na finiszu prac nad przepisami dotyczącymi: statusu neosędziów, dwóch Izb SN oraz skargi nadzwyczajnej. Mamy już prawie gotowy projekt, który przedstawimy na przełomie września i października. Zgodnie z zapowiedzią.

Przejdźmy zatem do konkretów. Co dalej z tzw. neosędzami? Jaka jest propozycja komisji kodyfikacyjnej.

Przepisy przygotowane przez komisję opierają się na założeniu, że powołania sędziowskie dokonane przy udziale neo-KRS nie spełniają wymogów konstytucyjnych. Chodzi o brak wniosku o powołanie takiego sędziego, który złożyłaby KRS, o której mowa w konstytucji. Oznacza to, że powołania te są pozbawione mocy prawnej, a tzw. neosędziowie nie są sędziami powołanymi na podstawie art. 179 konstytucji RP.

Czyli duża część orzekających obecnie sędziów przestanie być sędziami? Czy nie grozi to paraliżem sądów?

Dostrzegamy zagrożenia, dlatego proponujemy ponowne przeprowadzenie konkursów sędziowskich, w których wyłoniono neosędziów, tym razem jednak przed legalną Krajową Radą Sądownictwa. Oczywiście osoby te będą również mogły ponownie uczestniczyć w tych konkursach. Nie będzie to jednak obowiązek, a jedynie możliwość. Konkursy te z mocy ustawy będzie otwierał na nowo minister sprawiedliwości.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Neo-sędziowie w KRS. Sędzia SN mówi o poważnych konsekwencjach poprawki Senatu

Poważne problemy pojawią się, jeśli w skład nowej KRS wejdą osoby, które faktycznie nie były sędziami – mówi Dariusz Zawistowski, sędzia Izby Cywilnej SN, jej prezes, przewodniczący KRS w latach 2015-2018.

Ile konkursów sędziowskich trzeba będzie powtórzyć i w jakim czasie?

Ustawa ta nie obejmie absolwentów Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, którzy zostali przez neo-KRS rekomendowani na pierwsze stanowisko sędziowskie po asesurze oraz powołanych na pierwsze stanowiska sędziowskie asystentów i referendarzy sądowych po egzaminie sędziowskim. Tym samym trzeba będzie powtórzyć konkursy na ponad tysiąc stanowisk sędziowskich. Żeby system sądownictwa się nie załamał, proponujemy, aby przez dwa lata od wejścia w życie ustawy nieprawidłowo powołani sędziowie byli delegowani do sądów, w których obecnie orzekają. W tym czasie powinien zostać przeprowadzony ponowny konkurs sędziowski. Oczywiście prezes danego sądu apelacyjnego będzie mógł w każdym momencie podjąć decyzję o zwolnieniu tych osób z delegacji, kierując się potrzebą zagwarantowania każdemu niezależnego sądu.

Co z orzeczeniami wydanymi dotychczas przez tzw. neosędziów?

Wyroki te pozostaną w mocy. Ustawa nie będzie dodatkową przesłanką do wzruszenia orzeczenia. Wyjątkiem jednak będą sprawy, w których strony podczas postępowania kontestowały status neosędziego. W takich sytuacjach będzie możliwość wniesienia skargi o wznowienie postępowania.

Jakie zmiany, zgodnie z omawianym projektem, czekają Sąd Najwyższy?

Proponujemy likwidację dwóch Izb Sądu Najwyższego. Chodzi o Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izbę Odpowiedzialności Zawodowej. Ich zadania przejmą odpowiednio Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz Izba Karna.

A jaki los spotka tzw. nowych sędziów Sądu Najwyższego?

Wrócą tam skąd przyszli, czyli na poprzednio zajmowane stanowiska. W tym przypadku nie przewidujemy jednak dwuletniej delegacji. Neosędziowie stracą stanowiska w SN po wejściu w życie ustawy, a na zwolnione przez nich wakaty przeprowadzone zostaną konkursy.