Przekazanie nieruchomości za umorzone akcje może podlegać VAT

Jeśli w zamian za umorzenie akcji posiadanych przez akcjonariusza spółka przeniesie na jego rzecz własność składników majątku związanego z jej działalnością gospodarczą, to taka transakcja jest odpłatną dostawą towarów.

Publikacja: 25.06.2018 06:10

Przekazanie nieruchomości za umorzone akcje może podlegać VAT

Foto: 123rf

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 13 czerwca 2018 r. (C-421/17).

Stan faktyczny

Polfarmex spółka akcyjna z siedzibą w Kutnie, wykonuje swoją działalność gospodarczą w dziedzinie wytwarzania produktów leczniczych.

Spółka P. rozważała reorganizację kapitału zakładowego przedsiębiorstwa poprzez nabycie części akcji posiadanych w tym kapitale przez spółkę z o.o. wedle jednego ze sposobów umorzenia przewidzianego w kodeksie spółek handlowych, a więc w ramach umorzenia automatycznego, przymusowego lub dobrowolnego. Wynagrodzenie należne za to umorzenie polegałoby na zbyciu na rzecz owej spółki z o.o. własności nieruchomości wraz ze znajdującymi się na niej budynkami i ruchomościami stanowiącymi ich wyposażenie. Spółka P. zwróciła się o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w celu ustalenia, czy umorzenie akcji posiadanych przez spółkę z o.o. oraz przekazanie własności nieruchomości na jej rzecz podlegałoby VAT. Wnioskodawca podniósł, że rozpatrywane transakcje nie powinny podlegać opodatkowaniu VAT, ponieważ przeprowadzając je, nie będzie on działać w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, zarówno na etapie umorzenia akcji, jak i na etapie przekazania własności nieruchomości. Zdaniem spółki P. czynności należy rozpatrywać jako jedną złożoną transakcję, w skład której wchodzi umorzenie akcji oraz zapłata wynagrodzenia z tego tytułu, a pomiędzy obie- ma czynnościami istnieje związek przyczynowy. W związku z tym niezasadne jest rozdzielanie tych dwóch operacji dla celów podatkowych.

W interpretacji indywidualnej organ stwierdził, że przekazanie nieruchomości w zamian za umorzenie akcji należy uznać za odpłatną dostawę towaru w rozumieniu art. 5 ust.  1 pkt 1 ustawy o VAT. Pomiędzy stronami transakcji zaistnieje bowiem więź o charakterze zobowiązaniowym, gdyż spółka P. zobowiąże się przenieść na rzecz spółki z o.o. będącej jej akcjonariuszem własność nieruchomości, a akcje podlegające umorzeniu będą wynagrodzeniem za tę czynność. Innymi słowy, dojdzie do dostawy towaru za wynagrodzeniem, w związku z czym omawiana transakcja powinna podlegać opodatkowaniu VAT.

W odpowiedzi na skargę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wydał 10 marca 2015 r. wyrok, w którym uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną. Stwierdził, że transakcja planowana przez spółkę P. nie będzie podejmowana w ramach jej dzia- łalności gospodarczej, a ponadto, że przedmiotem oceny w zakresie opodatkowania VAT powinno być całe zdarzenie.

W niniejszej sprawie umorzenie akcji jest ściśle powiązane z przekazaniem własności nieruchomości tytułem wynagrodzenia i obie części czynności są wzajemnie zależne. Przekazanie nieruchomości na rzecz akcjonariusza nie może więc być rozpatrywane jako autonomiczne i odrębne zdarzenie podlegające opodatkowaniu VAT, a w ustawie o VAT nie przewidziano opodatkowania umorzenia akcji.

Minister finansów wniósł skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który z kolei zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

We wniosku wskazał, że wedle jego orzecznictwa w zakresie dotyczącym spółek z o.o. przekazanie przez tego rodzaju spółkę nieruchomości wspólnikowi w zamian za nabycie udziałów posiadanych przez niego w tej spółce jest transakcją podlegającą opodatkowaniu zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Opodatkowanie VAT planowanej tran- sakcji budzi jednak wątpliwości w odniesieniu do przesłanki działania w charakterze podatnika oraz odpłatnego charakteru wskazanej transakcji. Wskutek umorzenia akcji spółka akcyjna, taka jak spółka P., nie uzyska bezpośredniego wynagrodzenia, ponieważ akcje odpowiadające części jej kapitału zakładowego zostaną unicestwione, a ów kapitał zakładowy ulegnie stosowanemu obniżeniu.

Wyrok Trybunału

Trybunał stwierdził, że przekazanie przez spółkę akcyjną na rzecz jednego z jej akcjonariuszy własności nieruchomości, tytułem wynagrodzenia za nabycie przez ową spółkę akcyjną, w ramach mechanizmu umorzenia akcji przewidzianego w przepisach krajowych, akcji posiadanych przez tego akcjonariusza w jej kapitale zakładowym, stanowi odpłatną dostawę towarów. Podlega ona opodatkowaniu VAT, jeśli ta nieruchomość jest związana z działalnością gospodarczą spółki akcyjnej.

