Na podstawie art. 50 przepisów wprowadzających ustawę – Prawo przedsiębiorców znowelizowano ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych. W art. 8 tej ustawy dodano ust. 6a, zgodnie z którym za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się w rozumieniu tej ustawy osoby fizycznej, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców. Z kolei z art. 18 prawa przedsiębiorców wynika, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres sześciu miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.
...ale jest zdrowotne
Zarówno osoba osiągająca dochody z innych źródeł (np. z działalności niepodlegającej wpisowi do CEiDG), jak i osoba, która korzysta ze zwolnienia ze składek ZUS przez okres sześciu miesięcy (art. 18 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców), nie są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. Różnice pojawiają się w obowiązku ubezpieczeń zdrowotnych. Osoba osiągająca dochody z innych źródeł nie może być objęta żadnymi składkami ZUS, ale uwaga... osoby, które zwolnione są przez sześć miesięcy ze składek na ubezpieczenia społeczne, muszą płacić składki na ubezpieczenie zdrowotne! Regulują to przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych >patrz ramka na str. >D4.
Czy można potraktować to jako zlecenie
Możliwość osiągania dochodów bez rejestracji działalności gospodarczej może w praktyce wywołać dyskusję czy w niektórych przypadkach przychody z takiej działalności nie powinny być potraktowane jako przychody z umowy zlecenie, od której płaci się składki ubezpieczeniowe i zaliczki na podatek. Spór może dotyczyć w szczególności umów o świadczenie usług, a do nich zgodnie z kodeksem cywilnym mają zastosowanie przepisy o zleceniu.
Przykład
Anna Wiśniewska jako osoba fizyczna zawarła umowę z przedsiębiorcą będącym osobą fizyczną na wykonywanie usług księgowych za kwotę 1000 zł miesięcznie. Anna nie prowadzi działalności gospodarczej, usługi księgowe świadczy w ramach działalności niepodlegającej rejestracji, a kwota przychodu 1000 zł jest jej dochodem. Czy przychody pani Anny należy potraktować jako przychody z umowy zlecenie, od której trzeba płacić zaliczki na podatek dochodowy oraz składki na ZUS?
Po wejściu w życie ustawy – Prawo przedsiębiorców nie zmienił się przepis dotyczący zasad opodatkowania przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT. Zgodnie z nim za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody z tytułu umowy zlecenie lub umowy o dzieło uzyskiwane m.in. wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Wobec tego w przypadku umowy o świadczenie usług, gdzie jedną ze stron umowy jest przedsiębiorca, powinien on być płatnikiem podatku dochodowego i płatnikiem składek ubezpieczeniowych. Okazuje się, że tak nie jest. Pomimo, że w przykładzie usługę księgową świadczy dla przedsiębiorcy osoba fizyczna (pani Anna), która nie prowadzi firmy, a przedsiębiorca jej za tę usługę płaci, to przychód taki nie jest przychodem z umowy zlecenie i przedsiębiorca nie będzie płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy ani płatnikiem składek ubezpieczeniowych. Ministerstwo Finansów w piśmie przesłanym jako odpowiedź na pytanie redakcji miesięcznika „Rachunkowość" wydało opinię, że „dla celów podatku dochodowego przychody z tej działalności nie stanowią przychodów z działalności wykonywanej osobiście (...) ani z działalności gospodarczej (...) przedsiębiorca współpracujący z podatnikiem prowadzącym działalność nierejestrową nie będzie obowiązany do potrącania zaliczek od kwot wypłaconych na rzecz tego podatnika, jak również do sporządzania informacji dla celów podatkowych."
Przychody z tytułu usług księgowych wykonywanych przez osobę fizyczną w ramach działalności niepodlegającej rejestracji należy zatem zaliczyć do przychodów z innych źródeł i rozliczyć w zeznaniu podatkowym do 30 kwietnia roku następnego. Usługi te nie są także oskładkowane. Problem w zakwalifikowaniu do źródeł przychodów może zaistnieć również w przypadku gdy np. osoba fizyczna w ramach działalności niezarejestrowanej będzie świadczyła usługi sprzątania dla innych osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Stosownie do art. 44 ust. 1a pkt 3 ustawy o PIT może się niebawem okazać, że jest to jednak przychód z umowy zlecenie, od którego trzeba zapłacić zaliczkę na podatek i składki ubezpieczeniowe.