Dostał mandat za brak maseczki, ale podał policji cudze dane. Czy ofiara oszusta uniknie egzekucji?

Przypadki kradzieży danych czy podszywania się pod inną osobę nie należą do rzadkości. Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał ważny wyrok dla ofiar takich nadużyć. Uznał, że fiskus nie może bezkrytycznie ścigać za mandaty wystawione na ich nazwisko, gdy ktoś posłużył się ich danymi. 

Mandat karny na cudze dane a zajęcie kont 

Spór dotyczył egzekucji trzech mandatów karnych w sumie na kilkaset złotych, wystawionych za brak maseczki w pandemii. Ponieważ kary nie zostały uiszczone ich przymusowym ściągnięciem zajął się fiskus. W efekcie w grudniu 2022 r. wszedł na konta ukaranego. Schody zaczęły się, gdy rzekomy dłużnik zgłosił zarzut egzekucyjny. Tłumaczył, że mandaty zostały wystawione na osobę, która posłużyła się jego danymi. Zastrzegł, że poinformował o tym Policję. Zarzut został oparty o art. 33 § 2 pkt 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tj. błąd co do zobowiązanego. 

Fiskus początkowo potraktował sprawę poważnie i zawiesił postępowanie egzekucyjne. Jednak, gdy zarzut został oddalony egzekucja znów nabrała tempa. Mężczyzna nie złożył broni. Dalej przekonywał, że złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa kradzieży tożsamości.  

Czytaj więcej:

Administracja

W sprawie egzekucji trzeba się liczyć z zarzutami

Ustalenia faktyczne organu egzekucyjn...

Pro

Ta argumentacja nic jednak nie dała. Fiskus podtrzymał ocenę, że zarzut błędu co do zobowiązanego jest bezzasadny. Skupił się tylko na formalnościach. Wyjaśnił, że z błędem co do zobowiązanego mamy do czynienia, gdy egzekucja prowadzona jest przeciwko osobie, która nie jest adresatem egzekwowanego obowiązku. A ta w sprawie nie występuje, bo nie ma rozbieżności pomiędzy osobą wskazaną na mandatach i w tytułach wykonawczych. 

Egzekutorzy podkreślali, że jednym z niezbędnych elementów tytułu wykonawczego jest podanie imienia, nazwiska oraz numeru PESEL osoby objętej egzekucją. Takich samych danych wymaga też mandat. A w spornym przypadku dane na obu dokumentach są tożsame. Fiskus tłumaczył, że organy administracji publicznej nie są uprawnione do oceny zasadności i prawidłowości nałożenia grzywien z mandatów karnych. Takie kompetencje posiada wyłącznie właściwy sąd. 

Podszywanie się pod inną osobę, w celu uniknięcia mandatu. Jakie zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym?

Fiskus nie kwestionował, że rzekomy dłużnik złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa wykorzystania jego danych. Niemniej dochodzenie zostało umorzone, a z uwagi na przedawnienie orzekania, odstąpiono od skierowania wniosku o ukaranie do sądu.

Rację mężczyźnie przyznał dopiero Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Opolu. W jego ocenie ocena legalności zaskarżonego postanowienia powinna nastąpić z uwzględnieniem Konstytucji RP, na czele z zasadą demokratycznego państwa prawnego, legalizmu oraz ochrony zaufania obywatela do państwa.

Czytaj więcej:

Administracja

Na egzekucję obywatel może się skarżyć

Postępowanie w przedmiocie skargi na...

Pro

Sąd zauważył, że skarżący podjął próbę na gruncie postępowania karnego do wykazania, iż to nie on jest osobą, która dopuściła się wykroczeń. A i tak znalazł się w "pułapce", bo nie z jego winy, tylko z przyczyn proceduralnych postępowania zainicjowane jego zawiadomieniem zostało zakończone. 

Zdaniem WSA sytuacja błędu co do zobowiązanego zachodzi również wówczas, gdy zostanie wykazane, że egzekucja z mandatu karnego jest prowadzona wobec osoby, której danymi posłużył się rzeczywisty sprawca wykroczenia przy jego wystawianiu.