Trybunał podkreślił, że dana transakcja może podlegać opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy obejmuje przekazanie za wynagrodzeniem prawa własności przysługującego podatnikowi działającemu w tym charakterze na terytorium państwa członkowskiego.

Dla Trybunału bezsporne jest, że transakcja planowana pomiędzy spółką P. a jej akcjonariuszem doprowadzi do przekazania prawa własności nieruchomości, oraz po drugie, że spółka P. jest podatnikiem. Ponadto, dostawa będzie się odbywała odpłatnie. W niniejszej sprawie pomiędzy dostawcą nieruchomości a jej odbiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego spółka P. przekazuje własność nieruchomości swojemu akcjonariuszowi w zamian za posiadane przez niego akcje. W związku z tym, jako że obydwie strony przekazują sobie wzajemnie prawa własności, przeprowadzają one transakcję zarówno w charakterze dostawcy, jak i nabywcy.

W efekcie, jeżeli owe nieruchomości, których własność miałaby zostać przekazana przez spółkę P. w zamian za planowane „umorzenie", są nieruchomościami pozostającymi w zakresie „działalności gospodarczej", to sama okoliczność, że przyczyną przekazania własności jest zapłata za omawiane akcje, i że owa transakcja mieści się w kontekście restrukturyzacji spółki P. nie może prowadzić do wniosku, że tego rodzaju dostawa nieruchomości jest wyłączona z zakresu stosowania art. 2 ust. 1 lit. a dyrektywy VAT. To czy nieruchomości pozostają w zakresie działalności gospodarczej powinien jednak zbadać Naczelny Sąd Administracyjny.

Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1221 ze zm.)

Paulina Bąk Senior Tax Consultant w Dziale Doradztwa Podatkowego w BDO, biuro w Warszawie

W toku sprawy przed polskimi organami i sądami spółka podkreślała, że w niniejszej sprawie chodzi o jedno zdarzenie, mające charakter złożony i składające się z umorzenia akcji oraz przekazania akcjonariuszowi wynagrodzenia w formie rzeczowej w zamian za umarzane akcje. Umorzenie akcji jest zatem ściśle powiązane z przekazaniem własności nieruchomości tytułem wynagrodzenia i obie części czynności są wzajemnie zależne. Z tego powodu, zdaniem spółki, przekazanie nieruchomości na rzecz akcjonariusza nie może być rozpatrywane jako autonomiczne i odrębne zdarzenie podlegające opodatkowaniu VAT, ponieważ w ustawie o VAT nie przewidziano opodatkowania umorzenia akcji. Trybunał się jednak z tym nie zgodził. Jego zdaniem, mając na uwadze wzajemny charakter świadczeń między obydwiema spółkami i podwójny charakter każdej ze stron w ramach ich stosunku prawnego, z jednej strony jako dostawcy i z drugiej strony jako odbiorcy, należy rozróżnić te dwie transakcje. Ponadto Trybunał uzależnił opodatkowanie przekazania nieruchomości od tego, czy dane nieruchomości pozostają w związku z działalnością gospodarczą spółki. Jednocześnie Trybunał udzielił wskazówek jak należy interpretować pojęcie działalności gospodarczej. Jego zdaniem należy je rozumieć jako obejmujące wszelką działalność producentów, handlowców i osób świadczących usługi. Trybunał wskazał na szeroki zakres stosowania tego pojęcia oraz na jego obiektywny charakter, co oznacza, że działalność ta jest postrzegana jako taka, niezależnie od jej celów lub rezultatów. Określona działalność jest więc zasadniczo uznawana za „gospodarczą", jeżeli ma charakter stały i jest wykonywana w zamian za wynagrodzenie otrzymywane przez osobę, która ją wykonuje. Takie szerokie rozumienie pojęcia „działalność gospodarcza" było już prezentowane przez Trybunał. Tytułem przykładu należy tu wskazać postanowienie z 20 marca 2014 r. (C-72/13) oraz wyrok z 29 października 2015 r. (C-174/14, EU:C:2015:733). ?

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 13 czerwca 2018 r. (C-421/17).

Stan faktyczny

Pozostało 99% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
Słynny artykuł o zniesławieniu ma zniknąć z kodeksu karnego
Prawo karne
Pierwszy raz pseudokibice w Polsce popełnili przestępstwo polityczne. W tle Rosjanie
Podatki
Kiedy ruszy KSeF? Ministerstwo Finansów podało odległy termin
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Podatki
Ministerstwo Finansów odkryło karty, będzie nowy podatek. Kto go zapłaci?
Materiał Promocyjny
Wsparcie dla beneficjentów dotacji unijnych, w tym środków z KPO